آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
درگیری دیرینه باشگاههای ورزشی و صدا و سیما بر سر حق پخش تلویزیونی، فصل جدیدی به خود دید. شورای نگهبان با رد مصوبه مجلس، بار دیگر این حق را از باشگاهها گرفت. مصوبه تاریخی مجلس که با شور و هیجان بسیاری در میان جامعه ورزشی همراه شده بود، توسط شورای نگهبان به دلیل مغایرت با قانون اساسی رد شد. این تصمیم تبعات گستردهای برای اقتصاد ورزش کشور خواهد داشت. لایحه نظام جامع باشگاهداری که در تاریخ نهم مهرماه به تصویب مجلس رسیده بود، در ماده ۱۷ خود حق مالکیت باشگاهها بر پخش تلویزیونی مسابقات را به رسمیت شناخته بود. اما شورای نگهبان با این ماده مخالفت کرد.
دلایل شورای نگهبان برای رد این مصوبه متعدد اعلام شده است. مهمترین دلیل، مغایرت با اصل ۴۴ قانون اساسی و همچنین اصول ۵۲ و ۵۳ عنوان شده است. شورای نگهبان در استدلال خود آورده که در کشوری با رسانه دولتی، پخش رایگان رویدادهای ورزشی ضروری است. این نهاد معتقد است مصوبه مجلس میتواند منجر به محرومیت مردم از تماشای مسابقات شود. با این تصمیم باشگاهها یکبار دیگر از یکی از مهمترین منابع درآمدی خود محروم شدهاند. منابعی که میتوانست بحران مالی باشگاهها را تا حد زیادی کاهش دهد. مدیرعامل سابق یکی از تیمهای لیگ برتر این تصمیم را ضربهای دیگر به اقتصاد فوتبال ایران خوانده است. به گفته وی، این موضوع دوباره وارد چرخه تکراری برنامههای توسعه خواهد شد. آیا این تصمیم به معنای تداوم سلطه صدا و سیما بر پخش رایگان مسابقات و محرومیت باشگاهها از این منبع درآمدی است؟
تحلیل حقوقی و قانونی مصوبه
شورای نگهبان پنج ایراد اساسی به ماده ۱۷ وارد کرده است. مهمترین ایراد، مغایرت با اصل ۴۴ قانون اساسی درباره مالکیت عمومی است. ابهام در مفهوم «ذینفع اصلی» و «صاحبان حقوق» از دیگر ایرادات است. این ابهام میتواند در آینده باعث اختلافات حقوقی متعدد شود. تکلیف دولت به تأمین اعتبار در تبصره ۱ نیز مغایر اصل ۷۵ قانون اساسی تشخیص داده شده است. این اصل، هرگونه هزینه کردن از بودجه دولت را نیازمند پیشنهاد دولت میداند.
تبعات اقتصادی و مالی
حق پخش تلویزیونی میتوانست منبع درآمدی پایدار برای باشگاهها باشد. در کشورهای پیشرفته، این منبع تا ۴۰٪ درآمد باشگاهها را تشکیل میدهد. با رد این مصوبه، باشگاهها همچنان وابسته به حامیان مالی و کمکهای دولتی خواهند ماند. این وابستگی استقلال مالی باشگاهها را زیر سؤال میبرد. صدا و سیما همچنان میتواند بدون پرداخت هزینه مناسب، از محتوای ورزشی بهرهبرداری کند. این امر توازن اقتصادی در ورزش حرفهای را برهم میزند.
تأثیر بر باشگاهداری حرفهای
عدم دسترسی به منابع درآمدی پایدار، باشگاهداری حرفهای را با چالش مواجه میکند. باشگاهها نمیتوانند برای بلندمدت برنامهریزی مالی کنند. این تصمیم میتواند بر کیفیت لیگ نیز تأثیر منفی بگذارد. باشگاهها با کمبود منابع، نمیتوانند در جذب بازیکنان باکیفیت سرمایهگذاری کنند. وابستگی به نهادهای دولتی و حامیان خصوصی، استقلال تصمیمگیری باشگاهها را محدود میکند. این امر با اساس باشگاهداری حرفهای در تضاد است.
حقوق مخاطبان
شورای نگهبان بر حق عموم برای دسترسی رایگان به محتوای ورزشی تأکید کرده است. این دیدگاه با فلسفه وجودی رسانه ملی همخوانی دارد. اما این سؤال مطرح است که آیا پخش رایگان باید به معنای محرومیت باشگاهها از حقوق مالی باشد؟ میتوان راهکارهای میانهای برای این مسئله یافت. در عصر رسانههای دیجیتال، تعریف سنتی از پخش رایگان نیاز به بازنگری دارد. پخش در پلتفرمهای مختلف میتواند همزمان هم درآمدزا باشد و هم فراگیر.
راهکارهای پیشرو
- احتمال بازگشت این مصوبه به مجلس برای اصلاح وجود دارد. مجلس میتواند با رفع ابهامات، مجدداً آن را به شورای نگهبان ارسال کند.
- راهکار میانه میتواند تعریف سازوکاری برای تقسیم عادلانه درآمدها باشد. به گونهای که هم باشگاهها صاحب حق شوند و هم پخش فراگیر تضمین شود.
- توسعه باشگاهداری حرفهای نیازمند بازنگری در قوانین بالادستی است. بدون این بازنگری، چالشهای مالی باشگاهها تداوم خواهد یافت.