آسیانیوز ایران؛ سرویس اقتصادی:
همزمانی شب چله با چند پرداخت نقدی و اعتباری دولتی، این روزها فضای مجازی و گفتگوهای مردمی را تحت تأثیر قرار داده است. بسیاری از هموطنان در انتظار دریافت مبالغی به مناسبت یلدا هستند و شایعات مختلفی در این باره دست به دست میشود. اما واقعیت چیست؟ آیا دولت برنامه جدیدی برای کمک معیشتی ویژه شب یلدا تدارک دیده است؟ بررسی دقیق اعلامیههای رسمی و منابع معتبر نشان میدهد که پاسخ منفی است. آنچه مردم دریافت میکنند، همان پرداختهای دورهای و از پیش تعیین شده دولت است که زمان واریز آنها با شب یلدا مصادف شده است.
این همزمانی طبیعی است؛ زیرا دولت معمولاً پرداختهای حمایتی خود را در پایان ماهها و مقارن با مناسبتهای مهم تنظیم میکند تا تا حدی به تورم روانی و فشار هزینههای خانوادهها در این ایام کمک کند. اما این به معنای اختصاص هدیه جداگانه نیست. سه پرداخت اصلی که این روزها مطرح است، شامل یارانه نقدی آذرماه، سود سهام عدالت و شارژ مرحله جدید کالابرگ الکترونیکی میشود. هر یک از این پرداختها قوانین، زمانبندی و گروههای هدف خاص خود را دارند. یارانه نقدی آذرماه مطابق روال جدید، به صورت دو مرحلهای و بر اساس دهکهای درآمدی واریز میشود. سود سهام عدالت نیز که معمولاً در چند نوبت سال پرداخت میشود، یکی از زمانهای آن مقارن با آذر و یلدا است. کالابرگ الکترونیکی نیز برای دهکهای مختلف در تاریخهای متفاوت شارژ میشود. این همزمانی سه گانه باعث شده برخی به اشتباه تصور کنند دولت "بسته حمایتی ویژه یلدا" در نظر گرفته است. در حالی که این پرداختها کاملاً روتین و در چارچوب قوانین مصوب بودجه انجام میپذیرد.
عدم اطلاعرسانی شفاف و دقیق از سوی برخی نهادهای مسئول نیز به گسترش این شایعات دامن زده است. وقتی مردم تاریخ و مبلغ دقیق پرداختها را نمیدانند، در فضای ابهام، هر خبری را باور میکنند. این گزارش به تفکیک، هر یک از این پرداختها، زمانبندی، مبلغ و گروههای هدف آن را بررسی میکند تا تصویر روشنی از واقعیت ارائه دهد و به شایعات خاتمه بخشد. اطلاعرسانی دقیق، حق مردم است و میتواند از سردرگمی و انتظارات بیجا جلوگیری کند.
یارانه نقدی آذرماه و زمانبندی جدید
یارانه نقدی آذرماه مطابق الگوی جدید تقسیمبندی دهکهای درآمدی واریز میشود. بر این اساس، سه دهک اول (کمدرآمدترینها) در ۲۵ آذر مبلغ ۴۰۰ هزار تومان به ازای هر عضو خانواده دریافت میکنند. چهار دهک بعدی (دهکهای ۴ تا ۷) نیز در ۳۰ آذر، سرانهای معادل ۳۰۰ هزار تومان دریافت خواهند کرد. این زمانبندی که از چند ماه قبل آغاز شده، تلاشی برای هدفمند کردن بیشتر یارانهها و اولویت دادن به اقشار کمدرآمد است. پایان ماه بودن این تاریخها، کمک میکند تا خانوادهها برای هزینههای ابتدای ماه بعد برنامهریزی کنند. هیچ افزایش مبلغ یا پرداخت ویژهای برای یلدا در این بخش پیشبینی نشده است. رقم یارانه ثابت است و تنها زمان واریز آن برای برخی دهکها به اواخر آذر موکول شده که با شب یلدا همزمان شده است.
سود سهام عدالت؛ زمانبندی سنتی و عدم شفافیت
پرداخت سود سهام عدالت در سالهای اخیر معمولاً در دو یا سه نوبت انجام میشود. یک نوبت در نیمه دوم سال (اغلب حوالی آذر) و نوبت دیگر در اسفند و نزدیک عید نوروز. این زمانبندی ثابت باعث شده هموطنان انتظار دریافت این سود را در آذرماه داشته باشند. مشکل اصلی در این بخش، عدم شفافیت درباره مبلغ دقیق سود است. هنوز نهادهای مسئول آمار رسمی منتشر نکردهاند و گمانهزنیها بر اساس سالهای گذشته انجام میشود. برای دارندگان سبد ۴۹۲ هزار تومانی، رقم حدود ۵۵۰ هزار تومان و برای سبد یک میلیون تومانی، بین ۷۴۴ هزار تا ۱.۵ میلیون تومان پیشبینی میشود. این عدم اطلاعرسانی به موقع، زمینه را برای شایعات فراهم میکند. اگر مردم بدانند دقیقاً چه مبلغی و در چه تاریخی دریافت میکنند، دچار سردرگمی نمیشوند و شایعات «هدیه یلدا» شکل نمیگیرد.
کالابرگ الکترونیکی و تدریجی بودن شارژ
شارژ مرحله پنجم کالابرگ الکترونیکی از ۱۵ آذر برای دهکهای ۱ تا ۳ آغاز شد. مبلغ اعتبار برای هر مشمول در این سه دهک، ۶۲۰ هزار تومان است که نسبت به مرحله قبل ۱۲۰ هزار تومان افزایش یافته است. این افزایش به دلیل تورم و تلاش برای حفظ قدرت خرید این اقشار است. انتظار میرود شارژ اعتبار برای دهکهای ۴ تا ۷ نیز تا پایان آذر انجام شود. اما هنوز تاریخ و مبلغ دقیق آن اعلام نشده است. همین ابهام، باعث شده برخی تصور کنند این شارژ، هدیه ویژه یلدا است. در واقع، کالابرگ الکترونیکی نیز یک برنامه حمایتی مداوم است که در مراحل مختلف شارژ میشود. همزمانی مرحله جدید با یلدا تصادفی است و ارتباطی با این مناسبت ندارد.
جمعبندی دریافتیها و تصویر واقعی
بر اساس ارقام تقریبی، یک فرد در دهکهای ۱ تا ۳ در آذرماه مجموعاً حدود ۲ میلیون تومان دریافت میکند. این مبلغ از سه بخش تشکیل شده: ۴۰۰ هزار تومان یارانه نقدی، حدود ۶۲۰ هزار تومان اعتبار کالابرگ و به طور میانگین نزدیک به یک میلیون تومان سود سهام عدالت. برای دهکهای ۴ تا ۷ نیز مجموع دریافتی بین ۱.۱ تا ۱.۵ میلیون تومان تخمین زده میشود. این رقم شامل ۳۰۰ هزار تومان یارانه نقدی، حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان اعتبار کالابرگ (در صورت شارژ) و میانگین ۵۵۰ تا ۷۵۰ هزار تومان سود سهام عدالت است. این اعداد نشان میدهد آنچه مردم دریافت میکنند، حاصل جمع پرداختهای عادی و از پیش تعیین شده است. هیچ جزء اضافه یا «هدیه»ای در کار نیست. تنها به دلیل همزمانی واریز این سه مورد، تصور پرداخت ویژه ایجاد شده است.
ضرورت شفافیت و اطلاعرسانی به موقع
ریشه اصلی ایجاد شایعات، عدم اطلاعرسانی شفاف و به موقع از سوی نهادهای مسئول است. اگر سازمانهای مربوطه از قبل تاریخ و مبلغ دقیق هر پرداخت را اعلام میکردند، فضایی برای شایعهپراکنی باقی نمیماند. مردم حق دارند درباره دریافتیهای خود به وضوح و دقت اطلاع داشته باشند. این شفافیت نه تنها به برنامهریزی مالی خانوادهها کمک میکند، بلکه اعتماد عمومی به دستگاههای اجرایی را نیز افزایش میدهد. در شرایط اقتصادی دشوار، هرگونه ابهام میتواند به تشویش اذهان عمومی بینجامد. دولت و نهادهای وابسته باید در اطلاعرسانی دقیق و به موقع پیشگام باشند تا از ایجاد انتظارات غیرواقعی و گسترش شایعات جلوگیری شود. شفافیت، بهترین راه مبارزه با شایعه است.