آسیانیوز ایران / یزد ؛
اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی یزد سالهاست که بهعنوان بازوی رسمی بخش خصوصی، نقشی فراتر از یک نهاد صنفی ایفا میکند؛ نهادی که بهظاهر در دل اقتصاد استان قرار دارد، اما تأثیر آن بر بازارهای جهانی، مبادلات تجاری و سیاستگذاریهای اقتصادی بسیار گستردهتر از مرزهای جغرافیایی یزد است. امروز در شرایطی که اقتصاد کشور درگیر محدودیتهای بینالمللی، سیاستهای ارزی ناپایدار و فشارهای ساختاری است، اتاق بازرگانی یکی از معدود نهادهایی به شمار میرود که توانسته چرخه تجارت خارجی را زنده نگه دارد و برای ادامه حیات تولید داخلی، مسیرهای جدیدی بگشاید.
1. اتاق بازرگانی؛ ساختاری گستردهتر از تصور عمومی
اتاق یزد برخلاف نگاه رایج که آن را تنها محل فعالیت تاجران میداند، در واقع شبکهای تخصصی شامل دهها حوزه از صنعت و معدن تا کشاورزی، گردشگری، حملونقل، خدمات نوین و صادرات است.
گستردگی این مأموریتها، اتاق را به یک «سازمان توسعهگر اقتصادی» تبدیل کرده است؛ سازمانی که اگر ظرفیتهای آن از سوی مردم و مسئولان به رسمیت شناخته شود، میتواند:
• ترمه یزد را جهانی کند؛
• برای شیرینی یزد بازارهای پایدار بینالمللی بیابد؛
• مسیر صادرات محصولات صنایع غذایی، سنگ، کاشی و محصولات کنجدی را توسعه دهد؛
• و در نهایت، سهم یزد در تجارت ایران را افزایش دهد.
محمد سپهر، دبیرکل اتاق بازرگانی یزد، با مرور تاریخچه این نهاد از شکلگیری آن با ۱۰ تا ۱۲ عضو در سال ۱۳۱۰ تا عضویت حدود ۲ هزار فعال اقتصادی امروز، اتاق را «پارلمان بخش خصوصی» معرفی میکند؛ نهادی مستقل از دولت که بودجه آن صرفاً از حق عضویت و هزینه صدور کارت بازرگانی تأمین میشود.
۲. شفافیت؛ الزام حیاتی برای نقشآفرینی اتاق
اتاق بازرگانی تنها با یک اصل میتواند اعتماد عمومی و مشروعیت اقتصادی خود را تثبیت کند:
شفافیت.
شفافیت در سفرهای خارجی، قراردادها، هزینهها، فرایندها و عملکرد کمیسیونها نه یک مزیت، بلکه پیششرط بقای نهادی است که باید نماینده بخش خصوصی باشد.
هرچه شفافیت بیشتر باشد، مسیر جلب اعتماد عمومی، نهادهای حاکمیتی و فعالان اقتصادی نیز هموارتر میشود.
۳. اعزام و پذیرش هیئتهای تجاری؛ موتور محرک دیپلماسی اقتصادی یزد
به گفته سپهر، حساسترین و اثرگذارترین مأموریت اتاق همین اعزام و پذیرش هیئتهای تجاری است؛ فعالیتی که بدون حضور اتاق عملاً امکانپذیر نیست. دلیل آن نیز روشن است:
• هزینه سفر هر کارشناس خارجی بیش از ۱۰۰ میلیون تومان است؛
• بخش خصوصی چنین هزینههایی را صرفاً برای منفعت فردی نمیپذیرد؛
• دولت نیز در مأموریتهای معرفی ظرفیتهای استانی در خارج، متولی مستقیم نیست.
نمونهها:
نمایشگاه صنایع غذایی یزد
اتاق از چند کشور متخصصانی را دعوت میکند؛ حضور کارشناسان منجر به:
• بازدید میدانی از کارخانهها
• مذاکرات مستقیم
• عقد قراردادهای صادراتی
میشود.
نمایشگاه گلفود دبی
بزرگترین رویداد غذایی جهان.
سال گذشته ۲۰ شرکت یزدی با حمایت اتاق در این رویداد شرکت کردند.
سفر شامل دیدار با:
• رایزن بازرگانی ایران،
• ایرانیان موفق امارات،
• نشستهای تخصصی صادراتی
بود.
این سفرها با تصور عمومی فاصله دارد؛ نه تفریحیاند و نه بودجه دولتی دارند.
در دوران تحریم، این هیئتها تنها پل ارتباطی واقعی تولیدکنندگان با بازارهای جهانی هستند.
۴. دور زدن تحریمها؛ تجربههای موفق اتاق یزد
اتاق بازرگانی یزد به دلیل شرایط خاص کشور، ناچار به ابتکارهای دیپلماسی اقتصادی شده است.
نمونه واقعی:
برای اعزام هیئت به آلمان، به دلیل تعطیلی سفارت این کشور در ایران، صدور ویزا ناممکن بود. اتاق یزد از مسیر سفارت اسپانیا اقدام کرد و اعضا ابتدا به اسپانیا و سپس به آلمان رفتند.
در کنار اروپا، اتاق تمرکز خود را روی کشورهای همسایه و مسیرهای تجاری فعال گذاشته:
• عراق، پاکستان، افغانستان: با محدودشدن مرزهای پاکستان، ایران مسیر اصلی تجارت افغانستان شده است.
• روسیه: با وجود تحریم، فرصتهای صادرات مواد غذایی و مصالح ساختمانی قابل توجه است.
• کشورهای آسیای شرقی: با وجود محدودیت رابطه، از ظرفیت سفیران و دیپلماسی رسمی در ایران استفاده شده است.
این اقدامات نشان میدهد اتاق بازرگانی در غیاب سیاست خارجی اقتصادی دولت، خود به بازیگر فعال منطقهای تبدیل شده است.
۵. خدمات فنی و ساختاری اتاق؛ از کارت بازرگانی تا کمیسیونهای تخصصی
اتاق یزد مجموعهای از خدمات ساختاری ارائه میدهد که فعالیت صادراتی را ممکن میکند:
۱. صدور کارت بازرگانی و گواهی مبدأ
این خدمات صرفاً توسط اتاق انجام میشود و تحت نظارت اتحادیه اتاقهای بازرگانی بینالمللی (ICC) است.
امضای مسئولان اتاق یزد در سیستم جهانی ثبت شده و تمام بارنامههای صادراتی باید با
تأیید اتاق معتبر شوند.
۲. مشاوره تخصصی
حدود ۱۰ مشاور رسمی در حوزههای مالیاتی، بیمه، صادرات، حقوقی، استاندارد و… خدمات تخصصی ارائه میدهند.
۳. دورههای آموزشی
برگزاری دورههای منظم در حوزههای:
• صادرات
• بازاریابی بینالمللی
• تجارت دیجیتال
• قوانین گمرکی
• لجستیک
۴. کمیسیونهای تخصصی اتاق
۹ کمیسیون فعال در حوزههای مختلف از جمله:
• گردشگری
• صنعت
• معدن
• کسبوکارهای نوین
• کشاورزی
جلسات این کمیسیونها با حضور مدیران دولتی، صنعتگران و کارشناسان برگزار میشود و خروجی آنها برای دستگاههای دولتی ارسال میشود.
۶. شورای گفتوگوی دولت و بخش خصوصی؛ اتاق فرمان حل بنبستهای اقتصادی
شورای گفتوگو یکی از مهمترین ابزارهای قانونی اتاق است. ریاست شورا برعهده استاندار و دبیری آن با اتاق بازرگانی است. مصوبات این شورا لازمالاجراست.
نمونه اثرگذاری شورا در یزد:
• پروندههای ارزی که باید در تهران تأیید میشد، با پیگیری شورا باعث استقرار نماینده بانک مرکزی در یزد شد.
این اقدام صدها ساعت زمان و هزینه فعالان اقتصادی را کاهش داد.
۷. چالش اصلی: دخالت بیشازحد دولت در اقتصاد
سپهر یکی از مهمترین مشکلات اقتصاد ایران را نبود زبان مشترک بین دولت و بخش خصوصی میداند.
بخش خصوصی بر سودآوری تأکید میکند و دولت با نگاه نظارتی و امنیتی به آن مینگرد.
دخالت دولت در:
• ارز
• قیمتگذاری
• بخشنامههای متناقض
• ممنوعیتهای ناگهانی صادرات
عملاً امکان برنامهریزی را از تولیدکننده گرفته است.
نمونه طنز تلخ اقتصادی که سپهر نقل میکند:
پرسیدند چرا ارزش پول افغانستان بدون بانک مرکزی بالا میرود اما ایران با وجود دهها اقتصاددان مشکل دارد؟ پاسخ این بود: «چون افغانستان بانک مرکزی ندارد!»
۸. فرصت تاریخی یزد؛ بازگشت به ریشههای تجاری
سپهر یادآوری میکند که یزد در طول تاریخ یک شهر تجاری بوده و ردپای آن:
• کاروانسراها
• تجار بزرگ
• ورود شکر از هند توسط یزدیها
• مرکزیت تولید کنجد و محصولات کنجدی
• شهرت جهانی شیرینی یزد
در گذشته روشن است.
امروز نیز یزد میتواند با توسعه:
• گردشگری
• صنایعدستی
• خدمات
• صنایع غذایی
• انرژیهای نو
به جایگاه تاریخی خود برگردد.
بهگفته یکی از نخستوزیران پیشین ایتالیا، بازدید از یزد «سفری ۲۰۰۰ ساله در تاریخ» است.
این ظرفیت، اگر با برنامهریزی تجاری همراه شود، میتواند منبع درآمدهای پایدار برای استان باشد.
جمعبندی: اتاق بازرگانی یزد؛ نهادی که باید بیش از گذشته دیده شود
بررسی عملکرد اتاق بازرگانی یزد نشان میدهد:
• این نهاد تنها صادرکننده کارت بازرگانی نیست؛
• بلکه یک بازیگر کلیدی در بازاریابی بینالمللی، اتصال به بازارهای جهانی، حل مشکلات تولید، تعامل با دولت و احیای ظرفیتهای تجاری استان است.
برای جهش اقتصادی یزد، سه شرط ضروری است:
1. افزایش شفافیت و اعتمادسازی
2. پذیرش جایگاه اتاق از سوی مردم و مسئولان
3. کاهش مداخله دولت و تقویت نقشآفرینی بخش خصوصی
بهزودی با باز شدن دوباره درهای تجارت جهانی، یزد میتواند از فرصتها استفاده کند؛ اما تنها در صورتی که اتاق بازرگانی، همچنان فعال، هوشمند، شفاف و مطالبهگر باقی بماند.