آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
شبح تروریسم بار دیگر بر فراز خاورمیانه در حال گردش است. گروهی که روزی شکست خورده تصور میشد، اکنون با چهرهای جدید بازگشته است. بر اساس گزارش تازه والاستریتژورنال، داعش در سوریه در حال قدرتگیری مجدد است. این گروه با تغییر تاکتیکها و بهرهگیری از بیثباتی منطقه، دوباره سر برآورده است. تاکتیکهای جدید داعش، شناسایی آنان را دشوار کرده است. اعضای این گروه بدون یونیفرم و در هستههای کوچک و پراکنده فعالیت میکنند.
آنان از بیثباتی سیاسی ناشی از تضعیف دولت بشار اسد بهره میبرند. کمین در جادهها و حملات سریع، شیوه جدید عملیات این گروه شده است. آمارها گویای رشد سریع فعالیتهای تروریستی است. تنها تا ماه اوت سال ۲۰۲۵، این گروه ۱۱۷ حمله در شمالشرق سوریه انجام داده است. این رقم حتی از کل حملات سال ۲۰۲۴ نیز بیشتر است. روندی نگرانکننده که نشان از تحرک روزافزون این گروه دارد. دیرالزور همچنان کانون اصلی فعالیت داعش باقی مانده است. گزارشها از حضور حدود ۳۰۰۰ نیروی داعش در این منطقه حکایت دارد. کارشناسان بیاعتمادی به ابومحمد جولانی، رئیسجمهور خودخوانده سوریه را عامل تقویت داعش میدانند.
تحلیل تغییر تاکتیکهای داعش
داعش از تاکتیکهای کلاسیک تشکیل حکومت و کنترل قلمرو به استراتژی جنگ نامتقارن روی آورده است. فعالیت در هستههای کوچک و پراکنده، امکان شناسایی و مقابله با آنان را دشوار کرده است. حذف یونیفرم و ادغام در جامعه محلی، خطری جدید برای امنیت منطقه ایجاد کرده است. این تغییر تاکتیکی، داعش را به شبکهای زیرزمینی و خطرناکتر تبدیل کرده است. تأکید بر عملیات کمینی در جادهها و حملات سریع، نشان از درک جدید این گروه از شرایط عملیاتی دارد. آنان به جای درگیری رو در رو، به جنگ فرسایشی روی آوردهاند.
زمینههای سیاسی قدرتگیری مجدد
تضعیف دولت مرکزی سوریه مهمترین عامل قدرتگیری داعش است. بیثباتی سیاسی و امنیتی، فضای مناسبی برای فعالیت گروههای تروریستی فراهم کرده است. بیاعتمادی به ابومحمد جولانی و مدیریت ضعیف مناطق تحت کنترل او، زمینه را برای نفوذ داعش فراهم کرده است. ناتوانی در تأمین امنیت و خدمات اولیه، مردم را به سمت آلترناتیوها سوق میدهد. اختلافات بین بازیگران منطقه ای و بین المللی در سوریه نیز به نفع داعش عمل کرده است. تمرکز این بازیگران بر منافع متضاد، فضای مانور برای تروریستها ایجاد کرده است.
تحلیل آماری و جغرافیایی حملات
آمار ۱۱۷ حمله در ۸ ماه اول ۲۰۲۵ نشان از رشد تصاعدی فعالیتهای تروریستی دارد. این رقم در مقایسه با کل سال ۲۰۲۴، افزایش نگرانکنندهای را نشان میدهد. تمرکز ۳۰۰۰ نیرو در دیرالزور نشان میدهد این منطقه همچنان استراتژیکترین پایگاه داعش محسوب میشود. موقعیت جغرافیایی و بافت اجتماعی این منطقه به نفع داعش است. پراکندگی حملات در شمالشرق سوریه نشان از برنامهریزی دقیق و شبکهای گسترده دارد. داعش در حال بازپسگیری قلمروهای سابق خود است.
تأثیرات امنیتی بر منطقه و جهان
بازگشت داعش تهدیدی برای ثبات کل خاورمیانه است. این گروه میتواند بار دیگر به کانون صادرات تروریسم به کشورهای همسایه تبدیل شود. افزایش ناامنی در سوریه میتواند بر روند بازسازی این کشور تأثیر منفی بگذارد. سرمایهگذاری و بازگشت آوارگان با چالش جدی مواجه خواهد شد. برای جامعه بینالمللی، این تحول به معنای نیاز به تجدید نظر در استراتژی مبارزه با تروریسم است. رویکردهای قبلی در مهار داعش ناکافی به نظر میرسد.
راهکارهای مقابله و سناریوهای آینده
مقابله با داعش جدید نیازمند استراتژی متناسب با تاکتیکهای تغییر یافته آن است. جنگ اطلاعاتی و شناسایی هستههای پنهان باید در اولویت قرار گیرد. تقویت دولت مرکزی سوریه و حل اختلافات سیاسی میتواند زمینه فعالیت داعش را محدود کند. ثبات سیاسی بهترین پادزهر برای رشد تروریسم است. همکاری بینالمللی و منطقه ای برای مقابله با این تهدید ضروری است. داعش پدیدهای فرامرزی است که پاسخ جمعی میطلبد. در بدبینانهترین سناریو، داعش میتواند بار دیگر به کنترل قلمروهای وسیع دست یابد. در سناریوی میانه، این گروه به تهدیدی پایدار اما قابل مدیریت تبدیل خواهد شد.