آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:
طبیعت خشمگین در یکی از مرگبارترین فجایع طبیعی سالهای اخیر، جزایر اندونزی را درنوردیده است. بارانهای سیلآسا و رانشهای زمین ویرانیهایی به جا گذاشته که ابعاد آن هر روز گستردهتر میشود. سازمان مدیریت بحران اندونزی آمار تکاندهندهای را منتشر کرده است: دستکم ۹۰۸ نفر جان خود را از دست دادهاند و سرنوشت ۴۱۰ نفر دیگر ناشناخته است. این آمار احتمالاً در روزهای آینده افزایش خواهد یافت. منطقه «آچه تامیانگ» در شمال جزیره سوماترا، به کانون اصلی این فاجعه تبدیل شده است. روستاهای کامل زیر گل و لای مدفون شدهاند و راههای ارتباطی قطع شدهاند. تصاویر ماهوارهای و گزارشهای میدانی از نابودی کامل زیرساختها در این منطقه حکایت دارند. پلها فروریخته، جادهها ناپدید شده و شبکههای آب و برق کاملاً از کار افتادهاند.
بیش از ۲۶۰ هزار نفر مجبور به ترک خانههای خود شدهاند و در پناهگاههای موقت زندگی میکنند. این آوارگان با کمبود شدید آب آشامیدنی، غذا و امکانات بهداشتی روبرو هستند. مقامات اندونزی هشدار دادهاند که شرایط بهداشتی میتواند به سرعت به یک بحران ثانویه تبدیل شود. خطر شیوع بیماریهای واگیر در میان بازماندگان روز به روز بیشتر میشود. تلاشهای امداد و نجات با چالشهای بزرگی مواجه است. دسترسی به مناطق دورافتاده به دلیل تخریب راهها و تداوم بارشها بسیار دشوار شده است. این فاجعه بار دیگر آسیبپذیری کشورهای جزیرهای در برابر تغییرات آب و هوایی و پدیدههای طبیعی شدید را به جهانیان یادآوری میکند. کمکهای بینالمللی به تدریج به منطقه سرازیر میشود، اما نیازها بسیار فراتر از ظرفیتهای کنونی است.
تغییرات اقلیمی و تشدید پدیدههای طبیعی شدید
این فاجعه بار دیگر رابطه میان تغییرات اقلیمی جهانی و افزایش فراوانی و شدت بلایای طبیعی را به نمایش گذاشته است. اندونزی به عنوان کشوری جزیرهای در منطقهای با فعالیتهای آتشفشانی و زلزلهخیز، همواره در معرض بلایای طبیعی بوده، اما شدت و مقیاس این رویداد خاص توجه کارشناسان را جلب کرده است. الگوهای بارشی غیرعادی و افزایش دمای سطح دریا میتواند بارشهای موسمی را تشدید کند. این حادثه زنگ خطری برای تمام کشورهای منطقه است که باید برنامههای تطبیقی و کاهش خطرپذیری خود را بازنگری کنند. بدون اقدام جدی جهانی برای مقابله با تغییرات اقلیمی، چنین فجایعی ممکن است به رویدادهای معمول تبدیل شوند.
چالشهای لجستیکی و امدادرسانی در مناطق دورافتاده
دسترسی به مناطق آسیبدیده بزرگترین چالش عملیاتی در این فاجعه است. تخریب کامل جادهها و پلها، استفاده از هلیکوپتر و قایق را به تنها راههای ممکن تبدیل کرده است. این امر سرعت و حجم ارسال کمکها را به شدت محدود میکند. از سوی دیگر، تداوم بارشها و احتمال رانش زمینهای جدید، عملیات نجات را با خطر مواجه ساخته است. تجربه این فاجعه نشان میدهد که کشورهای مستعد بلایای طبیعی باید زیرساختهای ارتباطی جایگزین و پروتکلهای امدادی ویژه برای شرایط قطع کامل راههای زمینی را توسعه دهند. هماهنگی بینالمللی در ارائه کمکهای لجستیکی نیز در چنین شرایطی حیاتی است.
بحران ثانویه بهداشتی و خطر همهگیری بیماریها
پس از مرحله اولیه نجات جان افراد، خطر بروز بحرانهای ثانویه به ویژه همهگیری بیماریها بسیار جدی است. ازدحام در پناهگاههای موقت، کمبود آب آشامیدنی سالم و نبود امکانات بهداشتی مناسب، شرایط ایدهآلی برای شیوع بیماریهای واگیر مانند اسهال، عفونتهای پوستی و بیماریهای تنفسی ایجاد میکند. همچنین، وجود اجساد و آلودگی منابع آب خطر بیماریهای جدیتری را افزایش میدهد. پاسخ مؤثر به این چالش نیازمند بسیج سریع تیمهای پزشکی، تأمین واکسن، دارو و راهاندازی سیستمهای نظارت اپیدمیولوژیک است. غفلت از این بعد میتواند تلفات فاجعه را به طور قابل توجهی افزایش دهد.
تخریب زیرساختها و پیامدهای بلندمدت توسعهای
نابودی تقریباً کامل زیرساختها در منطقه «آچه تامیانگ» نه تنها پاسخ فوری را دشوار کرده، بلکه بازسازی و بهبودی بلندمدت را با چالشهای عظیمی روبرو خواهد کرد. از بین رفتن جادهها، پلها، مدارس، مراکز بهداشتی و شبکههای ارتباطی به معنای از دست رفتن دههها سرمایهگذاری توسعهای است. این تخریب اقتصاد محلی را نابود کرده و معیشت هزاران خانواده را از بین برده است. بازسازی نیازمند سرمایهگذاری کلان و برنامهریزی دقیق با در نظر گرفتن اصل «ساختن بهتر» است تا زیرساختهای جدید در برابر بلایای آینده مقاومتر باشند. این فرآیند ممکن است سالها به طول بینجامد.
تابآوری جامعه محلی و نقش کمکهای بینالمللی
در میان این ویرانی، تابآوری جامعه محلی و همبستگی ملی و بینالمللی نقشی حیاتی ایفا میکند. مردم اندونزی در گذشته نیز بلایای بزرگی مانند سونامی ۲۰۰۴ را پشت سر گذاشتهاند و این تجربه میتواند به تلاشهای بهبودی کمک کند. پاسخ بینالمللی به این فاجعه نیز آغاز شده و سازمانهای امدادی جهانی در حال بسیج منابع هستند. با این حال، هماهنگی این کمکها و اطمینان از تأمین نیازهای واقعی بازماندگان چالشی مستمر خواهد بود. این فاجعه همچنین بر نیاز به تقویت سیستمهای هشدار زودهنگام، آموزش جامعه محلی و ایجاد سازوکارهای مالی برای پاسخ سریع به بلایا تأکید میکند.