آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:
جادههای کشور بار دیگر شاهد یک حادثه دلخراش و جانسوز بود. این بار یک اتوبوس مسافربری که از تهران به سوی یاسوج در حرکت بود، در گردنه صعبالعبور «ایلاندره» در محور سمیرم واژگون شد و جان چندین هموطن را گرفت. بر اساس اعلام رسمی مقامات انتظامی و اورژانس استان اصفهان، این سانحه تلخ تاکنون ۴ کشته و ۱۷ مصدوم بر جای گذاشته است. شمار جانباختگان پس از جابجایی اتوبوس و پیدا شدن جسد یک نفر دیگر افزایش یافت. «سرهنگ محمدرضا اصلانی»، رئیس پلیس راه استان اصفهان، در بیان جزئیات اولیه این حادثه اعلام کرد که علت سانحه، عامل انسانی بوده است. بر اساس بررسیهای مقدماتی، راننده اتوبوس به دلیل بیاحتیاطی و ناتوانی در کنترل وسیله نقلیه، باعث خروج اتوبوس از مسیر و وقوع فاجعه شده است. وی تأکید کرد که مسیر از نظر فنی و شرایط جوی هیچ مشکلی نداشته و این موضوع، نقش خطای راننده را پررنگتر میکند. گردنه ایلاندره به عنوان یکی از نقاط حادثهخیز جادهای شناخته میشود که نیازمند تمرکز و مهارت کامل راننده است. از سوی دیگر، «دکتر علیرضا مطلبینژاد»، رئیس مرکز اورژانس استان اصفهان، به تشریح وضعیت مصدومان پرداخت. وی اعلام کرد که عملیات امداد و نجات با حضور تیمهای اورژانس هوایی و زمینی به سرعت انجام شده و مصدومان به بیمارستانهای شهرستانهای سمیرم و شهرضا منتقل شدهاند. وی همچنین افزود: وضعیت مصدومان به صورت مستمر تحت پایش قرار دارد و در صورت دریافت اطلاعات تکمیلی، اخبار متعاقباً اطلاعرسانی خواهد شد. این حادثه نشان میدهد که حتی در مسیرهای شناختهشده، بیاحتیاطی لحظهای میتواند فاجعهآفرین باشد.
این رویداد غمانگیز، بار دیگر اهمیت رعایت دقیق مقررات رانندگی، توجه به نشانهها و محدودیتهای سرعت در جادههای کوهستانی و لزوم استراحت کافی رانندگان مسافتهای طولانی را به یاد میآورد. جانهای از دست رفته در این حادثه، هشداری جدی به تمامی دستاندرکاران حمل و نقل جادهای است. در ادامه، به تحلیل ابعاد مختلف این فاجعه، از جمله بررسی دقیقتر علل انسانی، اقدامات اورژانسی انجامشده و راهکارهای پیشگیرانه برای کاهش چنین حوادثی در آینده میپردازیم.
تحلیل علل انسانی حادثه و مفهوم «بیاحتیاطی» از دیدگاه پلیس راه
بیانیه صریح رئیس پلیس راه اصفهان مبنی بر «بیاحتیاطی و ناتوانی راننده در کنترل اتوبوس»، موارد متعددی را میتواند در بر بگیرد. «بیاحتیاطی» در رانندگی بینشهری اغلب به یکی از این عوامل یا ترکیبی از آنها اشاره دارد:
-
خستگی و خوابآلودگی
رانندگی طولانیمدت بدون استراحت کافی، مهمترین عامل کاهش تمرکز و تأخیر در عکسالعمل است.
-
تجاوز از سرعت مجاز
به ویژه در گردنهها و پیچهای تند مانند ایلاندره، که نیازمند کاهش سرعت است.
-
عدم توجه به جلو و مسیر:
پرت شدن حواس راننده به عوامل داخلی کابین (مانند موبایل) یا خارجی.
-
عدم آگاهی از محدودیتهای وسیله نقلیه
مانند بار بیش از حد یا توزیع نادرست آن که بر سیستم تعلیق و ترمز تأثیر میگذارد.
-
تخلفات فنی
مانند استفاده از لاستیکهای فرسوده یا معیوب بودن سیستم ترمز.
«ناتوانی در کنترل» نیز معمولاً زمانی رخ میدهد که راننده در مواجهه با یک موقعیت غیرمنتظره (مانند ورود ناگهانی وسیله دیگری به مسیر، یا از دست دادن موقت کنترل) مهارت یا زمان کافی برای تصحیح مسیر را نداشته باشد. در جادههای کوهستانی، این ناتوانی میتواند عواقب فاجعهبار داشته باشد.
بررسی ایمنی محور سمیرم و ویژگیهای گردنه ایلاندره
محور سمیرم به عنوان بخشی از مسیر اصلی ارتباطی مرکز کشور به استان کهگیلویه و بویراحمد، از جمله راههای کوهستانی و پیچدرپیچ محسوب میشود. گردنه «ایلاندره» به دلیل شیب تند، قوسهای بسته و محدودیت میدان دید، از نقاط شناختهشده پرحادثه این محور است. با این حال، تأکید پلیس بر این که «مسیر از نظر فنی و شرایط جوی مشکلی نداشته» حائز اهمیت است. این بیان نشان میدهد که زیرساخت جاده (عرض مسیر، کیفیت آسفالت، نصب علائم هشداردهنده و گاردریل) در حد استاندارد بوده و عامل جوی مانند یخبندان، بارش یا کولاک نیز در کار نبوده است. این موضوع، بار تقصیر را به طور کامل بر دانه خطای انسانی متمرکز میکند و لزوم نظارت بیشتر بر رفتار رانندگان در چنین مسیرهایی را برجسته میسازد.
تحلیل عملکرد اورژانس و فرآیند امدادرسانی
با وقوع حادثه، سامانه ۱۱۵ اورژانس استان اصفهان به سرعت فعال شد. گزارش حضور اورژانس هوایی در کنار امکانات زمینی، نشاندهنده تشخیص صحیح سختی دسترسی به محل و شدت حادثه است. استفاده از بالگرد اورژانس معمولاً برای انتقال سریع مصدومان بدحال به مراکز درمانی مجهزتر (مانند بیمارستانهای شهرضا یا اصفهان) صورت میگیرد. انتقال مصدومان به بیمارستانهای سمیرم و شهرضا نیز بیانگر تقسیمبندی منطقی بار بیمارستانی بر اساس شدت مصدومیت و ظرفیت مراکز درمانی است. اعلام این که «وضعیت مصدومان به صورت مستمر تحت پایش قرار دارد» نیز نشان از ایجاد یک سیستم رهگیری و پیگیری (Tracking System) برای مصدومان دارد تا از ارائه خدمات به موقع به هر فرد اطمینان حاصل شود. این اقدامات، حاکی از بهبود پروتکلهای هماهنگی بینبخشی در مدیریت حوادث ترافیکی پس از تجربیات گذشته است.
تأثیرات اجتماعی و اقتصادی حادثه
این فاجعه، دامنه تأثیر فراتر از خانوادههای داغدار و مصدومان دارد:
-
داغ چندین خانواده
از دست دادن عزیزان، غمی ماندگار و آسیبهای روانی شدید برای بازماندگان به همراه خواهد داشت.
-
تحمیل هزینههای درمانی و اقتصادی
هزینههای سنگین درمان مصدومان و خسارات وارده به اتوبوس و محموله آن.
-
اخلال موقت در ترافیک محور
بسته شدن موقت مسیر برای انجام عملیات امداد و بررسی کارشناسی، بر تردد مسافران و حمل کالا در این شاهراه مؤثر است.
-
کاهش اعتماد عمومی به ایمنی سفرهای جادهای
چنین حوادثی میتوانند نگرانی عمومی از سفر با وسایل نقلیه عمومی، به ویژه در مسیرهای کوهستانی را افزایش دهد.
راهکارهای پیشگیرانه و درسهایی برای آینده
برای جلوگیری از تکرار چنین فجایعی، اقدامات چندلایهای ضروری است:
-
نظارت سختگیرانه بر رانندگان
اجرای دقیق قانون منع رانندگی پیوسته (با استفاده از دستگاههای ثبت زمان رانندگی یا تاخورد)، انجام معاینات ادواری پزشکی و روانشناختی برای رانندگان مسافتهای طولانی و دورههای بازآموزی اجباری مهارتهای رانندگی در جادههای کوهستانی.
-
ارتقای فناوری در ناوگان
نصب اجباری سیستمهای محدودکننده سرعت (Speed Limiter)، دوربینهای نظارتی در کابین راننده و سیستم هشدار خروج از خط (LDWS) در اتوبوسهای مسافربری.
-
آموزش و فرهنگسازی برای مسافران
مسافران نیز باید نسبت به ایمنی خود حساس باشند و در صورت مشاهده خستگی، بیاحتیاطی یا رفتار پرخطر راننده، به طور مؤدبانه تذکر داده یا در صورت لزوم، موضوع را به پلیس راه ۱۱۰ گزارش دهند.
-
بررسی دورهای ایمنی محورهای پرخطر
این بار مشکل فنی نبود، اما باید به صورت مستمر نقاط حادثهخیز مانند ایلاندره از نظر افزایش علائم هشدار، نصب گاردریلهای مستحکمتر و روشنایی مورد بازبینی قرار گیرند. حادثه واژگونی اتوبوس در سمیرم، یک هشدار تلخ دیگر است. این حادثه نشان میدهد که پیشرفت در زیرساختهای جادهای، بدون ارتقای فرهنگ رانندگی و نظارت مؤثر بر عامل انسانی، به تنهایی نمیتواند تضمینکننده ایمنی باشد. باید از این فاجعه درس گرفت و با عزمی ملی، سیستم حمل و نقل جادهای را از راننده تا وسیله نقلیه و مسیر، ایمنتر ساخت. جان هر مسافر، ارزشمند است و نجات آن، وظیفهای همگانی.