آسیانیوز ایران؛ سرویس علم و تکنولوژی:
کاظم عاشوری گیلده - محقق و نویسنده - در دنیای امروز که فناوری بخش جداییناپذیر زندگی انسانها شده، دستگاههایی که روزانه با آنها سروکار داریم، از جمله گوشیهای هوشمند، بیش از گذشته به ما نزدیک شدهاند؛ اما آیا تا به حال به این فکر کردهاید که تلفن همراه شما میتواند متوجه حال و هوای درونیتان شود؟ پاسخ مثبت است. گوشیهای هوشمند امروزی به لطف پیشرفتهای حیرتانگیز در حوزه هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و تحلیل داده، قادر به شناسایی حالات روحی کاربران خود شدهاند.
وقتی فناوری احساس شما را میفهمد
تحقیقات علمی نشان میدهند که انسانها در هنگام تجربه احساساتی مانند غم، اضطراب یا استرس، رفتار متفاوتی در استفاده از گوشی از خود نشان میدهند. به عنوان مثال، در چنین شرایطی کاربران معمولاً کندتر تایپ میکنند، اشتباهات املایی بیشتری مرتکب میشوند، کمتر از ایموجی استفاده میکنند و حتی شدت لمس آنها روی صفحه نمایش متفاوت میشود. همین دادهها که ممکن است در نگاه اول بیاهمیت به نظر برسند، برای الگوریتمهای هوش مصنوعی اطلاعاتی ارزشمند هستند. این الگوریتمها با تجزیه و تحلیل این نشانهها میتوانند به نتیجهای برسند که فرد در حال تجربهی وضعیت روحی خاصی است؛ از جمله افسردگی، خستگی ذهنی یا نگرانی.
فناوری چگونه احساس شما را تحلیل میکند؟
استفاده از یادگیری ماشین (Machine Learning) و شبکههای عصبی مصنوعی (Neural Networks) باعث شده است گوشیها به ابزاری هوشمند برای شناخت رفتار و احساسات انسان تبدیل شوند. این فناوریها با بررسی هزاران داده ریز، مانند:
- الگوی تایپ کردن (سرعت، ریتم، اشتباهات)
- میزان استفاده از واژگان مثبت یا منفی
- مدت زمان استفاده از اپلیکیشنها
- نوع تعامل با فضای مجازی
- شدت لمس صفحه (touch pressure)
میتوانند تصویری از وضعیت روحی شما ترسیم کنند.
برای نمونه، اگر فردی در طی چند روز پیاپی پیامهایی با لحن منفی تایپ کند، کمتر از قبل در شبکههای اجتماعی فعالیت داشته باشد و تعاملات دیجیتالیاش کاهش یابد، الگوریتمها ممکن است این رفتار را بهعنوان نشانهای از افسردگی یا خستگی روانی تحلیل کنند.
حمایت عاطفی دیجیتال؛ قدم بعدی فناوری
شناخت احساسات فقط آغاز راه است. بسیاری از شرکتهای فناوری تلاش کردهاند تا پا را فراتر گذاشته و پاسخ عاطفی هوشمند نیز ارائه دهند. برای مثال، برخی برنامهها پس از شناسایی نشانههای اضطراب یا استرس، به کاربر توصیه میکنند که استراحت کند، یک موزیک آرامبخش گوش دهد یا مدیتیشن انجام دهد. در برخی دستگاهها، حتی پیشنهاد گفتوگو با یک مشاور روانشناس یا یادآوری انجام فعالیتهای مثبت مانند پیادهروی نیز به کاربر ارائه میشود. این روند، آغازگر نوعی "حمایت روانی دیجیتال" است که در آینده میتواند نقش مهمی در سلامت روان ایفا کند.
نگرانیها و چالشها
با وجود تمام مزایای این فناوری، دغدغههایی نیز وجود دارد. یکی از مهمترین نگرانیها، حریم خصوصی کاربران است. دادههای رفتاری و احساسی بسیار حساس هستند و چگونگی ذخیرهسازی، پردازش و استفاده از آنها باید تحت نظارتهای سختگیرانه قرار گیرد. همچنین پرسشی مهم مطرح میشود: آیا ما آمادهایم که دستگاهی غیرانسانی تا این اندازه درباره احساساتمان بداند؟ پاسخ به این سوال، بستگی زیادی به شفافیت شرکتهای فناوری و اعتماد عمومی دارد.
نتیجهگیری: گوشی شما فقط یک ابزار نیست
امروزه گوشیهای هوشمند، فقط وسیلهای برای تماس یا سرگرمی نیستند؛ بلکه تبدیل به همراهانی بیصدا شدهاند که ما را میشناسند، رفتارمان را تحلیل میکنند و حتی ممکن است حالمان را بهتر از نزدیکترین دوستانمان درک کنند. شاید در آیندهای نهچندان دور، وقتی حالتان خوش نیست، گوشی شما پیش از آنکه خودتان متوجه شوید، برایتان موسیقی آرامبخش پخش کند یا جملهای دلگرمکننده برایتان بنویسد. جهان دیجیتال، هر روز بیشتر از دیروز به احساسات انسانی نزدیک میشود. اما همانقدر که این نزدیکی هیجانانگیز است، نیازمند هوشیاری، آگاهی و تنظیم مقررات دقیق نیز هست.