آسیانیوز ایران؛ سرویس فرهنگی هنری:
گاهی یک عکس میتواند سروصدای بیشتری از یک فیلم سینمایی به پا کند. این اتفاق دقیقاً برای یکی از محبوبترین بازیگران ایران افتاده است. تصویری از احمد مهرانفر، بازیگر بهیادماندنی سریال «پایتخت»، این روزها به موضوع داغ شبکههای اجتماعی تبدیل شده است. در این تصویر، آنچه بیش از همه توجه را جلب میکند، نه لبخند همیشگی او، بلکه تغییر شگفتانگیز در استایل و چهرهاش است. مهرانفر که معمولاً با ظاهری کلاسیک و آرام در ذهن مخاطب نقش بسته، این بار با هیئتی کاملاً متفاوت ظاهر شده است. بازیگری که سالها با نقش «شاهرخ» در سریال طنز پایتخت، مهمان خانههای ایرانیان بود و خنده و گاهی اشک را به چشمان مخاطبان آورد، اکنون در آستانه ۵۰ سالگی، گویی در پوست یک شخصیت جدید رفته است. این تغییر آنقدر چشمگیر است که بسیاری در نگاه اول او را نشناختند.
احمد مهرانفر متولد ۱۰ خرداد ۱۳۵۴ در برزک کاشان است. او که تحصیلات آکادمیک خود را در رشته بازیگری و کارگردانی از دانشگاه تهران به پایان رسانده، فعالیت حرفهای را از تئاتر آغاز کرد و سپس با حضور در سینما و تلویزیون به چهرهای ملی تبدیل شد. اما این تصویر جدید، روایتی متفاوت از او ارائه میدهد. استایل، فرم موها و حتی حالات چهرهاش حاکی از یک دگرگونی شخصی یا هنری است. آیا این تغییر، بخشی از آمادهسازی برای یک نقش جدید سینمایی یا تلویزیونی است؟ یا یک تجربه شخصی در زندگی هنری این بازیگر کهنهکار؟ کاربران فضای مجازی نظرات مختلفی درباره این تغییر ابراز کردهاند. برخی این تحول را نشانه جسارت و هنرمندی او دانسته و او را تحسین کردهاند. برخی دیگر اما، دلتنگ ظاهر آشنا و دوستداشتنی گذشته او هستند.
این واقعه نشان میدهد که یک بازیگر، حتی پس از خلق یک نقش ماندگار و بهیادماندنی، میتواند و شاید باید به جستوجوی فضاهای تازه برود. مهرانفر با این حرکت، ثابت کرده که در هنر، ایستادن در یک نقطه معنا ندارد و تحول، جزئی ذاتی از زندگی یک هنرمند اصیل است. اکنون همه منتظرند تا ببینند این تغییر چهره، پیشدرآمد چه پروژه هنری جدیدی است. آیا شاهد بازگشت متفاوت او به تلویزیون یا سینما خواهیم بود؟ پاسخ این سوالات را احتمالاً باید در آیندهای نزدیک جست.
تحلیل تغییر استایل از دیدگاه هنر بازیگری
تغییر فیزیکی و ظاهری، یکی از ابزارهای مهم بازیگر برای نزدیک شدن به یک شخصیت است. بازیگران حرفهای مانند مهرانفر میدانند که گاهی برای خلق یک نقش عمیق و باورپذیر، باید از «خود» معمول فاصله گرفت. این تغییر ناگهانی میتواند نشانهای از غرق شدن او در فرآیند آمادهسازی برای یک کاراکتر چالشبرانگیز باشد. در تاریخ سینما و تئاتر، نمونههای بسیاری وجود دارد که بازیگران برای یک نقش، تغییرات فیزیکی شدیدی را به جان خریدهاند (کاهش یا افزایش وزن چشمگیر، تغییر فرم مو، اصلاح ابرو و...). اگر این تغییر، هنری باشد، نشان از تعهد بالا و حرفهایگری مهرانفر دارد. با این حال، گاهی تغییر استایل میتواند نشانه یک تحول درونی و شخصی نیز باشد. هنرمندان در مقاطع مختلف زندگی، به دنبال بازتعریف هویت فردی و هنری خود هستند. این اتفاق در آستانه ۵۰ سالگی، که اغلب زمان بازنگری است، میتواند معنایی نمادین داشته باشد.
نقش شبکههای اجتماعی در شکلدهی به تصویر عمومی هنرمندان
در گذشته، تصویر عمومی یک بازیگر عمدتاً از طریق نقشآفرینیهایش در پروژههای هنری شکل میگرفت. اما امروز، شبکههای اجتماعی پنجره مستقیمی به زندگی شخصی و لحظات خصوصیتر هنرمندان گشودهاند. انتشار یک عکس ساده میتواند به یک رویداد رسانهای تبدیل شود. وایرال شدن این ویدیو، قدرت شبکههای اجتماعی در بزرگنمایی و کانون توجه قرار دادن جزئیات زندگی افراد مشهور را نشان میدهد. این امر، هم فرصت است (برای ارتباط مستقیم با مخاطب) و هم تهدید (برای زندگی خصوصی). هنرمندان امروز باید میان «حریم خصوصی»، «تصویر حرفهای» و «انتظارات مخاطب» مرز ظریفی ایجاد کنند. واکنشهای دوگانه به تغییر ظاهر مهرانفر نشان میدهد که گاهی این تعادل به راحتی به هم میخورد.
احمد مهرانفر؛ از تئاتر تا پایتخت و فراتر از آن
مسیر هنری مهرانفر با بستری اصیل و دانشگاهی (تئاتر) آغاز شد. سپس با حضور در سینما و به ویژه تلویزیون، به محبوبیت گستردهای دست یافت. نقش «شاهرخ» در «پایتخت» او را از یک بازیگر توانا به یک «چهره محبوب ملی» تبدیل کرد. خطر تثبیت در یک نقش (که به «تیپ» شدن معروف است) برای بسیاری از بازیگران محبوب وجود دارد. ممکن است مخاطب، بازیگر را فقط در قالب همان نقش بپذیرد. تغییر ظاهر مهرانفر میتواند تلاشی آگاهانه برای شکستن این قالب و نشان دادن تواناییهای گستردهترش باشد. او در کارنامه خود، علاوه بر کمدی، نقشهای دراماتیک قابل توجهی نیز دارد. این تغییر میتواند فصلی جدید در کارنامه او باشد که در آن به سراغ نقشهای پیچیده، تاریک یا کاملاً متفاوت میرود.
واکنش جامعه و تحلیل روانشناسی اجتماعی آن
• واکنشهای مختلف به این تغییر (از تحسین تا حیرت و حتی مخالفت) ریشه در روانشناسی «آشناپسندی» دارد. انسانها به چهرهها و نمادهای آشنا عادت میکنند و تغییر ناگهانی آنها میتواند باعث حس بیگانگی شود. مهرانفر برای سالها بخشی از فضای آشنا و دلنشین خانههای ایرانی بود. از سوی دیگر، این اتفاق نشان میدهد که مخاطب ایرانی، بازیگران را تنها در قالب هنرمند نمیبیند، بلکه گاهی آنها را به مثابه «عزیزان» یا «اعضای خانواده» خود میپندارد. بنابراین، هر تغییری در آنها، گویی تغییری در یک دوست یا فامیل است و احساسات شخصی برانگیخته میشود. بحثهای ایجاد شده همچنین نشان از علاقه و دلبستگی عمیق مردم به هنرمندان اصیل و بیحاشیه دارد. مهرانفر در طول سالها فعالیت، چهرهای معقول، محترم و دور از جنجالهای روزمره حفظ کرده و همین، سرمایه اجتماعی بزرگی برای او ایجاد کرده است.