آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:
تصمیمی فوری برای حفاظت از سلامت دانشآموزان و دانشجویان در برابر هجوم نامرئی اما خطرناک آلودگی هوا گرفته شد. استان کهگیلویه و بویراحمد که روزهای گذشته شاهد تعطیلی برخی مقاطع بود، این بار تصمیم فراگیرتری اتخاذ کرده است. بر اساس اعلام رسمی مدیرکل مدیریت بحران استانداری کهگیلویه و بویراحمد، به دلیل «افزایش قابل توجه آلودگی هوا در سطح استان»، تمامی فعالیتهای آموزشی روز چهارشنبه متوقف خواهد شد. این تصمیم، همهگیر و فراگیر است و شامل تمامی مدارس، مراکز آموزشگاهی و دانشگاهی در سطح این استان میشود. به عبارت دیگر، تمامی دانشآموزان در همه مقاطع تحصیلی و دانشجویان، فردا چهارشنبه دوازدهم آذرماه را در خانه خواهند ماند.
این اقدام پیشگیرانه نشان میدهد که شاخص کیفیت هوا در این استان به حدی از آستانه هشدار رسیده که حضور افراد به ویژه کودکان، نوجوانان و جوانان در فضای باز را با خطر جدی برای سلامت تنفسی مواجه میسازد. اتخاذ این تصمیم توسط مدیریت بحران استانداری (و نه فقط آموزش و پرورش)، برخورد با این موضوع را در حد یک وضعیت اضطراری زیستمحیطی ارتقا داده است. رویکردی که نشان از حساسیت و فوریت مسئله دارد. این دومین بار در روزهای اخیر است که مدارس بخشهایی از این استان به دلیل آلودگی هوا تعطیل میشود. پیش از این، معاون عمرانی استاندار از تعطیلی برخی مقاطع در پنج شهرستان خبر داده بود. تعطیلی همزمان مدارس و دانشگاهها، تأثیر گستردهای بر برنامههای آموزشی خواهد داشت و لزوم آمادگی برای تداوم آموزش از راه دور را پررنگ میکند. همچنین، این سؤال را مطرح میسازد که آیا این آلودگی، یک پدیده مقطعی است یا نشانه یک بحران زیستمحیطی پایدار در منطقه. در ادامه، ابعاد مختلف این تصمیم، از علل آلودگی تا راهکارهای بلندمدت، تحلیل خواهد شد.
تحلیل درجه بندی آلودگی و تصمیمگیری مدیریت بحران
تصمیم به تعطیلی همه مدارس و دانشگاهها به صورت همزمان، نشان از رسیدن شاخصهای کیفی هوا به سطح ناسالم برای همه گروهها یا حتی سطح خطرناک دارد. مدیریت بحران استانداری به عنوان نهاد مسئول در شرایط اضطراری، با این تصمیم عملاً وضعیت زرد یا قرمز را برای استان اعلام کرده است. این موضوع چند پیام دارد: اول، منبع آلودگی آنقدر گسترده است که محدود به یک یا دو شهرستان نیست. دوم، پیشبینیها حاکی از تداوم یا تشدید آلودگی در فردا است. سوم، اولویت بهداشت و سلامت عمومی بر تداوم فعالیتهای آموزشی قرار گرفته است. این درجه از حساسیت، نیازمند اطلاعرسانی شفاف درباره شاخص دقیق آلودگی (AQI) و منابع اصلی انتشار آلایندهها به مردم است تا اقدامات حفاظتی فردی نیز انجام دهند.
ریشهیابی آلودگی هوا در یک استان غیرصنعتی؛ گرد و غبار یا منابع داخلی؟
کهگیلویه و بویراحمد به عنوان استانی با تمرکز بر کشاورزی و دامداری، فاقد صنایع بزرگ آلاینده متعارف است. بنابراین، منشأ این آلودگی «قابل توجه» احتمالاً یکی از این موارد است:
الف) ورود گرد و غبار از کانونهای خارجی (بیابانهای استانهای همجوار یا حتی کشورهای همسایه) تحت تأثیر وزش بادهای خاص.
ب) آتشسوزیهای جنگلی یا مرتعی در منطقه که دود گسترده ایجاد میکند.
ج) آلودگی ناشی از خودروهای فرسوده و سوخت نامرغوب در مراکز شهری.
د) فعالیتهای صنعتی کوچک یا معدنی محلی که فاقد فیلتراسیون هستند. شناسایی دقیق منشأ، اولین گام برای اقدام هدفمند و نه صرفاً واکنشی (مانند تعطیلی) است. احتمال ترکیبی از این عوامل نیز وجود دارد.
تبعات آموزشی و ضرورت تقویت زیرساخت آموزش مجازی
تعطیلی ناگهانی و سراسری، اختلال جدی در برنامههای درسی ایجاد میکند، به ویژه برای دانشآموزان پایههای حساس (کنکور، ابتدایی). این اتفاق لزوم داشتن برنامه مدون و از پیش تمرین شده برای آموزش مجازی در چنین مواقعی را آشکار میسازد. آیا همه دانشآموزان و معلمان به ابزارهای دیجیتال و اینترنت با کیفیت دسترسی دارند؟ آیا محتوای آموزشی جایگزین آماده است؟ بدون پاسخ مثبت به این پرسشها، تعطیلی به معنای توقف کامل یادگیری و افزایش شکاف آموزشی بین مناطق برخوردار و کمتربرخوردار خواهد بود. این رویداد باید زنگ خطری برای آموزش و پرورش و دانشگاههای استان جهت سرمایهگذاری بر زیرساخت آموزش ترکیبی باشد.
اقدامات حمایتی و هشدار به سایر اقشار جامعه
اگر آلودگی هوا در حدی است که برای دانشآموزان و دانشجویان خطرناک تشخیص داده شده، سایر گروههای حساس مانند سالمندان، بیماران قلبی-تنفسی، کودکان پیشدبستانی و زنان باردار نیز در معرض خطر هستند. آیا توصیههای بهداشتی لازم (مانند ماندن در خانه، عدم فعالیت بدنی در فضای باز، استفاده از ماسک) به این گروهها ابلاغ شده است؟ همچنین، آیا به ادارات و مراکز کاری توصیهای برای دورکاری یا کاهش فعالیتهای خارج از ساختمان شده است؟ تصمیم مدیریت بحران زمانی جامع خواهد بود که همراه با بستهای از توصیهها و هشدارهای عمومی برای همه شهروندان، به ویژه گروههای آسیبپذیر، باشد.
ضرورت تدوین برنامه عملیاتی مقابله با پدیده گرد و غبار و آلودگی
تعطیلیهای مکرر (حتی اگر فعلاً دو بار باشد) نشان میدهد استان با یک تهدید زیستمحیطی نسبتاً پایدار روبروست. بنابراین، به جای واکنش مقطعی، نیاز به یک برنامه عملیاتی استانی (آمایش سرزمینی) برای مقابله با آلودگی هوا است. این برنامه میتواند شامل این محورها باشد: نصب و راهاندازی ایستگاههای سنجش آلودگی هوا در شهرهای اصلی، کاشت نهال و ایجاد بادشکنهای طبیعی برای مهار گرد و غبار، کنترل و نظارت بر منابع آلاینده محلی، نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی، و آموزش همگانی درباره روشهای کاهش آلودگی و حفاظت فردی. بدون چنین برنامه بلندمدتی، تعطیلی مدارس تنها یک مسکن موقت خواهد بود و هر سال با وزش باد یا تغییر فصل، این بحران تکرار میشود.