آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:
در روزهای پرتلاطم منتهی به انقلاب ۱۳۵۷، وقتی ایران در آستانه تغییرات بزرگ سیاسی بود، چهار گوزن زرد ایرانی به صورت مخفیانه و با کمک یکی از ژنرالهای نیروی هوایی شاهنشاهی، راهی اسرائیل شدند. این انتقال که تا سالها در هالهای از ابهام بود، اکنون با انتشار اسناد و تصاویر جدید، جزئیات تازهای از نقش منوچهر خسروداد و همکاریهای پنهان ایران و اسرائیل در حفظ گونههای در خطر انقراض فاش کرده است. اما چرا اسرائیل به این گوزنها علاقهمند بود و چه کسی پشت این عملیات حساس ایستاده بود؟
گوزن زرد ایرانی چیست؟!
گوزن زرد ایرانی، گونهای نادر و در معرض انقراض، در دهههای ۳۰ و ۴۰ شمسی تقریبا ناپدید شده بود. با تلاشهای سازمان شکاربانی ایران و همکاری یک متخصص آلمانی، جمعیت این حیوان دوباره احیا شد، اما کمتر کسی میدانست که بخشی از این گوزنها در آستانه انقلاب، به دست اسرائیل سپرده شدند. حالا پس از دههها، اسناد و لوحههای یادبود در اسرائیل، نقش ژنرال خسروداد و نیروی هوایی شاهنشاهی را در این انتقال افشا کرده است.
بر اساس گزارشها، ژنرال آویراهام یوفه از اسرائیل با شاهزاده عبدالرضا پهلوی و رشید جمشید، مدیر وقت سازمان محیط زیست ایران، مذاکره کرد تا چهار گوزن زرد به عنوان هدیه به اسرائیل فرستاده شوند. این انتقال در آذر ۱۳۵۷ و در آخرین پرواز شرکت العال از تهران به تلآویو انجام شد. اما سوال اینجاست: چرا این عملیات با این سطح از محرمانگی انجام شد و نقش دقیق خسروداد چه بود؟ امروز، جمعیت گوزن زرد ایرانی در اسرائیل به ۳۰۰ تا ۴۰۰ رأس رسیده، در حالی که در ایران، با وجود تلاشهای حفاظتی، جمعیت این گونه همچنان در خطر است. این داستان تنها یک انتقال حیوانات نیست، بلکه روایتگر روابط پنهان سیاسی، تلاشهای زیستمحیطی و نقش افراد کلیدی در حفظ میراث طبیعی خاورمیانه است.
داستان انتقال گوزنهای زرد ایرانی به اسرائیل
انتقال گوزنهای زرد ایرانی به اسرائیل، فراتر از یک اقدام زیستمحیطی، نمادی از روابط پیچیده سیاسی و علمی میان ایران و اسرائیل در دهههای پیش از انقلاب است. اسرائیل در چارچوب طرحی برای بازگرداندن حیواناتی که در کتاب مقدس به آن ها اشاره شده، تلاش میکرد تا گونههای منقرضشده را به سرزمین خود بازگرداند. گوزن زرد ایرانی، به عنوان یکی از گونههای بومی خاورمیانه، در این طرح جایگاه ویژهای داشت. نقش منوچهر خسروداد و نیروی هوایی شاهنشاهی در این انتقال، نشاندهنده اهمیت استراتژیک این عملیات است. با توجه به شرایط سیاسی آن دوران، انتقال این گوزنها احتمالا با هماهنگیهای امنیتی و دیپلماتیک انجام شده است. لوحه یادبود نصبشده در اسرائیل، نشان میدهد که خسروداد و خلبانان نیروی هوایی در این عملیات نقش کلیدی داشتهاند، اما جزئیات دقیق هنوز در ابهام است.
از نظر زیستمحیطی، این انتقال موفق بود: جمعیت گوزن زرد در اسرائیل به بیش از ۳۰۰ رأس رسید، در حالی که در ایران، با وجود تلاشها، جمعیت این گونه همچنان ناپایدار است. این تفاوت نشان میدهد که مدیریت زیستمحیطی و شرایط اکولوژیکی در حفظ گونهها چقدر تعیینکننده است. این داستان همچنین پرسشهایی درباره مسئولیتهای بینالمللی در حفظ گونههای در خطر انقراض مطرح میکند. آیا انتقال گوزنها به اسرائیل، اقدامی برای حفظ گونه بود یا بخشی از یک استراتژی سیاسی؟ پاسخ به این سوال، نیازمند بررسی بیشتر اسناد و شهادتهای افراد دخیل است.