آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:
در روزهای گذشته، انتقال تندیس والرین (شاپور دوم ساسانی) در تهران به موضوعی برای بحث و گمانهزنی تبدیل شده بود. برخی رسانهها و کاربران فضای مجازی این جابجایی را نشانهای از تغییر سیاستهای فرهنگی شهرداری تفسیر کرده بودند. اما حالا معاون خدمات شهری و محیط زیست شهرداری تهران با انتشار توضیحاتی رسمی، تکلیف این مجسمه تاریخی را روشن کرده است. داود گودرزی اعلام کرد که از ابتدا قرار بوده این تندیس در ورودی فرودگاه مهرآباد نصب شود. بر اساس این توضیحات، تندیس والرین به عنوان یک نماد تاریخی و هویتی، برای استقرار دائم در نقطای با کارکرد بینالمللی طراحی و ساخته شده بود. مکانی که در معرض دید دیپلماتها، سفرای خارجی و میهمانان رسمی کشور قرار دارد. گودرزی تأکید کرد که هیچ گونه تغییر یا تصمیم جدیدی در این خصوص اتخاذ نشده و انتقال تندیس به محل دائمی خود، کاملاً مطابق برنامه قبلی صورت گرفته است. به گفته او، جانمایی این اثر در سایر نقاط شهر صرفاً با هدف نمایش موقت و در چارچوب برنامههای فرهنگی انجام گرفته بود.
این توضیحات در پاسخ به برخی شایعات و فضاسازیهای رسانهای مطرح شده است. معاون شهرداری تهران از ایجاد یک فضای رسانهای هدفمند توسط عدهای خاص انتقاد کرد که تلاش دارند اقدامات شهرداری را زیر سؤال ببرند. او به کمپین فرهنگی-رسانهای "مقابل ایران دوباره زانو میزنید" اشاره کرد که اخیراً با موفقیت اجرا شده است. گودرزی گفت در چنین شرایطی، متأسفانه برخی تلاش میکنند با حاشیهسازی، برنامههای شهرداری را خدشهدار کنند. انتقال تندیس به فرودگاه مهرآباد، آن را در مسیر ورودی اصلی پایتخت و مقابل چشم نخستین میهمانان خارجی قرار میدهد. این حرکت را میتوان بخشی از استراتژی شهرداری برای نمایش تاریخ کهن ایران به جهانیان تفسیر کرد. گودرزی در پایان تأکید کرد که شهرداری تهران مسیر تقویت نمادهای تاریخی، هویتی و فرهنگی شهر را با نگاه بلندمدت و بدون تأثیرپذیری از حاشیهسازیها ادامه خواهد داد. این نشان میدهد که برنامههای فرهنگی شهرداری مبتنی بر یک طرح جامع و از پیش تعیینشده است.
تحلیل نمادگرایی تاریخی و انتخاب والرین و شاپور دوم
شاهپور دوم ساسانی، معروف به "شاپور ذوالاکتاف"، یکی از قدرتمندترین پادشاهان ساسانی است که نزدیک به ۷۰ سال حکومت کرد. انتخاب تندیس او به عنوان یک نماد تاریخی، پیامهای متعددی دارد: اول، تأکید بر دوران طلایی امپراتوری ایران قبل از اسلام. دوم، نمایش قدرت نظامی و حکمرانی مقتدر (شاپور در جنگ با روم موفقیتهای زیادی داشت). نصب این تندیس در ورودی فرودگاه بینالمللی مهرآباد، یک پیام نمادین به میهمانان خارجی است: ایران با تاریخ کهن و تمدن باستانی. این کار بخشی از دیپلماسی عمومی است که از طریق نمادهای تاریخی انجام میشود. انتخاب شاپور دوم به جای دیگر پادشاهان ساسانی مانند اردشیر بابکان (بنیانگذار) یا خسرو انوشیروان (عادل) نیز قابل تأمل است. شاپور دوم نماد مقاومت در برابر امپراتوری روم (نماد غرب باستان) بود. این ممکن است به صورت نمادین به مقاومت در برابر فشارهای غرب امروز نیز تعبیر شود.
بررسی استراتژی مکانیابی و نمایش نمادهای شهری
مکانیابی نمادهای تاریخی در شهرها، یک اقدام استراتژیک و برنامهریزی شده است. انتخاب ورودی فرودگاه مهرآباد برای تندیس والرین، چند مزیت مهم دارد: اول، دیده شدن توسط مخاطبان بینالمللی که اولین تصویر از ایران را دریافت میکنند. دوم، قرارگیری در مسیر اصلی ورودی پایتخت. این تصمیم نشان میدهد شهرداری تهران به دنبال ایجاد یک "نقشه نمادین" از تاریخ ایران در سطح شهر است. هر نماد در مکانی قرار میگیرد که بیشترین پیام را به مخاطب هدف برساند. فرودگاه، مخاطب بینالمللی دارد و بنابراین نمادی از عظمت تاریخی ایران باستان را دریافت میکند. نمایش موقت تندیس در نقاط دیگر شهر نیز بخشی از همین استراتژی بوده است. این کار هم امکان دیده شدن توسط مردم عادی را فراهم میکرد، هم گویی یک "آزمایش میدانی" برای سنجش واکنشها بود. پس از این دوره آزمایشی، تندیس به محل نهایی خود انتقال یافته است.
واکنشهای رسانهای و فضای مجازی؛ تحلیل گفتمان غالب
واکنش به انتقال این تندیس در فضای مجازی و برخی رسانهها نشاندهنده شکاف گفتمانی در جامعه ایران است. یک سو، کسانی که هر اقدام شهرداری را سیاسی تفسیر میکنند و انتقال تندیس را نشانه تغییر سیاست یا عقبنشینی از مواضع قبلی میدانند. سوی دیگر، نهادهای رسمی مانند شهرداری که بر برنامهریزی از پیش تعیینشده و اهداف فرهنگی بلندمدت تأکید دارند. سخنان گودرزی نماینده این گفتمان است: اقدامات بر اساس طرح جامع، بدون تأثیر از حاشیهها و با نگاه بلندمدت. گودرزی به صراحت از "ایجاد فضای رسانهای هدفمند" انتقاد کرده است. این نشان میدهد که از دید او، برخی جریانها عمداً میخواهند اقدامات فرهنگی شهرداری را در راستای اهداف سیاسی خود تفسیر کنند. این تقابل، نشاندهنده رقابت بر سر تفسیر نمادها و معانی در فضای عمومی است.
ارتباط با کمپین "مقابل ایران دوباره زانو میزنید"
اشاره گودرزی به کمپین "مقابل ایران دوباره زانو میزنید" تصادفی نیست. این کمپین که اخیراً در فضای مجازی و رسانهای ایران داغ شده، از نگاه مسئولان جمهوری اسلامی بر مقاومت در برابر فشارهای خارجی تأکید دارد. تندیس شاپور دوم که در تاریخ نماد مقاومت در برابر روم بوده، میتواند به عنوان نماد عینی این کمپین تفسیر شود. در این چارچوب، نصب تندیس در فرودگاه مهرآباد پیامی دوگانه دارد: برای میهمان خارجی، نمایش عظمت تاریخی. برای داخلی، تأکید بر الگوی تاریخی مقاومت. این استفاده دوگانه از نمادهای تاریخی، سیاست رایجی در بسیاری از کشورهاست. شهرداری تهران ظاهراً میخواهد از این تندیس هم به عنوان جاذبه فرهنگی-توریستی استفاده کند، هم به عنوان نمادی برای تقویت گفتمان مقاومت در داخل. این ترکیب، اگر به خوبی مدیریت شود، میتواند برای هر دو مخاطب مؤثر باشد.
چشمانداز پروژههای نمادین شهرداری و مدیریت پیام
سخنان گودرزی نشان میدهد که شهرداری تهران بر ادامه مسیر تقویت نمادهای تاریخی و هویتی مصمم است. این احتمالاً به معنای اجرای پروژههای مشابه در آینده است: نصب تندیسهای دیگر شخصیتهای تاریخی در نقاط استراتژیک شهر. چالش اصلی، مدیریت پیام و جلوگیری از سوءتفسیرهاست. همانطور که در مورد تندیس والرین اتفاق افتاد، هر اقدام نمادین میتواند در فضای سیاسی جامعه به اشکال مختلف تفسیر شود. شهرداری نیازمند استراتژی ارتباطی قویتر برای انتقال پیام اصلی خود است. نکته مهم دیگر، تداوم این پروژهها فارغ از تغییر مدیریتهای شهری است. گودرزی بر "نگاه بلندمدت" تأکید کرده که نشان میدهد این پروژهها باید فراتر از دورههای مدیریتی باشد. اگر چنین باشد، میتواند به ایجاد هویت شهری پایدار برای تهران کمک کند. در غیر این صورت، هر مدیریت جدید ممکن است نمادهای مدیریت قبلی را تغییر دهد که به آشفتگی بصری و هویتی شهر منجر میشود.