آسیانیوز ایران؛ سرویس ورزشی:
رقابتهای پلیآف آفریقا برای راهیابی به جام جهانی، همواره صحنه دراماتیکترین حواشی بوده است. اما امسال، ماجرا از یک بازی ساده فوتبال فراتر رفته و وارد وادی حقوقی پیچیدهای شده که میتواند نتایج را ماهها پس از سوت پایان تغییر دهد. در حالی که تیم ملی جمهوری دموکراتیک کنگو به فینال پلیآف بینالمللی راه یافته و منتظر حریف خود است، یک تهدید جدی و غیرمنتظره از سوی حذفشده تلخ این مرحله، یعنی نیجریه، سایه افکنده است. نیجریه که در ضربات پنالتی مغلوب کنگو شد، این بار نه با اتهام جادو، که با اسناد حقوقی به میدان آمده است. بر اساس گزارشهای معتبر، فدراسیون فوتبال نیجریه شکایتی رسمی را به فیفا ارائه کرده که در آن ادعا شده است کنگو در دیدار حذفی با استفاده از حداقل ۹ بازیکنی که مدارک تغییر ملیت آنان قانونی نبوده، پیروز شده و به مرحله بعد صعود کرده است.
در میان این ۹ بازیکن، نامهای بزرگی چون وان-بیساکا (مدافع انگلیسی)، ماسوآکو (مدافع فرانسوی)، توانزبه و سادیکی دیده میشود. بازیکنانی که پیشتر برای تیمهای ملی جوانان کشورهای اروپایی بازی کرده و سپس به کنگو پیوستهاند. نیجریه استدلال میکند که فرآیند اداری تغییر ملیت این بازیکنان — از جمله انصراف رسمی از تابعیت قبلی — مطابق با قوانین فیفا و همچنین قانون اساسی کنگو (که تابعیت مضاعف را نمیپذیرد) به درستی و در مهلت مقرر انجام نشده است. اگر این ادعا ثابت شود، عواقبی بیسابقه در پی خواهد داشت. این شکایت در حالی مطرح میشود که تنها چهار ماه به برگزاری پلیآف بینالمللی باقی مانده و کنگو خود را برای رویارویی با برنده بازی جامائیکا و نیوکالدونیا آماده میکرد. اکنون آینده حضور این تیم در آستانه جام جهانی، در گرو تصمیم کمیته انضباطی فیفا قرار گرفته است.
این ماجرا، فصل جدیدی پس از حواشی تلخ بازی است؛ جایی که اریک شل، سرمربی نیجریه، بلافاصله پس از حذف، کادر فنی کنگو را به استفاده از «جادو» و «روی زمین ریختن مایعات عجیب» متهم کرد. هرچند او بعداً عذرخواهی کرد، اما به نظر میرسد خشم از آن باخت، حالا در قالب یک جنگ حقوقی پیچیده خود را نشان میدهد. در این گزارش، جزئیات شکایت نیجریه، اسامی بازیکنان مشکوک، قوانین فیفا در مورد تغییر ملیت و سناریوهای محتمل برای آینده پلیآف آفریقا را به دقت بررسی میکنیم. آیا فیفا کنگو را بازنده اعلام میکند و نیجریه را به جام جهانی میفرستد؟
بررسی قوانین فیفا در مورد تغییر ملیت و مدارک مورد نیاز
برای تغییر ملیت یک بازیکن، فیفا قوانین بسیار سختگیرانهای دارد. بر اساس ماده ۵ تا ۹ مقررات وضعیت و نقل و انتقال بازیکنان، شرایط کلیدی عبارتند از: ۱- تابعیت جدید: بازیکن باید طبق قوانین کشور جدید، تابعیت قانونی دریافت کرده باشد. ۲- انصراف کتبی از تابعیت قبلی: اگر بازیکن قبلاً برای تیم ملی کشور دیگری در مسابقات رسمی فیفا (حتی در رده جوانان) بازی کرده باشد، باید انصرافنامه رسمی و کتبی از فدراسیون سابق خود ارائه دهد. ۳- رعایت مهلتهای اداری: این مدارک باید پیش از اولین دعوت بازیکن به تیم ملی جدید، به فیفا ارائه و توسط این نهاد تأیید شده باشد. ۴- بازی نکردن در مسابقات رسمی برای تیم جدید پیش از تأیید: حضور در مسابقه بدون تأیید نهایی فیفا، خود تخلف محسوب میشود. نکته حساس در مورد کنگو، قانون اساسی این کشور است که تابعیت مضاعف را مجاز نمیداند. بنابراین، بازیکنی مانند وان-بیساکا که تبعه بریتانیاست، برای دریافت تابعیت کنگو باید رسماً از تابعیت بریتانیایی خود انصراف داده باشد. نیجریه مدعی است این فرآیند یا انجام نشده یا به موقع نبوده است.
تحلیل اسامی مورد ادعا و پیشینه بینالمللی آنان
نیجریه به ۹ بازیکن اشاره کرده که مهمترین آنان عبارتند از: آرون وان-بیساکا: مدافع منچستر یونایتد که برای تیم ملی جوانان انگلستان بازی کرده است. ژوائائو ماسوآکو: مدافع که برای تیم ملی جوانان فرانسه به میدان رفته. سیلاس کاتومپا توانزبه: هافبک که سابقه بازی در تیمهای جوانان انگلستان را دارد. فرانک سادیکی: هافبک که برای جوانان بلژیک بازی کرده است. نقطه مشترک همه این بازیکنان، بازی در مسابقات رسمی فیفا برای تیمهای ملی جوانان کشورهای اروپایی است. این موضوع، شرط ارائه «انصرافنامه» را برای آنان اجباری میکند. اگر فدراسیون فوتبال کنگو نتواند مدارک تأییدشده فیفا مبنی بر دریافت این انصرافنامهها را — که باید پیش از مسابقه با نیجریه تکمیل شده باشد — ارائه دهد، حضور آنان در آن بازی تخلف قطعی محسوب میشود. این بازیکنان ستونهای اصلی کنگو در آن بازی بودند و فقدان آنان به معنای تغییر کامل ترکیب تیم است.
سناریوهای محتمل تصمیم فیفا و پیامدهای آن
کمیته انضباطی فیفا با دریافت این شکایت، چند راه پیش رو دارد:
- سناریوی اول (رد شکایت): اگر کنگو بتواند مدارک کامل و تأییدشده فیفا را برای تغییر ملیت تمامی این بازیکنان ارائه دهد، شکایت نیجریه رد میشود و کنگو به مسیر خود ادامه میدهد.
- سناریوی دوم (پذیرش شکایت و اعلام باخت کنگو): اگر ثابت شود حتی یک بازیکن فاقد شرایط در آن بازی حضور داشته، فیفا میتواند نتیجه بازی را به نفع نیجریه (معمولاً با نتیجه ۳-۰) تغییر دهد. در این صورت، نیجریه به جای کنگو به فینال پلیآف بینالمللی راه مییابد.
- سناریوی سوم (جریمه سبکتر): ممکن است فیفا با استناد به «تخلف اداری» محض، کنگو را جریمه نقدی کند اما نتیجه بازی را تغییر ندهد. این سناریو بعید است، زیرا حضور بازیکن غیرقانونی، تخلفی سنگین محسوب میشود.
- سناریوی چهارم (تعلیق روند تا پس از پلیآف بینالمللی): فیفا ممکن است بررسی را طولانی کند، اجازه دهد کنگو بازی کند و اگر به جام جهانی رسید، آنگاه حکم صادر کند که در آن صورت ممکن است کنگو از جام جهانی حذف و نیجریه جایگزین شود. این پرونده میتواند هفتهها یا ماهها طول بکشد و بیثباتی زیادی ایجاد کند.
انگیزههای نیجریه و بستر تاریخی رقابتهای آفریقایی
این اقدام نیجریه را باید در دو بستر تحلیل کرد: اول، تلاش برای بازگشت از در قانون. پس از حذف تلخ و اتهامات عجیب جادوگری که باعث بیاعتبار شدن موضع نیجریه شد، آنان حالا سعی کردهاند با استفاده از یک راهحل مکتوب و حقوقی، شکست خود را جبران کنند. این نشان میدهد کادر فنی نیجریه احتمالاً از مدتی قبل در حال بررسی این موضوع بوده و شکایت، یک واکنش هیجانی نبوده است. دوم، فرهنگ رقابت شدید و گاه خصمانه در فوتبال آفریقا. استفاده از هر ابزاری — از ادعاهای ماوراءطبیعی تا شکایتهای حقوقی — برای به دست آوردن امتیاز یا حذف حریف، سابقهای طولانی در فوتبال این قاره دارد. تیمها اغلب به کوچکترین نقصهای اداری حریف چنگ میزنند. موفقیت یا شکست نیجریه در این شکایت، میتواند سرمشقی برای آینده شود و باعث شود تیمهای دیگر نیز پیش از بازی، پرونده اداری بازیکنان حریف را موشکافی کنند.
تأثیر بر فوتبال کنگو، بازیکنان دو تابعیتی و آینده پلیآف
اگر شکایت نیجریه موفق شود، ضربهای مهلک به فوتبال کنگو وارد میآید. کنگو با تکیه بر همین بازیکنان دو تابعیتی که عمدتاً در اروپا پرورش یافتهاند، توانسته بود یکی از قویترین تیمهای تاریخ خود را بسازد و به آستانه جام جهانی بازگردد. از دست دادن آنان — چه برای یک بازی، چه برای همیشه — به معنای بازگشت به عقب است. از طرف دیگر، این ماجرا هشدار جدی به تمام فدراسیونهای آفریقایی است که در استفاده از بازیکنان تغییر ملیت داده، باید دقتی وسواسگونه به خرج دهند. کوچکترین سهلانگاری اداری میتواند پیروزیهای میدانی را باطل کند. برای فیفا نیز این یک آزمون مدیریتی است. آنان باید به سرعت و با شفافیت کامل تصمیم بگیرند تا هم از بیعدالتی احتمالی جلوگیری شود، هم برنده نهایی پلیآف آفریقا با اطمینان و تمرکز کافی خود را برای رویارویی با حریف اقیانوسیه/کارائیب آماده کند. اگر تصمیمگیری به درازا بکشد، برنده نهایی آفریقا با ابهام به مصاف حریف میرود که غیرمنصفانه است. چشم جهان فوتبال به واکنش فیفا دوخته شده است.