آسیانیوز ایران؛ سرویس افغانستان:
مرزهای ناآرام افغانستان و پاکستان بار دیگر صحنه درگیریهای خونین شد. این بار منطقه حساس قندهار در جنوب افغانستان، شاهد تبادل آتش میان نیروهای دو کشور همسایه بود. بر اساس گزارشهای محلی، درگیری شب گذشته در مناطق مرزی شهرستانهای قندهار رخ داد و تلفات انسانی به جا گذاشت. هنوز مقامات رسمی دو طرف به طور کامل جزئیات را تأیید نکردهاند. روزنامه اطلاعات روز افغانستان به نقل از منابع محلی در قندهار گزارش داده است که این درگیری ساعت ۱۰ شب جمعه به وقت محلی آغاز شد. منطقه درگیری، روستاهای ویش، مزلگل و لقمان اعلام شده است.
در جریان این تبادل آتش، دستکم چهار نفر کشته و چهار نفر دیگر زخمی شدهاند. هنوز هویت دقیق کشتهشدگان و این که متعلق به کدام طرف درگیری هستند، به طور کامل روشن نیست. مرز طولانی و پیچیده افغانستان و پاکستان، سالهاست که محل مناقشات و درگیریهای متناوب است. موضوع خط دیورند و اختلافات مرزی، همیشه به عنوان عاملی برای تنش بین دو کشور مطرح بوده است. از زمان به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، روابط کابل و اسلامآباد با فراز و نشیبهای زیادی همراه بوده است. پاکستان بارها از حضور گروههای مخالف خود در خاک افغانستان انتقاد کرده است. از سوی دیگر، حکومت طالبان نیز بارها پاکستان را به نقض حریم هوایی و حمله به خاک افغانستان متهم کرده است. این درگیری جدید میتواند تنشهای موجود را تشدید کند. این حادثه در شرایطی رخ میدهد که ثبات مرزهای افغانستان برای امنیت منطقه از اهمیت حیاتی برخوردار است. ادامه چنین درگیریهایی میتواند تأثیرات گستردهای بر روابط دو کشور و امنیت منطقه داشته باشد.
زمینههای تاریخی تنشهای مرزی افغانستان و پاکستان
ریشه درگیریهای مرزی افغانستان و پاکستان به مسئله تاریخی خط دیورند بازمیگردد. این خط مرزی که در سال ۱۸۹۳ ترسیم شد، همواره از سوی بسیاری در افغانستان به رسمیت شناخته نشده است. افغانستان ادعا دارد این خط مرزی، اقوام پشتون را تقسیم کرده است. پس از استقلال پاکستان در ۱۹۴۷، این اختلاف تشدید شد. حکومتهای مختلف افغانستان، از جمله حکومت طالبان، بر مواضع تاریخی خود در قبال خط دیورند پای فشردهاند. این اختلاف اساسی، بستر مناسبی برای درگیریهای متناوب مرزی فراهم کرده است.
روابط پیچیده طالبان و پاکستان پس از سقوط جمهوری
روابط طالبان و پاکستان پس از بازگشت طالبان به قدرت در سال ۲۰۲۱، علیرغم پیشینه همکاری، با چالشهای جدیدی مواجه شده است. پاکستان که زمانی از حامیان طالبان محسوب میشد، امروز از ناامنی مرزی و حضور گروههایی مانند تحریک طالبان پاکستان (TTP) در خاک افغانستان شکایت دارد. از سوی دیگر، طالبان اعلام میکنند که اجازه استفاده از خاک افغانستان علیه همسایگان را نمیدهند. این شکاف در منافع، منجر به افزایش درگیریهای مرزی و اتهامات متقابل شده است. درگیری اخیر میتواند نشاندهنده عمق این اختلافات باشد.
ابعاد امنیتی و تأثیر بر ثبات منطقه
منطقه مرزی افغانستان و پاکستان از ناامنترین مناطق جهان محسوب میشود. حضور گروههای مختلف شورشی، قاچاقچیان اسلحه و مواد مخدر، بر پیچیدگی اوضاع افزوده است. درگیریهای مرزی نه تنها جان غیرنظامیان را تهدید میکند، بلکه میتواند به تشدید فعالیت گروههای افراطی بینجامد. برای کشورهای همسایه و جامعه بینالمللی، ثبات در این مرزها از اهمیت استراتژیک برخوردار است. ادامه درگیریها میتواند تلاشها برای ایجاد ثبات در افغانستان را با مشکل مواجه کند و امنیت منطقه را به مخاطره بیندازد.
واکنشهای احتمالی و آینده روابط دو طرف
پس از این درگیری، انتظار میرود دو طرف یکدیگر را متهم کنند. طالبان احتمالاً پاکستان را به تجاوز مرزی متهم خواهند کرد و پاکستان نیز ممکن است اقدام طالبان را نقض حاکمیت ملی خود بداند. احتمال افزایش حضور نظامی در مناطق مرزی و تشدید درگیریها وجود دارد. در عین حال، ممکن است طرفین برای جلوگیری از گسترش تنش، به مذاکره پنهانی یا میانجیگری از طریق بازیگران ثالث روی آورند. آینده روابط به توانایی دو طرف برای مدیریت بحران و یافتن راهحلی برای اختلافات مرزی بستگی دارد.
تأثیر بر مردم محلی و زندگی مرزنشینان
مردم محلی ساکن مناطق مرزی اصلیترین قربانیان این درگیریها هستند. زندگی در شرایط ناامنی مداوم، کشته و زخمی شدن غیرنظامیان، تخریب خانهها و از دست دادن معیشت، از جمله پیامدهای این درگیریهاست. بسیاری از مرزنشینان مجبور به ترک خانه و کاشانه خود میشوند. این درگیریها همچنین تجارت مرزی و گذر مردم بین دو کشور را مختل میکند. برای ایجاد ثبات پایدار، علاوه بر حل اختلافات سیاسی، توجه به بهبود شرایط زندگی و امنیت مردم محلی نیز ضروری است.