آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:
تهران پس از روزهایی همراه با محدودیتهای ترافیکی، از فردا شاهد تغییر مهمی در مقررات تردد خواهد بود. طرح زوج و فرد از درب منزل که در روزهای گذشته برای مقابله با آلودگی هوا اجرا میشد، به پایان میرسد. این تصمیم توسط کارگروه اضطرار آلودگی هوای استان تهران اتخاذ شده است. بر این اساس، از بامداد فردا، پنجشنبه بیستم آذرماه، شهروندان تهرانی دیگر نیازی به رعایت محدودیت تردد بر اساس زوج یا فرد بودن شماره پلاک خودروهایشان ندارند. لغو این طرح به معنای بازگشت آزادی تردد به خیابانهای پایتخت است. شهروندان میتوانند بدون نگرانی از جریمه بر اساس شماره پلاک، با خودروی شخصی خود تردد کنند.
همزمان با لغو طرح زوج و فرد، ساعت کاری اصناف و مراکز تجاری نیز به روال عادی بازمیگردد. این تصمیم نشان میهد که وضعیت اضطرار آلودگی هوا در تهران بهبود یافته است. کارگروه اضطرار آلودگی هوا معمولاً در شرایطی که شاخص کیفی هوا به مراحل خطرناک میرسد، تصمیم به اجرای طرحهایی مانند زوج و فرد میگیرد. حالا با بهتر شدن نسبی شرایط، این محدودیت برداشته میشود. این تغییر میتواند تأثیر قابل توجهی بر سنگین تر شدن ترافیک تهران داشته باشد. بسیاری از شهروندانی که به دلیل محدودیتهای شماره پلاک، از تردد خودداری میکردند، اکنون میتوانند از خودروی شخصی استفاده کنند. با این حال، مسئولان همچنان بر استفاده از حمل و نقل عمومی تأکید دارند. آنها امیدوارند شهروندان حتی با لغو محدودیتها، در صورت امکان از مترو، اتوبوس و دیگر وسایل نقلیه عمومی استفاده کنند تا از افزایش آلودگی هوا جلوگیری شود. این تصمیم در حالی اتخاذ میشود که پایتخت در آستانه روزهای سردتر سال قرار دارد و موضوع آلودگی هوا همچنان یک چالش مهم برای کلانشهر تهران محسوب میشود.
دلایل لغو طرح و ارزیابی تأثیر آن بر آلودگی هوا
تصمیم لغو طرح زوج و فرد معمولاً زمانی اتخاذ میشود که شاخصهای کیفیت هوا بهبود یافته و از مراحل بحرانی خارج شده باشد. این بهبود میتواند ناشی از عوامل جوی مانند وزش باد، بارندگی یا تغییر الگوهای هوایی باشد. ارزیابی تأثیر مستقیم طرحهای محدودیت ترافیکی بر کاهش آلودگی هوا همواره موضوع بحث کارشناسان بوده است. برخی معتقدند این طرحها در کوتاهمدت میتوانند از شدت آلودگی بکاهند، اما راهحل پایدار، توسعه حمل و نقل عمومی و کاهش منابع آلاینده ثابت است. لغو به موقع این طرحها نیز اهمیت زیادی دارد. تداوم محدودیتها پس از بهبود کیفیت هوا، میتواند به بیاثر شدن آنها در آینده بینجامد، چرا که شهروندان اعتماد خود را به منطقی بودن تصمیمات از دست میدهند.
تأثیر روانی و اقتصادی لغو محدودیتها بر شهروندان و کسبوکارها
برای بسیاری از شهروندان، لغو طرح زوج و فرد به معنای بازگشت انعطافپذیری در برنامهریزیهای روزمره است. این موضوع به ویژه برای افرادی که وابستگی زیادی به خودروی شخصی دارند، اهمیت دوچندان دارد. از دید اقتصادی، بازگشت ساعت کاری اصناف به روال عادی و امکان تردد آزادانهتر میتواند به رونق فعالیتهای تجاری بینجامد. بسیاری از کسبوکارها که در روزهای اجرای طرح با کاهش مراجعه مشتریان مواجه بودند، اکنون میتوانند امیدوار باشند. با این حال، این آزادی عمل میتواند چالشهای جدیدی مانند افزایش حجم ترافیک و احتمال بازگشت آلودگی هوا را به همراه داشته باشد. بنابراین شهروندان باید مسئولیتپذیری بیشتری در استفاده از خودروی شخصی نشان دهند.
جایگاه کارگروه اضطرار و فرآیند تصمیمگیریهای مدیریت آلودگی هوا
کارگروه اضطرار آلودگی هوا نهادی است که در شرایط بحرانی، اختیار تصمیمگیری درباره اقدامات فوری مانند تعطیلی مدارس، محدودیتهای ترافیکی و صنعتی را دارد. تصمیم به لغو طرح زوج و فرد نیز در حیطه اختیارات این کارگروه است. فرآیند تصمیمگیری در این کارگروه مبتنی بر دادههای لحظهای کیفیت هوا، پیشبینیهای هواشناسی و نظر کارشناسان محیط زیست است. این تصمیمات باید به موقع، شفاف و همراه با اطلاعرسانی دقیق به شهروندان باشد. اثربخشی اقدامات این کارگروه به اجرای دقیق تصمیمات و همراهی شهروندان بستگی دارد. همچنین، هماهنگی بین نهادهای مختلف از جمله شهرداری، پلیس راهور، سازمان محیط زیست و استانداری در این فرآیند حیاتی است.
چالشهای مدیریت ترافیک در دوره پسا محدودیتها
با لغو طرح زوج و فرد، انتظار میرود حجم ترافیک در معابر اصلی تهران افزایش یابد. این موضوع نیازمند آمادگی نهادهای مدیریت ترافیک برای کنترل وضعیت و جلوگیری از ایجاد راهبندانهای طولانیمدت است. پلیس راهور ممکن است نیاز به تقویت حضور خود در نقاط حساس ترافیکی داشته باشد. همچنین، مدیریت هوشمند چراغهای راهنمایی و استفاده از سامانههای نظارتی میتواند به روانسازی ترافیک کمک کند. در این شرایط، تشویق شهروندان به استفاده از حمل و نقل عمومی باید با شدت بیشتری ادامه یابد. افزایش ظرفیت و کیفیت خدمات مترو، اتوبوسرانی و تاکسیرانی میتواند گزینه جذابی برای کسانی باشد که مایل به پرهیز از ترافیک هستند.
چشمانداز آینده و لزوم راهکارهای بلندمدت
لغو طرح زوج و فرد یک راهکار مقطعی برای پایان دادن به یک دوره اضطرار است. اما این به معنای حل مشکل آلودگی هوای تهران نیست. پایتخت همچنان به راهکارهای اساسی و بلندمدت نیازمند است. توسعه سریع شبکه حمل و نقل عمومی، نوسازی ناوگان خودروهای فرسوده، ارتقای کیفیت سوخت، و ایجاد Incentive برای استفاده از خودروهای برقی و پاک باید در دستور کار قرار گیرد. همچنین، فرهنگسازی برای کاهش استفاده از خودروی شخصی و ترویج دوچرخهسواری و پیادهروی در سفرهای کوتاه باید ادامه یابد. مدیریت آلودگی هوای تهران نیازمند عزمی ملی و مشارکت همه شهروندان است.