آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:
آیا ایران واقعاً یکی از بزرگترین مصرفکنندگان محتوای مستهجن در جهان است؟ این سوالی است که سالهاست بین آمارهای متناقض و تحلیلهای کارشناسی دستبهدست میشود. از یک سو، برخی گزارشها ایران را در رتبههای بالای جستجوی محتوای پورنوگرافیک قرار میدهند و از سوی دیگر، مسئولان این آمارها را رد میکنند. اما واقعیت چیست؟ بررسیهای میدانی و تحلیل کارشناسان حوزه روانشناسی و جامعهشناسی نشان میدهد که فارغ از آمارهای رسمی، مصرف این محتوا در ایران تبدیل به معضلی جدی شده است؛ معضلی که ریشه در محدودیتهای اجتماعی، افزایش سن ازدواج و نبود آموزشهای صحیح جنسی دارد.
چرا مردم بیشتر از اخبار جنگ، عکسهای سکسی سرچ میکنند؟
شاید برایتان پیش آمده باشد؛ در گوگل
بهدنبال اطلاعاتِ دیگری باشید اما درعوض به واژهها و سایتهای مستهجن برسید!
مثلا خواسته باشید تایپ کنید "فیلمهای اسکار" اما گوگل بعد از تایپ
واژه اول شما را راهنمایی کند به “فیلمهای صحنهدار” یا چیزهایی بدتر از این.
شاید همین است که گفته شده بیش از یکمیلیون کاربر ایرانی از سایتهای غیراخلاقی
دیدن کردهاند.البته همیشه حرفوحدیثهای پراکندهای درباره میزان تماشای تصاویر مستهجن
در ایران وجود داشته. سال 90 در همین رابطه معاون اطلاعات سپاه فجر استان فارس به
آماری که معلوم نبود منبع آن چیست اشاره کرد.
در این آمار گفته شده بود کاربران
تهرانی بیشترین استفادهکنندگان از سایتهای مستهجن در میان 182 کشور هستند. رییس مرکز توسعه و فناوری اطلاعات و رسانههای دیجیتال
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اما همانموقع و بهسرعت این آمار را تکذیب کرد. جز این، مدتی است که امکانات تازه گوگل توانسته اطلاعات
بیشتری به مخاطبان بدهد. ابزارِ google
trends میتواند به ما
بگوید که واژههای غیراخلاقی یا پورنوگرافیک توسط کاربران ایران چقدر جستجو میشوند. با آمدن گوگلِ ترند بود که بسیاری مدعی شدند ایرانیها
در صدر استفادهکنندگان از این سایتها قرار دارند. آیا این درست است؟
سری به Google trends میزنیم. این
سایت با جستجوی واژه س ک س به فارسی جدول زیر را نشان میدهد:
براساس این جدول و بر طبق آمارگیری
گوگل ایران در جستجوی فارسی این واژه رتبه سوم را بهخود اختصاص میدهد. اما جستجوی
این واژه به انگلیسی چه نتیجهای دارد؟
جدول دوم نشان میدهد که ایران نهتنها میان رتبههای
یکم تا پنجم نیست بلکه رتبههای ده تا بیست را هم به خود اختصاص ندادهاست. البته
تماشای فیلمهای مستهجن یا در اصطلاح پورنوگرافی محدود به فضای مجازی نمیشود.
چرا آمارها غلطند؟
به گفته کارشناسان بسیاری از تماشاکنندگان این فیلمها
به اشکال غیرآنلاین به تماشای تصاویر مستهجن مینشینند؛ مثلا از راههایی مانند
دستبهدست شدن یا خرید فلش مموری های حاوی این فیلمها. کارشناسان بر این اساس
معتقدند که آمار تماشای فیلمهای مستهجن در ایران بههیچوجه مشخص نیست. یک مشاور
خانواده درباره این آمار به مشاهدات میدانی و آمار کلینیکی اشاره میکند و میگوید
وضعیت تماشای فیلمهای پورنوگرافیک در ایران وحشتناک است!
مهدی ملکمحمد درباره ابهام موجود در آمارهای آسیبشناختی
در ایران معتقد است که آمارهایی که در حوزه آسیبهای اجتماعی داده میشود بیشتر از
سایر آمارها ناکارآمد هستند. وی در ادامه توضیح داد: سایتهای مستهجن سایتهایی
فیلترشده هستند که نیاز به فیلترشکن دارند، آیا ما با توجه به این خواهیم توانست
تعداد واقعی کاربران ایرانی این سایتها را تشخیص دهیم؟
ملکمحمد به استفاده گسترده دانشآموزان از تصاویر
مستهجن هم اشاره کرده و گفت: گذشته از این بخش عمدهای از فیلمهای مستهجن دستبهدست
میچرخد و نمیتوان آن را رصد کرد. وی همچنین تاکید کرد: اینها همگی منهای سیدیهایی
حاوی فیلمهای پورنوگرافی هستند که در مکانهای مختلف به افرادی که میخواهند
فروخته میشود. ملکمحمد بر این اساس نتیجه میگیرد که آمار رقمِ واقعی از کاربران
و مصرفکنندگان تصاویر مستهجن و فیلمهای پورنوگرافی نشان نمیدهد درحالیکه وضعیت
وحشتناک است!
به اعتقاد این کارشناس جُکها، شوخیها و ناسزاهای جنسی
دلیل دیگری است که بگوید آمار تماشای فیلمهای پورنوگرافی در کشور بالاست. چرا
تماشای پورنوگرافی در ایران طرفدار دارد؟ اما از آمار که بگذریم باید دلایلی را
رصد کنیم که منجر شده تا ایرانیها در تعداد کم یا زیاد به سراغ تماشای فیلمها و
تصاویر مستهجن بروند.
مهدی ملکمحمد در تحلیل این موضوع میگوید: به گمانم ما
یکی از معدود کشورهایی هستیم که در ان روابط جنسی کمترین بروز را در عرصه عمومی
دارد و در عین حال بیشترین بروز را در محافل خصوصی دارد. این روانشناس همچنین
تاکید کرد: هرچه که جلوی بروز صحیح آن گرفته شود بروز غلط آن حتمی است؛ سن ازدواج
در کشور بالا رفته و افراد از 15 سالگی بالغ شده و نیاز به ارتباط جنسی دارند آیا
آنها چطور باید این نیاز را رفع کنند؟
عضو انجمن روانشناسی ایران ادامه داد: به نظر میرسد کسی نمیخواهد پاسخ این
سئوال را بدهد چراکه اساسا راهحلی عملی تا به حال ارائه نشدهاست. به گفته ملکمحمد
راهحلهایی که تاکنون ارائه شده همچون صیغه و یا آوردن ازدواج به دبیرستانها
غیرعملی هستند و میتوانند وضعیت را از آنچه هست بدتر کنند. این مشاور همچنین
توضیح داد: به افراد القاء میشود تا زمان ازدواج که مشخص نیست چهزمانی است
نیازشان را سرکوب کنند؛ هرگونه تماس دختر و پسر منع میشود و در تلویزیون جامعه
طوری به تصویر کشیده میشود که گویا در حال تماشای یک جامعه دیگر هستیم. ملکمحمد
با توجه به این تاکید کرد: همینکار بهخودیِ خود میتواند افراد را جَریتر کند.
اما اگر وضعیت افراد درک شود بخش زیادی از مشکل حل خواهد شد. این کارشناس با اشاره
به موضوع خویشتنداری گفت: افراد تا حدی میتوانند خودشان را کنترل کنند اما
خویشتنداری حدی دارد؛ از جایی به بعد شما دیگر برای ارضای نیازتان اقدام خواهید
کرد. این روانشناس و مشاور درباره خویشتنداری در جامعه توضیح داد: وقتی افراد یک
جامعه ببینند که همه کارشان را به درستی انجام میدهند طبیعتا خویشتنداریشان
افزایش خواهد داشت. در غیراینصورت و وقتی همه در حال تخلف هستند سایرین همه با خود
میگویند پس من هم میتوانم تخلفی انجام دهم. وی در تحلیلِ دلیل دیگر تماشای فیلمهای
مستهجن گفت: همچنین بسیاری از نوجوانان و جوانانی که پدر و مادرها نسبت به تماشای
تصاویر مستهجن توسط آنها شکایت دارند در خانوادههایی آشفته هستند. درنتیجه به
گفته این روانشناس در یک جامعه آشفته هم تماشای فیلمهای غیراخلاقی و پورنوگرافی
بیشتر خواهد بود.
تبعات تماشای تصایر مستهجن
اما ملکمحمد به نکته مهم دیگری نیز در مورد تماشای این فیلمها اشاره کرد و آن
اعتیادی است که تماشای این فیلمها با خود میآورد. این کارشناس در اینرابطه میگوید:
اگر فردی یکبار به تماشای آن بپردازد دفعه دوم مقاومتش دربرابر آن کم خواهد شد چرا
که در پی تجربه احساس قبلی است. به گفته ملکمحمد فردیکه به تماشای این فیلمها
مینشیند از تماشای فیلمهای سادهتر آغاز و پس از آن فیلمهایی با گستردگی بیشتر
در زمینه مسائل جنسی خواهد دید. این روانشناس همچنین با اشاره به تبعاتی که
تماشای این فیلمهای برای افراد متاهل دارد ادامه داد: افرد متاهل در پی تماشای
چنین فیلمهای توقعات جنسیاشان از همسرشان بالا خواهد رفت. و از آنجایی که آنچه
آنها در فیلمها میبینند در واقعیت رخ نخواهد داد از رابطه جنسیشان ناراضی خواهند
بود. وی تاکید کرد: به همین دلیل است که درصد بالایی از روابط زناشویی بهدلیل
مسائل جنسی نامناسب هستند. مهدی ملکمحمد در اینرابطه گفت: بُنمایه این اتفاقات همه چیزی نیست جز تحریم
قاطع روابط جنسی و سوق دادن افرادی که راهحلی ندارند به سمت فیلمهای
پورنوگرافیک.
لذت زودگذر و نارضایتیِ عمیق
یکیدیگر از تبعات تماشای فیلمهای غیراخلاقی به گفته این کارشناس لذت زودگذر و
نارضایتی عمیق است. این کارشناس در تحلیل این نارضایتی گفت: از آنجایی که فردِ
تماشاچی خودش فاعل این حس دائم درونش به وجود میآید که چرا من نباید چنین ارتباطی
داشته باشم و این سبب نارضایتی در وی خواهد شد. وی ادامه داد: این نارضایتی سبب
تماشای چندینباره فیلم مستهجن خواهد شد و همین اعتیاد به تکرارِ این تماشا را
منجر میشود.
مهدی ملکمحمد همچنین تاکید کرد: اعتیاد به تماشای
پورنوگرافی خود باعث میشود که افراد نیاز جنسیشان از حد معمول فراتر رود و آسیبهای
جدیتر همچون تجاوز را در پی داشته باشد. این روانشناس همچنین به تاثیر سوء دیگر
فیلمهای پورنوگرافی پرداخت و گفت: از آنجا که روابط در این فیلمها روابطی
ابزارگونه است افراد به مرور به افراد دیگر به همین چشم نگاه خواهند کرد درنتیجه
نمیتوانند رابطه سالمی با دیگران برقرار کنند. وی همچنین مردان را بیشترین
تماشاکنندههای فیلمهای مستهجن دانسته و گفت: بیشترینِ مصرفکنندگان این فیلمها
مردها هستند. دلیل آن این است که مردها از نظر جنسی تنوعطلب هستند و این تنوع سبب
میشود که آنها علاقه به تجربه سوژههای مختلف جنسی را داشته باشند. مهدی ملکمحمد
در این رابطه در ادامه توضیح داد: اما به جز این، تربیت و فرهنگ هم در این امر
موثر است؛ قطعا اگر پدری در موبایل دختر خود فیلمِ مستهجن ببیند واکنش بدتری نسبت
به زمانی خواهد داشت که همان فیلم را در موبایل فرزند پسر خود ببیند. بر این اساس
نقش فرهنگ را نیز در شکلگیری گرایش به تماشای تصاویر مستهجن نباید ندیده گرفت.
دلایل گرایش به تماشای تصاویر پورنوگرافی
اولین دلیل هجوم گستاخانه و بیرحم سایتها و شبکههای
اجتماعی و اطلاعاتی است که ما نتوانسته و نخواهیم توانست جلوی آنها را در این
مورد بگیریم. دکتر اصغر کیهاننیا دلیلِ دوم را دلیلی پنهان مینامد. این دلیل به
حرص انسان برمیگردد و اینکه هرچه بخواهد این حرص را منع کند منجر به مقاومت منفی
و لجبازی خواهد شد. دکتر کیهاننیا در توضیح بیشتر این امر گفت: در رابطه با تماشای تصاویر
پورنوگرافی نیز این اصل روانشناختی مصداق دارد. ما با جوانانی روبروییم که هرچند
نسبت به تبعات این مسئله آگاه نیستند اما بهدلیل داشتن نیازهای جنسی با تماشای
این فیلمها خلائی را پر میکنند. این روانشناس همچنین درباره دلیل سوم توضیح
داد: دلیل دیگر را باید در کمبودهای دیگر جُست. بیکاری و نداشتن شغل دلیل
غیرمستقیم تماشای چنین تصاویری است؛ چراکه نداشتن شغل خودش دلیلی برای ازدواج
نکردن و برطرفنشدن نیازهای جنسی است. کیهاننیا همچنین دلیل چهارم را در کمبود هیجان
و سرگرمی در جامعه دانست. او گفت: ایجاد سرگرمی وظیفه مسئولین است. آنها باید راههایی
برای تخلیه انرژی و تخلیه هیجانی افراد جامعه ایجاد کنند. این در حالیست که علاوه
بر نبود سرگرمی مسئولان سرگرمیهایی اندک مانند کنسرتهای موسیقی را نیز ممنوع میکنند.
این روانشناس در پاسخ به این سئوال که "آیا جامعه در رابطه به تماشای فیلمهای
مستهجن به مرز هشدار رسیدهاست؟" توضیح داد: آمار مشخصی در این رابطه وجود
ندارد. بهنظر من و بنا بر مشاورههایی که با مردم داشتهام میتوان گفت 30 تا 40
درصد از جامعه با تماشای این تصاویر مشغولیت دارند.
تاخیر و محرومیت
یک جامعهشناس نیز در تحلیل تماشای پورنوگرافی در ایران
به "محرومیت" در جامعه اشاره کرد. افسرافشارنادری جامعهشناس خانواده
معتقد است که تماشای تصاویر مستهجن پیش از اینها هم وجود داشته؛ حتی میتوان گفت
از گذشته تا بهحال و در همه عرصهها به اشکال ممکن میان مردم بودهاست. در سالهای
قبل که رسانهها به شکل امروزی درنیامده بودند نیز با این مسئله مواجه بودهایم؛
در قالب خواندن کتابهای که حاوی تصاویر مستهجن بودند و یا فیلمهایی که دستبهدست
میشدند. به اعتقاد افشارنادری آنچه امروز اهمیت دارد گسترش تماشای چنین تصاویری
است. به گفته این جامعهشناس نیازهای جنسی افراد جامعه به طریق طبیعی و در قالب
داشتن یک ارتباط دوسوی برطرف نمیشود. عضو انجمن جمعهشناسی ایران در اشاره به
تابوها در جامعه توضیح داد: سبب آن شده که افراد نتوانند درباره نیازهایشان بهراحتی
صحبت کنند؛ این در حالی که در بسیاری از کشورها مسائل جنسی در رسانههای ملی مطرح
شده و مردم در ارتباط با برنامههای تلویزیونی مشکلاتشان را مطرح میکنند. وی
همچنین گفت: دلیلِ دیگر اینکه دغدغه بخش زیادی از مردمِ جامعه ما از کوچک و بزرگ
و زن و مرد این شده بیش از همه به ازدواج و تاخیر در آن به دلیل مشکلات دیگر برمیگردد.
این جامعهشناس در انتها به یکی از تبعات مهم انتشار این تصاویر در جامعه اشاره
کرد. به گفته افسر افشارنادری گذشته از تبعات روانی و جسمی میتوان باید به عملهای
زیبایی اشاره کرد؛ یکی از دلایل گسترش این عملها در جامعه ما تلاش برای زیباتر
شدن است که بهطور پنهانی به مشکلات جنسی برمیگردد.
۱. آمارهای متناقض، واقعیتهای نگرانکننده
-
بررسی گوگل ترندز نشان میدهد ایران در جستجوی واژگان مرتبط با پورنوگرافی به زبان فارسی رتبه سوم جهانی را دارد.
-
با این حال، این آمار تنها بخش کوچکی از واقعیت را نشان میدهد، چرا که بیشتر مصرف از طریق شبکههای اجتماعی، پیامرسانها و تبادل آفلاین محتوا انجام میشود.
۲. ریشهیابی یک بحران خاموش
-
افزایش سن ازدواج و محدودیت در روابط جنسی سالم
-
نبود آموزش جنسی صحیح در مدارس و خانوادهها
-
دسترسی آسان به فیلترشکن و محتوای غیراخلاقی
-
کمبود سرگرمیهای سالم و برنامههای تفریحی جایگزین
۳. تبعات فردی و اجتماعی
-
ایجاد تصورات غیرواقعی از روابط جنسی
-
کاهش رضایت زناشویی و افزایش طلاق
-
گرایش به رفتارهای پرخطر جنسی
-
شکلگیری نگرش ابزاری به جنس مخالف
۴. راهکارهای پیشنهادی کارشناسان
-
آموزش جنسی علمی و متناسب با فرهنگ ایرانی
-
کاهش موانع ازدواج جوانان
-
ایجاد سرگرمیهای سالم و برنامههای جایگزین
-
تقویت نظام مشاوره خانواده در کشور