آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
رقابت تسلیحاتی در قرن بیست و یکم به سرعت در حال تغییر است و دیگر تنها در انحصار دولتها نیست. امروزه، نوآوریهای راهبردی میتوانند از آزمایشگاههای شرکتهای خصوصی سر برآورند و معادلات امنیتی دههها را درهم بشکنند. چین، با درک این تحول، حالا گامی بلند و غافلگیرکننده برداشته است. یک شرکت خصوصی چینی به نام «لینگکونگ تیانشینگ» از یک سلاح جدید رونمایی کرده که کارشناسان نظامی آن را یک «بازیساز» بالقوه در صحنه نبرد میدانند. این سلاح، موشک مافوقصوتی YKJ-1000 است که به دلیل شکل ظاهری و قدرت ویرانگرش، لقب «تبر پرنده» را گرفته است. اما آنچه این موشک را به یک تهدید منحصربهفرد تبدیل میکند، تنها سرعت باورنکردنی آن نیست.
طراحی این موشک آن را به یک سلاح کمهزینه، فراوان و فوقالعاده مرموز تبدیل کرده است. برخلاف موشکهای غولپیکر و گرانقیمت که محل استقرارشان مشخص است، «تبر پرنده» میتواند در داخل یک کانتینر حملونقل معمولی پنهان شود. این یعنی هر کشتی باری، قطار یا کامیونی در خاک چین یا آبهای بینالمللی میتواند به یک سکوی پرتاب سیار و غیرقابل تشخیص تبدیل شود. این قابلیت، اصل غافلگیری در جنگ را به سطح کاملاً جدیدی میبرد و ردیابی و هدفگیری این سامانه را برای دشمن به کابوسی لجستیکی تبدیل میکند. موشک YKJ-1000 ادعا میکند با سرعتی حدود ماخ 7 (هفت برابر سرعت صوت) و برد 1300 کیلومتری، قادر است از سد پیشرفتهترین سامانههای دفاع موشکی عبور کند. این سرعت، زمان واکنش دفاع دشمن را تا حد ممکن کاهش میدهد. اما پیام استراتژیک این رونمایی فراتر از فناوری است. زمانبندی و محتوای آن نشاندهنده یک اعلان سیاسی واضح است. انیمیشن منتشرشده توسط شرکت سازنده، به صراحت مسیر پرواز موشک را به سمت خاک ژاپن نشان میدهد. این حرکت، دقیقاً همزمان با تشدید تنشهای دیپلماتیک بین چین و ژاپن و نیز رقابت فشرده چین و آمریکا در حوزه فناوریهایهایپرسونیک انجام شده است. پیام واضح است: چین نه تنها در این رقابت حضور دارد، بلکه قواعد بازی را نیز تغییر داده است.
انقلابی در اقتصاد جنگ؛ سلاح ارزان در برابر اهداف گرانقیمت
مهمترین جنبه «تبر پرنده» ممکن است فناوری پیشرفته آن نباشد، بلکه «اقتصاد» پشت آن باشد. ادعای هزینه ساخت تنها 10 درصد موشکهای متداول، یک تحول راهبردی است. این اصل «بازدهی نامتقارن» را به اوج میرساند: یک سلاح نسبتاً ارزان میتواند یک هدف چند میلیارد دلاری مانند یک ناو هواپیمابر را تهدید یا نابود کند. این رویکرد، مدل سنتی برتری نظامی را که مبتنی بر ساخت تعداد محدودی از Platformsهای بسیار پیچیده و گرانقیمت (مثل ناوها یا جنگندههای نسل پنجم) است، به چالش میکشد. حالا یک کشور میتواند با بودجهای کمتر، هزاران موشک از این نوع تولید کند و دشمن را با سیل عظیمی از تهدیدات کمهزینه اما مهلک روبرو سازد که مقابله با تمامی آنها غیرممکن یا بسیار پرهزینه خواهد بود. این استراتژی، به معنای واقعی کلمه میتواند «قدرت پروژه» دشمن را در منطقه خنثی کند. ناوهای هواپیمابر آمریکا، نماد قدرت فرافکنی این کشور در اقیانوس آرام هستند. تهدید موثری مانند YKJ-1000 میتواند این ناوها را مجبور به حفظ فاصله ایمنی بسیار بیشتری از سواحل چین کند، که عملاً دامنه عملیاتی و تاثیرگذاری آنها را به شدت کاهش میدهد.
جنگ در سایه؛ مشکل ردیابی و اصل غافلگیری مطلق
قابلیت استقرار و شلیک از داخل یک کانتینر تجاری استاندارد، نبوغ طراحی این سیستم را نشان میدهد. در دنیای امروز، میلیونها کانتینر در کشتیها، قطارها و جادهها در حال جابهجایی هستند. تشخیص اینکه کدام یک حامل یک سلاح مافوقصوت است، همانند یافتن سوزن در انبار کاه است. این موضوع، مفهوم «تشخیص و هدفگیری» را در جنگ مدرن متحول میکند. سامانههای جاسوسی ماهوارهای و شناسایی هوایی که برای ردیابی سکوهای پرتاب ثابت یا خودروهای نظامی مشخص طراحی شدهاند، در برابر این تهدید پراکنده و نامرئی عملاً ناتوان هستند. دشمن هیچگاه نمیداند حمله بعدی از کجا خواهد آمد: از یک کشتی باری بیگناه در آبهای بینالمللی، از یک پارکینگ کامیون در یک بندر تجاری، یا از یک قطار باربری در عمق خاک. این عدم قطعیت، یک فشار روانی و عملیاتی عظیم بر فرماندهی دشمن وارد میآورد. این باعث میشود آنها منابع عظیمی را صرف نظارت بر تمامی تحرکات لجستیکی غیرنظامی بالقوه خطرناک کنند، که خود به تنهایی یک پیروزی برای طرف طراحیکننده این سلاح محسوب میشود.
ادغام هوش مصنوعی؛ تبدیل یک موشک به یک شکارچی خودمختار
ادعای مجهز بودن «تبر پرنده» به یک سامانه هوش مصنوعی پیشرفته، آن را از یک پرتابه سریع به یک شکارچی هوشمند تبدیل میکند. هوش مصنوعی میتواند چندین قابلیت حیاتی را فراهم کند: شناسایی خودکار هدف اصلی در میان چندین هدف، تصمیمگیری برای بهترین مسیر حمله با در نظر گرفتن تهدیدات دفاعی دشمن، و انجام مانورهای پیشرفته و غیرقابل پیشبینی برای گریز از موشکهای دفاعی. این مانورپذیری، چالش دفاع را دوچندان میکند. سامانههای دفاع موشکی کنونی مانند پاتریوت یا ایجیس، بر اساس پیشبینی مسیرهای پروازی نسبتاً ثابت کار میکنند. یک موشک هایپرسونیک با قابلیت مانور بالا که میتواند مسیر خود را به طور ناگهانی تغییر دهد، احتمال رهگیری را به شدت کاهش میدهد. ترکیب سرعتهایپرسونیک با هوش مصنوعی، در واقع آخرین حلقه دفاع دشمن—یعنی سامانههای دفاع نقطهای نزدیک به هدف نهایی—را نیز زیر سؤال میبرد. حتی اگر موشکی بتواند در آخرین لحظات شناسایی شود، سرعت و مانور آن ممکن است فرصت کافی برای واکنش موثر را از بین ببرد.
پیام سیاسی و روانی؛ هدفگیری ژاپن و هشدار به ائتلاف آمریکا
انتشار عمدی انیمیشنی که مسیر پرواز موشک را به سمت ژاپن نشان میدهد، یک عمل تصادفی یا تبلیغاتی صرف نیست. این یک «سیگنال» استراتژیک حسابشده است. ژاپن، مهمترین متحد آمریکا در آسیا و میزبان پایگاههای حیاتی این کشور است. این پیام چندلایه است: نخست، به ژاپن هشدار میدهد که در صورت تشدید همکاریهای نظامی با آمریکا علیه چین، مستقیماً در تیررس قرار دارد. دوم، به آمریکا نشان میدهد که توان حفاظت از متحدانش در منطقه تحت تأثیر این فناوری جدید قرار گرفته است. سوم، برای سایر کشورهای منطقه مانند کره جنوبی، فیلیپین و تایوان نیز پیامی هشدارآمیز دارد. این عمل، بخشی از جنگ روانی و دیپلماسی اجبار چین است. هدف، ایجاد تردید در ذهن متحدان آمریکا درباره امنیت مطلق تحت چتر حمایتی این کشور و شاید وادار کردن آنها به احتیاط بیشتر در همکاریهای نظامی است.
تغییر رقابتهای راهبردی؛ از دولت به بخش خصوصی و شتاب در نوآوری
موفقیت ظاهری یک شرکت خصوصی چینی در توسعه چنین فناوری پیشرفتهای، الگوی جدیدی را در رقابتهای تسلیحاتی نشان میدهد. این نشان میدهد که نوآوری دفاعی چین دیگر منحصر به آزمایشگاههای تحت کنترل ارتش خلق نیست. با فعالسازی بخش خصوصی و رقابت بین شرکتهای مختلف، چین میتواند سرعت توسعه و تنوع راهحلهای فناورانه خود را به طور تصاعدی افزایش دهد. این مدل، شبیه به همکاری نزدیک بین پنتاگون و شرکتهای فناوری مانند اسپیسایکس یا پالانتیر در آمریکاست. این تحول، فشار را بر آمریکا و متحدانش افزایش میدهد. رقابت دیگر تنها بین دولت ها نیست، بلکه بین اکوسیستمهای نوآوری ملی است. اگر چین بتواند مزیت هزینه و سرعت بخش خصوصی خود را با اهداف راهبردی دولت ترکیب کند، ممکن است در برخی حوزههای حیاتی مانند سلاحهایهایپرسونیک، از رقیب خود پیشی بگیرد و موازنه قدرت در آسیا-پاسیفیک را برای دهههای آینده تغییر دهد.