آسیانیوز ایران؛ سرویس فرهنگی هنری:
یک فیلم سینمایی بار دیگر در مرکز جدال همیشگی هنر و شرع قرار گرفته است. فیلم «قاتل و وحشی» که مدتی است برای دریافت پروانه نمایش در انتظار مانده، با مانعی بزرگ روبهرو شده؛ مانعی که به گفته وزیر ارشاد، «عمدهترین مسئله» این اثر سینمایی است. سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، به صراحت از «مشکل شرعی» به عنوان اصلیترین دلیل تأخیر در اکران این فیلم نام برده است. موضوعی که نه به داستان یا محتوای اجتماعی فیلم، که به ظاهر و حضور یک بازیگر زن مربوط میشود. او با مقایسهای جالب اشاره کرد که فریماه فرجامی در فیلم «سرب» تنها در یک سکانس بدون حجاب حاضر شده بود، اما در فیلم «قاتل و وحشی» این حالت در «کل زمان فیلم» وجود دارد. این مقایسه نشاندهنده عمق چالشی است که این اثر با آن دست به گریبان است. این گزارش به واکاوی ابعاد این تصمیم، تحلیل ساختار نظارتی سینمای ایران و بررسی آینده احتمالی این فیلم میپردازد. ماجرای فیلم «قاتل و وحشی» و مشکل شرعی آن، تنها یک خبر سینمایی نیست؛ تحلیل آن نیازمند بررسی چند لایه است:
تحلیل ساختار نظارتی: نهاد دینی در قلب سیستم سینمایی
وجود یک «روحانی ناظر» در شورای پروانه نمایش، کلید فهم این ماجراست. این ساختار رسمی نشان میدهد که ممیزی در سینمای ایران صرفا یک فرآیند اداری یا هنری نیست؛ ناظر شرعی بلکه به عنوان یک تصمیمگیرنده با حق وتو عمل میکند. اعلام اینکه «این مشکل از این زاویه حل نشده» نشان میدهد که راهحلهای فنی یا هنری (مانند حذف سکانسها یا استفاده از تکنیکهای تدوین) می تواند امید به حل این مشکل را به همراه داشته باشد. البته این موضوع اولویت ارزشهای دینی در وزارت ارشاد را به وضوح نشان میدهد.
تحلیل درجه بندی ممیزی: از «سرب» تا «قاتل و وحشی»
مقایسه وزیر ارشاد بین فیلم «سرب» و «قاتل و وحشی» بسیار کلیدی است. این مقایسه نشان میدهد که ممیزی در ایران یک طیف خاکستری است، نه سیاه و سفید. در فیلم «سرب» حضور بدون حجاب بازیگر در «یک سکانس» به عنوان یک استثنا و احتمالا در خدمت روایت، قابل تحمل تشخیص داده شد. اما در «قاتل و وحشی» که این حالت در «کل زمان فیلم» وجود دارد، از نظر نهاد ناظر، از «استثنا» به «قاعده» تبدیل شده و کل اثر را زیر سؤال میبرد. این موضوع نشان میدهد که ممیزی بر اساس کمیت و تکرار یک عمل نیز قضاوت میکند، نه فقط خود آن عمل.
تحلیل آینده اثر: بنبست یا راهحل؟
وزیر ارشاد با صراحت میگوید «تا الان این مشکل از این زاویه حل نشده است». این بیان به معنای قرار گرفتن فیلم در یک بنبست جدی است. راهحلهای پیشرو محدود هستند:
-
حذف گسترده یا بازسازی
که احتمالا کل ماهیت اثر و عملکرد بازیگر را مخدوش میکند و از نظر هنری غیرقابل قبول است.
-
انتظار برای تغییر تفسیر
که امری نامحتمل و زمانبر است.
-
عدم اکران
که محتملترین سناریو به نظر میرسد.