آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:
با نزدیک شدن به فصل زمستان، دولت برای تنظیم ساعت کاری دستگاههای اجرایی، بخشنامه جدیدی صادر کرده است. بر اساس این بخشنامه که توسط معاون وزیر کشور به تمامی استانداران ابلاغ شده، ساعات کاری ادارات در فصل سرما تغییر خواهد کرد. این تغییر ساعت از اول دیماه ۱۴۰۴ آغاز شده و تا پایان سال، یعنی ۲۹ اسفند ۱۴۰۴ ادامه خواهد داشت. در این بازه زمانی، ساعت کار ادارات دولتی، شهرداریها، بانکها و سایر ارگانهای عمومی به صورت سراسری از ساعت ۸ صبح تا ۱۴ ظهر تعیین شده است. این تصمیم با هدف هماهنگی با شرایط آبوهوایی زمستان، کاهش مصرف انرژی و افزایش بهرهوری کارکنان دولت اتخاذ شده است. در فصل سرما، روشنایی و گرمایش ادارات در ساعات اولیه روز بیشتر مورد نیاز است و کاهش ساعات عصر میتواند در صرفهجویی انرژی مؤثر باشد. همچنین، این تغییر ساعت میتواند به کاهش ترافیک ساعت اوج عصر کمک کند و زمان بیشتری را در اختیار کارمندان برای رسیدگی به امور شخصی و خانوادگی قرار دهد. تجربه سالهای گذشته نشان داده که ساعت کاری زمستانی معمولاً با استقبال کارکنان دولتی مواجه شده است.
با این حال، برخی نهادهای خدماتی و ضروری ممکن است با توجه به مأموریت خود، ساعات کاری متفاوتی داشته باشند. شهروندان برای اطمینان از ساعت کار دقیق هر اداره، بهتر است پیش از مراجعه، از طریق تماس تلفنی یا سایت رسمی آن سازمان اطلاعات لازم را کسب کنند. این تغییر ساعت شامل بانکها نیز میشود که باید در برنامهریزی مراجعات مالی خود به این نکته توجه کنند. البته ممکن است برخی شعب بانکها در مناطق پرتردد، ساعات کاری طولانیتری داشته باشند که نیازمند اطلاعرسانی جداگانه است. برای ادارات و سازمانهایی که شیفت عصر نیز دارند، طبیعی است که برنامه کاری آنها بر اساس ضرورتهای خدماتی تنظیم شود. اما اصل کلی برای کارمندان اداری، رعایت ساعت ۸ تا ۱۴ خواهد بود. این بخشنامه نشاندهنده عزم دولت برای انعطافپذیری در مدیریت منابع انسانی و انرژی در فصول مختلف سال است. در ادامه، ابعاد مختلف این تصمیم و تأثیر آن بر خدماترسانی و زندگی شغلی تحلیل خواهد شد.
اهداف کلان تغییر ساعت و صرفهجویی انرژی
تغییر ساعت کاری ادارات در زمستان به ساعت ۸ تا ۱۴، سه هدف اصلی دارد: نخست، صرفهجویی در مصرف انرژی (برق و گاز) با کاهش ساعات روشنایی و گرمایش در عصر. دوم، هماهنگی با الگوی طبیعی نور روز در زمستان که زودتر تاریک میشود. سوم، ارتقای بهرهوری نیروی انسانی با تمرکز کار در ساعات پربازده روز. این سیاست سالهاست در ایران اجرا میشود و با استقبال نسبی هم مواجه شده است. کاهش تراکم کار در ساعات عصر همچنین میتواند به کاهش مصرف سوخت در بخش حمل و نقل عمومی و شخصی کمک کند.
تأثیر بر ارائه خدمات به شهروندان
کاهش ساعات کاری میتواند دسترسی شهروندان به خدمات اداری را محدود کند، به ویژه برای شاغلانی که خود در ساعات ۸ تا ۱۴ مشغول کار هستند. برای جبران این مسئله، برخی راهحلها میتواند مورد توجه قرار گیرد: توسعه خدمات الکترونیک (تا مردم بدون مراجعه فیزیکی کارهای خود را انجام دهند)، ایجاد شیفتهای نوبتی در برخی ادارات پرتردد، و تمدید ساعت کار برخی بخشهای ضروری. اطلاعرسانی شفاف درباره ساعت کاری دقیق هر واحد نیز برای جلوگیری از سردرگمی مراجعان ضروری است.
تأثیر بر کارمندان و توازن کار و زندگی
برای کارمندان دولت، این تغییر ساعت میتواند مزایایی داشته باشد: آزاد شدن وقت عصر برای رسیدگی به امور شخصی، خانواده، ورزش یا فعالیتهای جانبی. همچنین، کاهش تردد در ساعات اوج ترافیک عصر میتواند استرس ناشی از حمل و نقل را کم کند. با این حال، ممکن است برخی کارمندان به دلیل دوری مسیر یا تعهدات شخصی، ترجیح دهند ساعت کاری طولانیتری داشته باشند. انعطاف در شروع و پایان کار (مثلاً طرح ساعت شناور) میتواند به جبران این نگرانی کمک کند.
چالش اجرا در بخشهای خدماتی و ضروری
برخی ادارات و نهادها به دلیل ماهیت خدماتی و ضروری خود نمیتوانند دقیقاً از الگوی ۸ تا ۱۴ پیروی کنند. مثل بیمارستانها، اورژانس، آتشنشانی، نیروی انتظامی، مراکز ارتباط با مردم (۱۲۲، ۱۳۷ و ...)، و برخی بخشهای بانکها. برای این واحدها، معمولاً برنامه شیفتی یا ساعت کاری تعریف میشود. موفقیت این بخشنامه در گرو آن است که این استثناها به درستی مدیریت و به مردم اطلاعرسانی شوند تا خللی در خدمات ضروری ایجاد نشود.
الزامات پشتیبانی و نظارت بر اجرا
برای اجرای موفق این طرح، چند اقدام پشتیبانی لازم است: نخست، آموزش و توجیه مدیران و کارکنان درباره اهداف و چگونگی اجرا. دوم، نظارت بر حسن اجرا در تمام دستگاهها تا از تخطی برخی واحدها جلوگیری شود. سوم، راهاندازی سامانههای گزارشدهی مشکلات اجرایی. چهارم، ارزیابی اثرات طرح در پایان فصل از نظر صرفهجویی انرژی، رضایت کارکنان و کیفیت خدمات. بدون این پشتیبانیها، ممکن است طرح به شکل نامناسبی اجرا شده یا مقاومتهایی در پی داشته باشد.