آسیانیوز ایران؛ سرویس فرهنگی هنری:
سینمای کمدی ایران این روزها در حال آزمون و خطاست. گاهی اثری مثل «خوب، بد، جلف» هواداران پر و پا قرصی پیدا میکند و گاهی فیلمی با بازیگران مشهور و پرزرق و برق، در سکوت مطلق سالن سینما محو میشود. فیلم جدید «جزایر قناری» متاسفانه در دسته دوم قرار میگیرد. این فیلم که با سرمایهگذاری کلان و بازی چهرههای محبوبی مثل پژمان جمشیدی، امیرمهدی ژوله و غلامرضا نیکخواه ساخته شده، وعده یک شب پرخنده و ماجراجویی هیجانانگیز را به مخاطب میدهد. اما آیا این وعده محقق شده است؟
متاسفانه باید گفت خیر. از همان دقایق اولیه، فیلم با ضعف مفرط فیلمنامه و سردرگمی در روایت مواجه میشود. عنوان جذاب «جزایر قناری» هیچ ارتباطی با محتوای فیلم ندارد و این اولین نشانه از سردرگمی سازندگان است. در این نقد و تحلیل کامل، به واکاوی دلایل شکست هنری و تجاری این فیلم میپردازیم و بررسی میکنیم که چرا حضور بازیگران نامآشنا هم نتوانست «جزایر قناری» را از نابودی نجات دهد.
معرفی فیلم
فیلم سینمایی جزایر قناری یک اثر کمدی ایرانی به کارگردانی عادل معصومیان، نویسندگی و تهیهکنندگی حسین مهکام است که در سال ۱۴۰۳ تولید و اکران شده است. این فیلم از تاریخ ۱ مرداد ۱۴۰۴ در ۱۴۱ سینمای سراسر ایران به نمایش درآمد و تا هفته دوم اکران خود توانست بیش از ۴ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان فروش گیشهای داشته باشد. داستان فیلم حول محور ماجراهای کمدی و هیجانانگیز گروهی از شخصیتها میچرخد که درگیر ماموریتی از سوی یک رئیس مافیای مواد مخدر به نام منوچ هستند.
خلاصه داستان
در خلاصه داستان رسمی فیلم آمده است: «منوچ، رئیس مافیای مواد مخدر، رضایت به آزادی موقت بیژن و نعیم از زندان میدهد تا کار نیمهتمام خود را به پایان برسانند.» این خط داستانی کوتاه نشاندهنده فضایی پر از طنز و تعلیق است که با ماجراهای غیرمنتظره و روابط پیچیده بین شخصیتها پیش میرود. فیلم با بهرهگیری از ژانر کمدی و المانهای مافیایی، سعی دارد مخاطب را با موقعیتهای خندهدار و در عین حال پرتنش سرگرم کند.
نقد و بررسی
فیلم «جزایر قناری» به دلیل بهرهگیری از ژانر کمدی و حضور بازیگران مطرح، از همان ابتدا توجه مخاطبان را به خود جلب کرد. این فیلم با داستانی که ترکیبی از طنز و ماجراهای مافیایی است، تلاش کرده تا فضایی سرگرمکننده ایجاد کند. استفاده از بازیگرانی مانند پژمان جمشیدی و بیژن بنفشهخواه که سابقه طولانی در کمدی دارند، به همراه حضور بازیگرانی چون غلامرضا نیکخواه و امیرمهدی ژوله، باعث شده تا فیلم از نظر طنز موقعیت و دیالوگمحور، پتانسیل بالایی داشته باشد. با این حال، برخی منابع اشاره کردهاند که موفقیت تجاری فیلمهای کمدی در ایران دیگر صرفاً به حضور بازیگرانی مانند جمشیدی وابسته نیست و مخاطبان به دنبال داستانهای خلاقانهتر و کارگردانی قویتر هستند. این موضوع میتواند نشاندهنده تغییر سلیقه مخاطبان ایرانی باشد که انتظار دارند فیلمهای کمدی فراتر از کلیشههای معمول، محتوای تازهای ارائه دهند. از نظر فنی، فیلم از کیفیت بصری و صوتی مناسبی برخوردار است. فیلمبرداری روزبه رایگا و طراحی صحنه توسط امیرحسین دوانی، فضایی متناسب با داستان کمدی-مافیایی فیلم خلق کرده است. موسیقی بابک میرزاخانی نیز به تقویت حس و حال طنزآمیز فیلم کمک کرده است. فیلمی که قرار بود یک کمدی سرگرمکننده و پرانرژی باشد، نه تنها باعث خنده تماشاگران نشد، بلکه آنها را با حس سردرگمی، بیحوصلگی و نارضایتی از اتلاف وقت و هزینه تنها گذاشت.
پارادوکس عنوان و محتوا
اولین و واضحترین ضعف، انتخاب عنوانی کاملا نامربوط است. عنوان «جزایر قناری» که میتواند فضایی اکسوتیک، ماجراجویانه و کمدی را تداعی کند، هیچ نقشی در پیشبرد داستان یا ایجاد حس و حال خاص ایفا نمیکند. این امر نشاندهنده یک اشتباه استراتژیک در بازاریابی و همچنین سردرگمی در هویت اثر است. مخاطب با انتظاری خاص وارد سالن میشود و با محتوایی کاملاً متفاوت و گسسته روبرو میگردد که به سرعت باعث ایجاد حس فریب و نارضایتی میشود. یکی از نخستین نکاتی که توجه مخاطبان را جلب کرد، عدم ارتباط معنادار عنوان فیلم با محتوای ارائهشده بود. عنوان نه تنها کمکی به درونمایه یا داستان نمیکند، بلکه به نظر میرسد صرفاً برای جذب اولیه مخاطب انتخاب شده و هیچ نقش مفهومی در روایت ایفا نمیکند. این امر یکی از ضعفهای اساسی فیلمنامه است.
فروپاشی ساختار روایی
به گفته منتقدین، فیلم فاقد یک «پیکربندی دقیق» است. این به معنای عدم وجود پیرنگ منسجم، گرهگشایی مناسب و شخصیتپردازی قوی است. به جای یک داستان سرراست مافیایی-کمدی، مخاطب با «سلسلهای از صحنههای تصادفی» مواجه میشود که بیشتر شبیه یک اسکچکمدی بلند و بدون ریتم است تا یک فیلم سینمایی کامل. این آشفتگی روایی، مخاطب را سردرگم و بیحوصله میکند و هرگونه امکان همذاتپنداری یا درگیری عاطفی با داستان را از بین میبرد.
مرگ طنز: بزرگترین خیانت به ژانر کمدی
اساسیترین علت شکست فیلم، ناتوانی مطلق در ایجاد خنده است. یک کمدی میتواند داستان ضعیفی داشته باشد اما اگر بتواند مخاطب را بخنداند، تا حدی موفق است. «جزایر قناری» حتی در این زمینه اولیه نیز شکست میخورد. طنز آن متکی بر «اجراهای اغراقشده و صحنههای تکراری» است که فاقد هرگونه خلاقیت یا هوشمندی هستند. این امر به ویژه با توجه به حضور بازیگران توانمند کمدی مانند پژمان جمشیدی و بیژن بنفشهخواه، تاسفبارتر است. به نظر میرسد بازیگران نیز در نبود یک فیلمنامه قوی و کارگردانی مدبر، راهی برای نجات فیلم نداشتهاند.ژانر اصلی فیلم «کمدی» است، اما در عمل، فیلم فاقد هرگونه لحظهی خندهدار یا هوشمندانه است. به جای بهرهگیری از طنز موقعیت یا دیالوگهای تأثیرگذار، شاهد اجراهای اغراقشده و صحنههای تکراری هستیم که حتی از استانداردهای یک کمدی سبک نیز پایینتر قرار میگیرند. این مسئله منجر به نارضایتی شدید کسانی شده که با انتظار خنده و سرگرمی به سالن سینما آمده بودند.
طول نامتناسب و پایانبندی عجولانه
مدت زمان ۷۵ دقیقهای فیلم، که میتوانست نقطه قوت باشد، به دلیل «ساختار شتابزده و بدون عمق» به ضعف تبدیل شده است. فیلم فرصتی برای پرداخت به شخصیتها یا عمق بخشیدن به ماجراها نمیدهد و مخاطب را با پایانی «سردرگمکننده و غیررضایتبخش» تنها میگذارد. این احساس که «اصلاً داستان چه بود؟» حاکی از آن است که فیلم نه تنها نتوانسته مخاطب را سرگرم کند، بلکه حتی در انتقال سادهترین مفاهیم داستانی نیز ناتوان بوده است. مدت زمان تقریبی ۷۵ دقیقهای فیلم نه تنها به عنوان یک نقطه قوت عمل نکرده، بلکه به دلیل ساختار شتابزده و بدون عمق، بیشتر شبیه یک نسخه خلاصهشده از یک اثر بلندتر به نظر میرسد. پایانبندی فیلم نیز به اندازهٔ کل روایت، سردرگمکننده و غیررضایتبخش است؛ تا حدی که بسیاری از تماشاگران در پایان با این پرسش تنها ماندهاند که: «اصلاً داستان چه بود؟»
ضعف در ساختار روایی و محتوا
فیلم از همان ابتدا بدون ارائه پیشزمینهای روشن یا شخصیتپردازی قوی، مخاطب را وارد ماجراهایی میکند که بیشتر شبیه سلسلهای از صحنههای تصادفی و بدون پیکربندی دقیق هستند. به جای ارائه یک داستان منسجم، شاهد تکیهی بیش از حد بر موقعیتهای کمدی اغراقشده و تکراری هستیم که نه تنها باعث خنده نمیشوند، بلکه حسی از بیمزگی و تصنعی بودن را القا میکنند.
فیلمی که فرصتها را از دست داد
با وجود زحمات عوامل سازنده، متأسفانه باید گفت این اثر نه تنها در ژانر خود شکست خورده، بلکه فاقد هرگونه عمق محتوایی، روایت جذاب و حتی ارزش سرگرمیسازی است. به علاقمندان سینما پیشنهاد میشود از سرمایهگذاری زمان و هزینه برای تماشای این اثر صرفنظر کنند.
بازیگران فیلم جزایر قناری
فیلم «جزایر قناری» از حضور بازیگران مطرح و شناختهشدهای بهره میبرد که هر یک با سابقه درخشان در آثار کمدی و درام، به جذابیت فیلم افزودهاند. فهرست کامل بازیگران به شرح زیر است:
- پژمان جمشیدی: بازیگر مطرح و محبوب سینمای ایران که با نقشآفرینی در فیلمهای کمدی مانند «خوب، بد، جلف» و «تگزاس» شناخته میشود. او در این فیلم نقشی کلیدی دارد و حضورش یکی از عوامل جذب مخاطب بوده است، هرچند برخی منتقدان معتقدند که او دیگر مانند گذشته دلیل اصلی فروش فیلمها نیست.
- بهرنگ علوی: بازیگری که با بازی در سریالها و فیلمهای متعدد، از جمله «هشت و نیم دقیقه»، جایگاه ویژهای در میان مخاطبان دارد. او در اکران مردمی فیلم در پردیس سینمایی کوروش حضور داشت.
- بیژن بنفشهخواه: بازیگر باسابقه طنز که در سریالهای محبوبی چون «قهوه تلخ» و «ساختمان پزشکان» ایفای نقش کرده است. حضور او و پدرش، رضا بنفشهخواه، در اکران مردمی فیلم از نکات قابل توجه بود.
- امیرمهدی ژوله: نویسنده و بازیگر کمدی که با استندآپهایش در برنامه «خندوانه» به شهرت رسید و در این فیلم نیز نقشآفرینی کرده است.
- غلامرضا نیکخواه: بازیگر طنز معروف که بهویژه با حضور در برنامه «جوکر» شناخته میشود. عکسی از او در کنار دخترش نیلوفر در اکران مردمی فیلم در پردیس کوروش بسیار مورد توجه قرار گرفت.
- رویا میرعلمی: بازیگری با تجربه در تئاتر، سینما و تلویزیون که با حضور در سریالهایی چون «لیسانسهها» شناخته میشود و در این فیلم نیز نقشآفرینی کرده است.
- فرزانه قاسمزاده
- رویا وحدتی
- سعید سالمی
- امید خسرو
عوامل تولید
عوامل اصلی تولید فیلم «جزایر قناری» شامل گروهی از حرفهایهای سینمای ایران است که به کیفیت فنی اثر کمک شایانی کردهاند:
- کارگردان: عادل معصومیان
- نویسنده و تهیهکننده: حسین مهکام
- مدیر فیلمبرداری: روزبه رایگا
- تدوین: سمانه سزاوارمنش
- طراح صحنه: امیرحسین دوانی
- طراح لباس: مهرنوش بیانی
- طراح گریم: امید گلزاده
- موسیقی: بابک میرزاخانی
- طراحی و ترکیب صدا: امیرحسین صادقی، رضا غرابی
- اصلاح رنگ و جلوههای ویژه: نوید منصور قناعی، بهار قدمی
- مشاور رسانه: فرزاد جمشیددانایی
همچنین سرمایهگذاری این پروژه توسط امید خسرو، حمید اسدی، احمد وکیلی و شرکت ویزا فوری انجام شده است.
جمعبندی نهایی تحلیل
«جزایر قناری» نمونهای کلاسیک از پروژهای است که بیش از هر چیزی به ستارههایش متکی است و از پایههای اصلی ساخت یک فیلم خوب—یعنی فیلمنامه و کارگردانی قوی—غافل میماند. این فیلم نشان میدهد که سلیقه مخاطب ایرانی در حال ارتقاست و دیگر صرفاً حضور یک چهره محبوب، تضمینکننده موفقیت یک اثر نیست. مخاطب امروز به دنبال «داستانهای خلاقانهتر و کارگردانی قویتر» است، چیزی که «جزایر قناری» فاقد آن است.