آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:
هفته پایانی آذر ماه، کشور را درگیر دو بحران همزمان سلامت و محیط زیست کرده است. از یک سو، آلودگی هوای کلانشهرها نفسها را به شماره انداخته و از سوی دیگر، شیوع گسترده و زودهنگام آنفلوآنزا در بسیاری از استانها، نگرانیها را دوچندان کرده است. ترکیب این دو عامل، در هفته جاری منجر به تعطیلی گسترده مدارس، دانشگاهها و ادارات در شهرهای مختلف کشور شد. اکنون و در آستانه روز شنبه ۲۲ آذر، این پرسش به صورت جدی مطرح است که آیا این تعطیلیها ادامه خواهد یافت؟ پیشبینیهای هواشناسی حاکی از آن است که آلودگی هوا به زودی دوباره به شهرهای صنعتی بازخواهد گشت. از طرفی، زنجیره انتقال آنفلوآنزا نیز با حضور در فضاهای بسته و پرتردد، همچنان فعال است. این شرایط، احتمال صدور مجوز تعطیلی برای روز شنبه را در برخی مناطق پرخطر افزایش میدهد.
برخی استانها پیشدستی کردهاند. به عنوان مثال، استان آذربایجان شرقی با توجه به شیوع بالای آنفلوآنزا، رسماً اعلام کرده که مدارس این استان تا روز دوشنبه ۲۴ آذر تعطیل خواهند بود. این تصمیم، نشان از حساسیت بالای شرایط در این منطقه دارد. در سایر استانها، وضعیت متفاوت و در حال بررسی است. در استانهای غربی کشور مانند کردستان، کرمانشاه، ایلام و لرستان، تهدید اصلی بارش برف و سرمای شدید پیشبینی شده است که میتواند امکان تردد و حضور در مراکز آموزشی را مختل کند. مقامات محلی در حال ارزیابی شرایط جوی برای اعلام تصمیم نهایی هستند. در مناطق شمالی (مازندران، گیلان، گلستان) نیز ترکیب شیوع آنفلوآنزا و کاهش دما، احتمال تعطیلی را بالا برده و منابع رسمی در حال بررسی نهایی هستند. در استانهایی مانند فارس، کرمان و یزد نیز افزایش موارد آنفلوآنزا و وضعیت هوا، مسئولان را به سوی تصمیمگیری برای تعطیلی سوق داده است. با این حال، در برخی استانها مانند خراسان رضوی، لرستان، مازندران و خوزستان تاکنون (در زمان تنظیم این خبر) هیچ ابلاغیه رسمی مبنی بر تعطیلی فردا صادر نشده و فعالیتها طبق روال عادی پیشبینی میشود. در چنین شرایطی، مهمترین نکته، اعتماد به اطلاعیههای رسمی و دوری از شایعات است. در ادامه، به تحلیل جداگانه وضعیت استانها و ارائه راهنمای نهایی میپردازیم.
تحلیل همزمانی بحرانهای آلودگی هوا و آنفلوآنزا و ضرورت تعطیلی
ترکیب آلودگی هوا و آنفلوآنزا، یک تهدید ترکیبی و خطرناک برای سلامت عمومی، به ویژه کودکان، سالمندان و افراد دارای بیماریهای زمینهای ایجاد کرده است. ذرات معلق (PM2.5) موجود در هوای آلوده میتوانند سیستم تنفسی را تضعیف کرده و فرد را مستعد ابتلای شدیدتر به آنفلوآنزا کند. همچنین، التهاب ناشی از آلودگی، میتواند دوره بهبودی را طولانیتر و عوارض بیماری را حادتر کند. از طرف دیگر، فضاهای بسته و پرتراکم مانند کلاسهای درس و ادارات، کانال اصلی انتقال ویروس آنفلوآنزا هستند. تعطیلی این مراکز، اگرچه یک راهکار مقطعی است، اما میتواند به کاهش تماسهای نزدیک و کاهش سرعت انتشار ویروس کمک شایانی کند، به ویژه زمانی که سیستم بهداشتی تحت فشار است. بنابراین، تصمیم برای تعطیلی در چنین شرایطی، یک اقدام پیشگیرانه و مبتنی بر ملاحظات سلامت عمومی است. هدف، نه تنها جلوگیری از ابتلای گسترده، که کاهش بار مراجعه به مراکز درمانی و پیشگیری از ترکیب عوارض آلودگی و آنفلوآنزا است.
بررسی تفصیلی وضعیت استانها و عوامل محلی مؤثر
-
آذربایجان شرقی (تعطیل قطعی)
شیوع بسیار بالای آنفلوآنزا، این استان را به کانون بحران تبدیل کرده و تصمیمگیران را مجبور به تعطیلی طولانیمدت (تا دوشنه) کرده است.
-
استانهای غربی (کردستان، کرمانشاه، ایلام، لرستان - احتمال تعطیلی بالا)
تهدید اصلی در این مناطق اقلیمی است. بارش برف سنگین و یخبندان میتواند جادههای روستایی و کوهستانی را مسدود کرده و تردد دانشآموزان را با خطر مواجه کند. تعطیلی بیشتر به دلیل امنیت جانی در مسیر تردد است.
-
استانهای شمالی (گیلان، گلستان - احتمال تعطیلی متوسط به بالا)
ترکیب آب و هوای مرطوب و سرد (مستعد شیوع ویروس) با افزایش موارد آنفلوآنزا، وضعیت را پیچیده کرده است. همچنین، احتمال بارشهای شدید نیز وجود دارد.
-
استانهای مرکزی و جنوبی (فارس، کرمان، یزد - احتمال تعطیلی متوسط)
در این مناطق، آنفلوآنزا محور اصلی است. شهرهای بزرگی مانند شیراز علاوه بر آنفلوآنزا، با آلودگی هوای ناسالم نیز دستبهگریبان هستند که احتمال تعطیلی را افزایش میدهد.
-
استانهای بدون تعطیلی قطعی (خراسان رضوی، خوزستان، لرستان، مازندران)
در این استانها ممکن است وضعیت به صورت محدود (شهرهای خاص) یا شناور باشد. به عنوان مثال، ممکن است فقط مدارس نواحی آلوده یا کانونهای بیماری تعطیل شوند.
فرآیند تصمیمگیری و زمان اعلام رسمی
تصمیم درباره تعطیلی سراسری یا منطقهای، معمولاً پس از جلسه اضطراری ستاد مدیریت بحران استانی با حضور نمایندگان استانداری، دانشگاه علوم پزشکی، اداره کل آموزش و پرورش، هواشناسی و محیط زیست گرفته میشود. این تصمیمگیری بر اساس دادههای عینی است: شاخص کیفی هوا (AQI) از سوی محیط زیست، آمار بستری و سرپایی آنفلوآنزا از دانشگاه علوم پزشکی، و پیشبینیهای جوی از هواشناسی. اعلام این تصمیم نیز معمولاً در ساعات پایانی روز قبل (جمعه) یا بامداد روز تعطیلی (شنبه) از طریق رسانههای رسمی استانی و ملی، سایت آموزش و پرورش و پیامک به مدیران مدارس صورت میگیرد.
توصیههای بهداشتی و راهکارهای جایگزین آموزشی
در صورت تعطیلی، رعایت موارد زیر ضروری است:
- درمان آنفلوآنزا: افراد مبتلا باید در منزل استراحت کنند، مایعات گرم بنوشند و در صورت شدت علائم به پزشک مراجعه نمایند.
- کاهش تردد: در روزهای آلوده و شیوع بیماری، از خروج غیرضروری از منزل، خصوصاً برای گروههای پرخطر، خودداری شود.
- استفاده از ماسک: در صورت ضرورت خروج، استفاده از ماسک مناسب (N95 یا جراحی) در فضاهای بسته و عمومی ضروری است.
- آموزش مجازی: مدارس و معلمان باید برای ارائه تکالیف و محتوای آموزشی از طریق سامانههای مجازی (شاد، وبسایت مدرسه و...) آماده باشند تا وقفهای در روند آموزش ایجاد نشود.
جمعبندی و پیام به شهروندان
وضعیت کنونی، یک آزمون مدیریت بحران برای مسئولان استانی و یک آزمون صبر و مسئولیتپذیری برای شهروندان است. در چنین شرایطی:
- شهروندان باید تنها به کانالهای اطلاعرسانی رسمی (استانداری، آموزش و پرورش استان، صدا و سیمای مرکز استان) اعتماد کنند و از انتشار یا باور کردن شایعات در فضای مجازی جداً خودداری نمایند.
- والدین ضمن همراهی با تصمیمات مسئولان در جهت حفظ سلامت فرزندانشان، باید بر اجرای برنامههای جایگزین درسی در منزل نظارت داشته باشند.
- مسئولان نیز باید تصمیمگیری شفاف و به موقع داشته و دلایل علمی و منطقی تعطیلی یا عدم تعطیلی را به طور واضح برای مردم تشریح کنند.
سلامت جامعه بر همه چیز مقدم است. تعطیلیهای کوتاهمدت اگر با هدف شکستن زنجیره انتقال بیماری و کاهش مواجهه با آلودگی باشد، میتواند از تعطیلیهای طولانیمدتتر ناشی از بحرانهای درمانی جلوگیری کند. همکاری و همراهی مردم و مسئولان، کلید عبور ایمن از این پیک همزمان بحرانهای سلامتی و زیستمحیطی است.