آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
جهان شاهد تحولی مهم در روابط روسیه و آمریکا است. ولادیمیر پوتین و دونالد ترامپ، رهبران دو ابرقدرت هستهای، در تماس تلفنی که کرملین آن را «سازنده» توصیف کرد، بر برگزاری نشست اضطراری در بوداپست برای پایان دادن به جنگ اوکراین توافق کردند. این تماس تلفنی که شامگاه پنجشنبه انجام شد، میتواند نقطه عطفی در بحران اوکراین باشد. ترامپ در پیامی در شبکه اجتماعی تروث سوشال این گفتوگو را بسیار سازنده خواند و از تلاش برای پایان دادن به «جنگ ننگین» روسیه و اوکراین خبر داد. بر اساس برنامهریزیهای اولیه، این نشست میتواند در هفته آینده در بوداپست، پایتخت مجارستان برگزار شود. ویکتور اوربان، نخستوزیر مجارستان، با استقبال از این خبر اعلام کرد کشورش آماده میزبانی از این دیدار تاریخی است.
در همین حال، منابع کرملین تأیید کردند که پوتین در این تماس تلفنی، موضع روسیه درباره احتمال تحویل موشکهای «تاماهاوک» به اوکراین را تشریح کرده است. همچنین روسیه اعلام کرد که برای دستیابی به راهحلی در مورد اوکراین «رویکردی باز» دارد. این تحولات دیپلماتیک در حالی رخ میدهد که ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین، قرار است امروز جمعه در کاخ سفید با ترامپ دیدار کند. ترامپ تأکید کرد در این ملاقات درباره گفتوگوهایش با پوتین و «بسیاری موارد دیگر» با زلنسکی صحبت خواهد کرد.
در تحولی موازی، علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، در سفر یکروزه به مسکو، نامهای از آیت الله خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی را به پوتین تسلیم کرد. موضوع این نامه که مشابه نامه قبلی تحویلشده توسط عباس عراقچی است، همچنان محرمانه باقی مانده است. کارشناسان بینالمللی این تحولات دیپلماتیک را نشانهای از تشدید تلاشها برای یافتن راهحلی سیاسی برای بحران اوکراین میدانند. به نظر میرسد طرفین به این نتیجه رسیدهاند که ادامه جنگ به نفع هیچ یک از طرفین نیست. این نشست در صورت برگزاری، اولین دیدار حضوری پوتین و ترامپ پس از ملاقات آنها در انکوریج آلاسکا در اواسط ماه اوت گذشته خواهد بود. موفقیت این مذاکرات میتواند تحول بزرگی در معادلات بینالمللی ایجاد کند.
تحلیل ابعاد دیپلماتیک تماس پوتین و ترامپ
تماس تلفنی پوتین و ترامپ نشاندهنده تحول مهمی در روابط دو کشور است. این تماس پس از ماهها سکوت و تنش انجام شده که خود حائز اهمیت است. توافق بر برگزاری نشست در بوداپست، انتخاب هوشمندانهای است. مجارستان به عنوان کشوری که روابط نسبتاً خوبی با هر دو طرف دارد، میتواند میزبان مناسبی باشد. موضوع موشکهای «تاماهاوک» که پوتین در این تماس به آن اشاره کرده، از نقاط حساس اختلاف است. این نشان میدهد مسائل امنیتی همچنان در کانون مذاکرات قرار دارد.
بررسی نقش ایران در این معادلات
سفر علی لاریجانی به مسکو و تحویل نامه خامنهای به پوتین، همزمان با این تحولات، تصادفی نیست. به نظر میرسد ایران میکوشد در فرآیند صلح نقش ایفا کند. این دومین بار در شش ماه گذشته است که مقام ایرانی نامهای از خامنهای به پوتین تحویل میدهد. این تداوم نشان از اهمیت استراتژیک این ارتباطات برای ایران دارد. موضوعات منطقهای و همکاریهای دوجانبه که در دیدار لاریجانی و پوتین مطرح شده، احتمالاً شامل بحران اوکراین نیز میشود. ایران ممکن است نقش واسطه را بازی کند.
پیامدهای احتمالی نشست بوداپست
در صورت برگزاری این نشست، میتواند زمینهساز تحول بزرگی در جنگ اوکراین باشد. ترامپ آشکارا از پایان دادن به این جنگ سخن میگوید. با این حال، موانع متعددی بر سر راه موفقیت این مذاکرات وجود دارد. تفاوت نگاه مسکو و واشنگتن به آینده اوکراین اصلیترین چالش است. نقش اوکراین در این مذاکرات نیز حیاتی است. زلنسکی احتمالاً نگران است که منافع کشورش در مذاکرات دوجانبه روسیه و آمریکا نادیده گرفته شود.
تحلیل واکنشهای بینالمللی
واکنش سریع و مثبت ویکتور اوربان، نخستوزیر مجارستان، نشان میدهد که اروپا نیز از پایان یافتن جنگ اوکراین استقبال میکند. کشورهای اروپایی که تاکنون هزینههای سنگینی برای حمایت از اوکراین پرداختهاند، احتمالاً از هر ابتکار صلحی استقبال خواهند کرد. ناتو و اتحادیه اروپا باید موضع خود را در قبال این تحولات مشخص کنند. هماهنگی بین آمریکا و متحدان اروپاییاش برای موفقیت هر طرح صلحی ضروری است.
چالشها و فرصتهای پیش رو
اصلیترین چالش، تعریف فرمولی است که هم امنیت روسیه را تأمین کند و هم حاکمیت اوکراین را محترم بشمارد. این بالانس کردن بسیار دشوار است. فرصت تاریخی به وجود آمده میتواند به پایانی بر یکی از خونینترین درگیریهای اروپا در قرن بیست و یکم تبدیل شود. همکاری قدرتهای بینالمللی از جمله ایران در این فرآیند، میتواند الگویی جدید برای حل بحرانهای بینالمللی ایجاد کند.