آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
در سکوت سالنهای اجلاس بینالمللی، گاهی یک عکس میتواند جنجالی بزرگ به پا کند. جنجالی که سیاستهای کلان یک کشور را زیر سؤال ببرد و پرسشهای زیادی را در اذهان عمومی ایجاد کند. این بار نوبت اجلاس جهانی ایزو در رواندا بود که صحنه یک حادثه جنجالی شود. حادثهای که به سرعت از مرزهای جغرافیایی گذشت و به موضوعی داغ در رسانههای داخلی تبدیل شد. تصویری که ابتدا به صورت عادی در سایت رسمی سازمان بینالمللی استاندارد منتشر شده بود، ناگهان توجه تیزبین خبرگزاری فارس را به خود جلب کرد. تصویری که گفته میشود نشاندهنده حضور همزمان نماینده ایران و مقام اسرائیلی در یک پنل تخصصی است.
در این تصویر، فرحناز قلاسی، معاون تدوین و ترویج سازمان ملی استاندارد ایران دیده میشود که در کنار گیلاد گلوب، مدیر اجرایی مؤسسه استاندارد اسرائیل نشسته است. حضوری که به گفته برخی، میتواند تبعات حقوقی و سیاسی داشته باشد. ساعاتی پس از انتشار این تصویر، اتفاق عجیبی رخ داد؛ عکسها از سایت ایزو ناپدید شدند. این حذف ناگهانی، بر ابهامات موجود افزود و سؤالات بیشتری را ایجاد کرد. خبرگزاری فارس که نخستین بار این موضوع را افشا کرد، این اقدام را مغایر با قانون "مقابله با اقدامات خصمانه اسرائیل" دانست. قانونی که هرگونه تعامل با نهادهای اسرائیلی را ممنوع و برای آن مجازات در نظر گرفته است.
این گزارش بلافاصله در فضای رسانهای ایران بازتاب گستردهای یافت و واکنشهای مختلفی را برانگیخت. برخی آن را نقض آشکار قانون خواندند و برخی دیگر بر ضرورت بررسی دقیقتر جزئیات تأکید کردند. اکنون پرسش اصلی این است که این حضور فیزیکی در کنار یکدیگر در یک اجلاس بینالمللی، آیا مصداق "تعامل و همکاری" محسوب میشود؟ پاسخی که میتواند تأثیر مهمی بر سرنوشت حرفهای یک مقام دولتی داشته باشد.
تحلیل حقوقی و بررسی ماده ۷ قانون مقابله با اقدامات خصمانه
قانون "مقابله با اقدامات خصمانه اسرائیل" به صراحت هرگونه همکاری، تعامل و تبادل اطلاعات با نهادهای اسرائیلی را ممنوع کرده است. اما پرسش اصلی اینجاست که حضور در یک پنل بینالمللی آیا مصداق تعامل محسوب میشود؟ از دیدگاه حقوقی، باید میان "حضور فیزیکی" و "تعامل فعال" تفاوت قائل شد. اگر صرف حضور در یک محیط بینالمللی که نمایندگان کشورهای مختلف در آن حاضرند جرم محسوب شود، اساساً حضور در بسیاری از مجامع بینالمللی با مشکل مواجه خواهد شد. با این حال، منتقدان استدلال میکنند که انتخاب عمدی جایگاه نشستن در کنار نماینده اسرائیل میتواند نشاندهنده تعامل باشد. این موضوع نیاز به بررسی دقیقتر جزئیات این حضور دارد.
ابعاد سیاسی و دیپلماتیک ماجرا
این اتفاق در شرایط حساس منطقهای رخ داده که روابط ایران و اسرائیل در تنشترین حالت خود به سر میبرد. بنابراین، کوچکترین حوادث میتواند بازتاب سیاسی بزرگی داشته باشد. از جنبه دیپلماتیک، نمایندگان ایران در مجامع بینالمللی معمولاً دستورالعملهای مشخصی برای پرهیز از هرگونه برخورد با نمایندگان اسرائیل دریافت میکنند. اگر این دستورالعملها رعایت نشده باشد، میتواند نشاندهنده ضعف در نظارت باشد. واکنش تند خبرگزاری فارس نیز خود نشاندهنده حساسیت بالای این موضوع در بدنه نظام است. این خبرگزاری که وابسته به سپاه است، معمولاً رویکردهای سختگیرانهتری در خصوص مسائل مربوط به اسرائیل دارد.
بررسی پروتکلهای اجلاسهای بینالمللی
در بسیاری از اجلاسهای بینالمللی، چیدمان صندلیها معمولاً بر اساس الفبای انگلیسی نام کشورها یا سایر معیارهای خنثی تعیین میشود. این ممکن است توضیحدهنده حضور کنار هم نمایندگان ایران و اسرائیل باشد. سازمان بینالمللی استاندارد (ISO) یک نهاد تخصصی فنی است و معمولاً ترتیبات نشستن در آن بر اساس ملاحظات فنی صورت میگیرد. با این حال، تفاسیر سیاسی معمولا مد نظر قرار میگیرد. حذف تصاویر از سایت ایزو نشان میدهد که این سازمان نیز به حساسیت موضوع پی برده است. این اقدام میتواند نشاندهنده تلاش برای جلوگیری از جنجالهای سیاسی بیشتر باشد.
تأثیر بر روابط بینالمللی و تصویر ایران
این اتفاق میتواند بر تصویر ایران در عرصه بینالمللی تأثیر بگذارد. از یک سو، نشان میدهد که ایران حتی در مجامع تخصصی نیز پایبند به مواضع اصولی خود است. از سوی دیگر، ممکن است این تصور را ایجاد کند که ایران در عرصههای بینالمللی منعطفتر از آن چیزی است که تصور میشود. این میتواند هم فرصت و هم تهدید باشد. برای جامعه بینالمللی، این سؤال را ایجاد میکند که آیا ایران میتواند در حوزههای تخصصی و فنی که به سیاست مرتبط نیستند، همکاریهای بینالمللی داشته باشد یا خیر.
پیامدهای داخلی و بوروکراتیک
این ماجرا میتواند تأثیر مهمی بر دستگاه دیپلماسی و بوروکراسی ایران داشته باشد. ممکن است منجر به سختگیری بیشتر در اعزام نمایندگان به مجامع بینالمللی شود. برای سازمان ملی استاندارد ایران که یک نهاد فنی است، این اتفاق میتواند چالشبرانگیز باشد. این سازمان برای انجام مأموریتهای تخصصی خود نیاز به حضور در مجامع بینالمللی دارد. سرنوشت خانم قلاسی نیز به نتیجه بررسیهای دقیقتر بستگی خواهد داشت. اگر ثابت شود که قصور یا تخلفی صورت گرفته، میتواند با مجازاتهای پیشبینی شده در قانون مواجه شود.