آسیانیوز ایران؛ سرویس اقتصادی:
نان، این کالای اساسی و پرمصرف در سبد غذایی هر خانواده ایرانی، این روزها صحنه تقلبی تازه شده است. برخی نانواهای متخلف با شگردی نوین، اقدام به گرانفروشی و سودجویی از مردم میکنند. روش کار این نانواها به این صورت است که نوع نان را تغییر میدهند اما قیمت کارتخوان را بر اساس نان مرغوبتر تنظیم میکنند. برای مثال، نان معمولی میپزند اما قیمت نان باکیفیتتر را از مشتری دریافت میکنند. این شیوه تقلب که بیشتر در نانواییهای دارای دستگاه کارتخوان مشاهده میشود، باعث شده تا بسیاری از مصرفکنندگان بدون آگاهی، مبلغ بیشتری را برای نان با کیفیت پایینتر پرداخت کنند. مصرفکنندگان معمولاً در هنگام خرید نان، کمتر به نوع نان و تطابق آن با قیمت کارتخوان توجه میکنند. این بیتوجهی زمینه را برای سودجویی برخی نانواهای فرصتطلب فراهم کرده است.
گرانفروشی در نان که کالایی اساسی و حمایتشده محسوب میشود، نه تنها بر اقتصاد خانوادهها تأثیر میگذارد، بلکه اعتماد عمومی به اصناف غذایی را نیز خدشهدار میسازد. این مسئله در شرایطی رخ میدهد که دولت با پرداخت یارانه به آرد، قیمت نان را برای مردم قابل تحمل نگه داشته است. سودجویی برخی نانواها در چنین شرایطی، ناعادلانه و غیرقابل قبول است. نکته قابل تأمل اینجاست که این شیوه گرانفروشی به سختی قابل تشخیص است. تنها راه شناسایی آن، دقت مصرفکنندگان در نوع نان و تطابق آن با قیمت پرداختی است. مسئولان نظارتی باید با بازرسیهای مستمر و برخورد قاطع با متخلفان، مانع از گسترش این شیوه گرانفروشی شوند. حفظ قدرت خرید مردم در شرایط اقتصادی کنونی، نیازمند نظارت دقیقتر بر بازار است.
تحلیل روشهای گرانفروشی
نانواهای متخلف از روشهای مختلفی برای گرانفروشی استفاده میکنند. تغییر نوع نان بدون تغییر قیمت کارتخوان، یکی از پیچیدهترین این روشهاست. در این روش، نانوا نان با کیفیت پایینتر (مانند نان معمولی) را به جای نان با کیفیت بالاتر (مانند نان بربری ممتاز) عرضه میکند، اما قیمت نان مرغوب را دریافت میکند. برخی نانواها نیز با کاهش وزن نان یا استفاده از آرد با کیفیت پایینتر، اقدام به گرانفروشی غیرمستقیم میکنند. این روشها به سختی قابل تشخیص هستند.
تأثیر بر مصرفکنندگان
گرانفروشی در نان به عنوان کالای اساسی، فشار مستقیمی بر اقتصاد خانوادهها وارد میکند. خانوادههای کمدرآمد بیشترین آسیب را از این مسئله میبینند. این اقدام متخلفان، اعتماد عمومی به اصناف غذایی را کاهش میدهد. وقتی مصرفکنندگان احساس کنند مورد تقلب قرار گرفتهاند، اعتماد خود را به کل صنف از دست میدهند. گرانفروشی در نان میتواند به کاهش مصرف این کالای اساسی بینجامد. برخی خانوادهها ممکن است برای جبران هزینه، مصرف نان را کاهش دهند.
نقش نظارتی دستگاههای مسئول
سازمانهای نظارتی مانند اتحادیه نانوایان و سازمان تعزیرات حکومتی، مسئولیت نظارت بر قیمت و کیفیت نان را بر عهده دارند. این سازمانها باید بازرسیهای مستمری انجام دهند. استفاده از بازرسان مخفی میتواند در شناسایی نانواییهای متخلف مؤثر باشد. این بازرسان میتوانند به عنوان مشتری عادی، از نانواییها خرید کنند. اعمال جریمههای سنگین و لغو پروانه کسب برای متخلفان، میتواند اثر بازدارندگی داشته باشد. برخورد قاطع با متخلفان، مانع از گسترش این پدیده میشود.
راهکارهای مقابله
افزایش آگاهی مصرفکنندگان، مهمترین راه مقابله با این پدیده است. مصرفکنندگان باید با انواع نان و قیمتهای مصوب آشنا شوند. درج قیمت انواع نان در تابلوی نانوایی به صورت شفاف، میتواند به مصرفکنندگان در تشخیص تقلب کمک کند. نانواییها باید قیمت هر نوع نان را به طور جداگانه اعلام کنند. استفاده از سیستمهای پرداخت هوشمند که نوع نان را به طور خودکار ثبت میکنند، میتواند از تقلب جلوگیری کند. این سیستمها میتوانند نوع نان و قیمت آن را هماهنگ کنند.
پیامدهای اقتصادی
- گرانفروشی در نان، توزیع ناعادلانه یارانه دولتی را به دنبال دارد. دولت با پرداخت یارانه به آرد، قصد دارد قیمت نان را برای مردم قابل تحمل نگه دارد.
- سودجویی نانواهای متخلف، باعث میشود بخشی از یارانه دولتی به جیب سودجویان برود. این امر هدف دولت از پرداخت یارانه را خنثی میکند.
- این پدیده میتواند به افزایش تورم در بخش مواد غذایی بینجامد. وقتی نان به عنوان کالای اساسی گران شود، قیمت سایر مواد غذایی نیز تحت تأثیر قرار میگیرد.