چگونه از سرنوشت تلخ نیمی از شرکت‌های ایرانی دور بمانیم؟

آسیانیوز ایران؛ سرویس اقتصادی:

کاظم عاشوری گیلده - محقق و نویسنده - اقتصاد ایران در آستانه یکی از متفاوت‌ترین و پرریسک‌ترین دوره‌های خود قرار گرفته است. بسیاری از کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که تا پایان سال جاری، بخش قابل‌توجهی از شرکت‌های داخلی ناگزیر خواهند شد کرکره‌ها را پایین بکشند و فعالیت‌های خود را متوقف کنند. اما آیا همه کسب‌وکارها محکوم به این سرنوشت هستند؟ پاسخ روشن است: خیر. شرکت‌هایی که به‌موقع دست به تغییرات اساسی زده‌اند، امروز نشان داده‌اند که می‌توان از دل بحران، فرصتی برای بقا و حتی رشد ساخت. کلید این بقا در یک نکته حیاتی خلاصه می‌شود: مدیریت ریسک علمی، بومی و اختصاصی برای هر کسب‌وکار.

پایان دوران مدل‌های قدیمی

سال‌ها شرکت‌های ایرانی با تکیه بر مدل‌های عملیاتی سنتی و تکراری به فعالیت ادامه دادند. اما تحولات اخیر اقتصادی، محدودیت‌های بین‌المللی، نوسانات ارزی و گسست در زنجیره‌های تأمین جهانی، همه آن الگوها را منسوخ کرده است. آنچه دیروز «تجربه موفق» به حساب می‌آمد، امروز به یک دام خطرناک برای بقای شرکت‌ها تبدیل شده است.

مدیریت ریسک: سپر نجات در طوفان

مدیریت ریسک دیگر یک «گزینه لوکس» برای سازمان‌ها نیست؛ بلکه تبدیل به ضرورت مطلق شده است. هر شرکت باید بر اساس شرایط خاص خود، میزان وابستگی به خارج از کشور، حساسیت زنجیره تأمین و میزان درگیری در بازارهای داخلی، یک برنامه اختصاصی مدیریت ریسک تدوین کند. کپی‌برداری از مدل‌های رقیب یا استفاده از الگوهای وارداتی بدون تطبیق با واقعیت‌های ایران، فقط سرعت سقوط را بیشتر می‌کند. آنچه نیاز است، سیستمی است که تصمیم‌گیری‌های مالی، عملیاتی و استراتژیک را از صفر تا صد بر مبنای تحلیل دقیق ریسک هدایت کند.

هشدارهای جدی پیش رو

1. کاهش فروش

   در شرایط فعلی پیش‌بینی می‌شود فروش بسیاری از واحدها تا نصف کاهش یابد. بدون برنامه‌ریزی برای این افت، شرکت‌ها به سرعت وارد چرخه زیان خواهند شد.

2. ریسک‌های مالی

   مدیریت نقدینگی، بدهی‌ها و تأمین منابع مالی بدون حضور متخصصان خبره دیگر امکان‌پذیر نیست. بخش مالی باید به «مغز سیستم» تبدیل شود؛ تحلیلی، دقیق و چند برابر قوی‌تر از گذشته.

3. اختلال در تولید و توزیع

   ریسک‌های عملیاتی در زنجیره تولید و شبکه توزیع اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. هر تأخیر یا توقفی می‌تواند به‌سرعت شرکت را از بازار بیرون براند.

بازتعریف نقش هیئت‌مدیره

هیئت‌مدیره‌ها در شرایط جدید باید فراتر از یک جمع تشریفاتی عمل کنند. ترکیب اعضا باید بازنگری شود و حضور افراد متخصص در حوزه‌های مالی، فناوری، حقوقی و مدیریت ریسک به یک الزام حیاتی بدل شده است. دیگر زمان آن گذشته است که هیئت‌مدیره فقط گزارش بخواند و جلسه برگزار کند. امروز این نهاد باید به «بازوی فکری و استراتژیک» شرکت تبدیل شود و مسیر آینده را با جسارت و آگاهی ترسیم کند.

آینده‌ای متفاوت برای آماده‌ها

شرکت‌هایی که زودتر از بقیه به سمت استقرار سیستم‌های مدیریت ریسک حرکت کرده‌اند، اکنون خود را از بسیاری از تهدیدها مصون کرده‌اند. در این سازمان‌ها تصمیم‌گیری‌ها دیگر سلیقه‌ای یا احساسی نیست؛ بلکه بر پایه تحلیل دقیق داده‌ها و سناریوهای آینده‌نگر صورت می‌گیرد. نتیجه روشن است: این شرکت‌ها نه‌تنها بقا پیدا می‌کنند، بلکه در شرایطی که رقبای ضعیف‌تر بازار را ترک می‌کنند، سهم بیشتری از بازار به دست خواهند آورد.

نتیجه‌گیری: تصمیم بزرگ امروز

بحران فعلی اقتصاد ایران، فقط یک تهدید نیست؛ فرصتی برای پوست‌اندازی شرکت‌ها و بازتعریف شیوه‌های مدیریتی است. تنها سازمان‌هایی که شهامت تغییر دارند و به‌جای امید بستن به شانس، با علم مدیریت ریسک مسلح می‌شوند، می‌توانند از این دوران سخت عبور کنند. برای مدیران ایرانی، این لحظه، لحظه تصمیم است: یا همان مسیر قدیمی و پرخطر را ادامه دهید و آماده سقوط شوید، یا همین امروز مسیر تازه‌ای را آغاز کنید و خود را برای متفاوت‌ترین دوران زندگی اقتصادی‌تان آماده سازید.