به گزارش آسیانیوز ایران ؛ نظام آموزشی کشور ما سالهاست با دوگانگیهایی جدی روبروست: عدالت در برابر کیفیت، درآمدزایی در برابر تربیت، و گزینش در برابر پرورش.
مدارس غیرانتفاعی که با شعار «کیفیت بهتر» وارد میدان شدند، اکنون با یک پرسش اساسی مواجهاند: آیا این مدارس صرفاً به دنبال دانشآموزان قوی و پردرآمد هستند یا توانایی تبدیل دانشآموزان با معدل پایین به افراد توانمند را دارند؟
باید گفت در هر کلاس، در هر مدرسه، همیشه چند چشم خسته هست که به تخته نگاه میکنند اما چیزی نمیبینند. همیشه چند دستی هست که در آزمونها لرزان مینویسد، نه از روی ناتوانی، بلکه از ترسی عمیق که از تحقیر، مقایسه، و برچسب «ضعیف» بودن در دلشان ریشه دوانده است. اینها همان کودکانی هستند که شاید هیچگاه فرصت درخشیدن نیافتند، نه چون ناتواناند، بلکه چون هیچکس باورشان نکرده است.
معدل پایین در بسیاری از مواقع نه نشاندهنده ناتوانی ذاتی، بلکه ناشی از ضعف سیستم قبلی آموزشی، مشکلات خانوادگی یا روانی، نداشتن فرصت برابر یا معلم خوب، و تفاوت سبک یادگیری دانشآموزان است و مدرسهای که واقعاً «خوب» باشد، باید این واقعیت را درک کند و دانشآموز را از نقطهای که هست، به سوی شرایط مطلوب رشد دهد.
مدارس غیرانتفاعی خوب باید تیم مشاوره قوی داشته باشند؛ بر یادگیری فردمحور و تفاوتهای یادگیری تأکید کنند؛ ارزشیابی مستمر و حمایتی را جایگزین آزمونمحوری کنند؛ و معلمانی آموزشدیده برای کار با دانشآموزان خاص داشته باشند تا بتوانند در مسیر آموزش یاریگر کشور باشند.
بیایید با هم راهکارهایی برای ساختن مدارس غیرانتفاعی پیشرو و موفق را بررسی کنیم.
۱. بازنگری در فلسفه و مأموریت مدرسه
الف. مدارس باید از خود بپرسند: آیا مأموریت ما صرفاً موفقیت در کنکور و المپیاد است؟ یا ساختن انسانهایی توانمند، خلاق و مفید برای جامعه؟
ب. بازنویسی بیانیه مأموریت مدرسه با تأکید بر عدالت آموزشی و توانمندسازی همه دانشآموزان، نه فقط نخبگان.
۲. ایجاد برنامههای جبرانی و یادگیری فردی
الف. طراحی کلاسهای تقویتی با روشهای نوین، نه صرفاً تکرار مطالب درسی.
ب. استفاده از ابزارهای دیجیتال، هوش مصنوعی و آموزشهای انطباقی (مثل اپلیکیشنهای آموزشی) برای پیگیری پیشرفت هر دانشآموز.
ج. معلمان خصوصی داوطلب، دانشجویان تربیت معلم یا معلمان بازنشسته میتوانند بخشی از این طرح باشند.
۳. شناسایی استعدادهای نهفته
الف. همه دانشآموزان باهوشاند، اگر در زمینه صحیح مورد ارزیابی قرار گیرند.
ب. برگزاری کارگاههای استعدادسنجی چندگانه (هنر، ورزش، فناوری، ارتباطات و غیره) با کمک متخصصان.
ج. تقویت مهارتهایی که ممکن است به چشم نیاید: کار تیمی، مسئولیتپذیری، خلاقیت و حل مسئله.
۴. استفاده از مشاوران تحصیلی و روانشناسان مدرسه
الف. برگزاری جلسات فردی با دانشآموزان ضعیف برای بررسی دلایل ناتوانی در یادگیری: اضطراب، مشکلات خانوادگی، سبک یادگیری، مشکلات جسمی یا روانی.
ب. آموزش والدین برای حمایت صحیح از فرزندشان و ترک مقایسهها.
۵. ایجاد فرهنگ پذیرش و همدلی در مدرسه
الف. آموزش معلمان برای داشتن رویکردی حمایتی بهجای برچسبزنی.
ب. حذف القاب توهینآمیز مانند "تنبل"، "بیاستعداد"، "بیلیاقت".
ج. الگوسازی از موفقیتهای دانشآموزانی که با تلاش از ضعف به قوت رسیدند.
۶.اختصاص بورسیههای تحصیلی برای دانشآموزان ضعیف ولی باانگیزه
الف. تشویق به ادامه تحصیل از طریق حمایت مالی برای کسانی که تلاش میکنند، حتی اگر هنوز نتایج درخشان نگرفتهاند.
ب.حمایت از خانوادههایی که به دلیل وضعیت اقتصادی از پیگیری مشکلات فرزند خود بازماندهاند.
۷. معلم بهعنوان مربی رشد)کوچ)
الف. آموزش معلمان برای ایفای نقش بهعنوان مربی رشد شخصی و تحصیلی، نه فقط انتقالدهنده محتوا.
ب. برگزاری جلسات منظم کوچینگ فردی با هدف تعیین اهداف شخصی و پیشرفت گامبهگام.
۸. پایش و ارزیابی رشد، نه فقط نمره
الف. طراحی کارنامههایی که صرفاً بر اساس نمره نیستند، بلکه رشد در مهارتهای فردی و اجتماعی را هم نمایش میدهند.
ب. گزارشهای پیشرفت ماهانه با نگاه تشویقی و امیدبخش.
درنهایت برای پیشرفت بهتر شرایط آموزشی، لازم است وزارت آموزش و پرورش ضوابطی برای پذیرش فراگیرتر در مدارس غیرانتفاعی تعیین کند؛ امتیاز ویژه برای مدارسی در نظر گرفته شود که دانشآموزان با نیازهای خاص یا معدل پایین را رشد میدهد؛ نظام ارزیابی عملکرد مدارس صرفاً بر اساس رتبه و معدل نباشد، بلکه میزان پیشرفت فردی دانشآموزان هم سنجیده شود و آموزش معلمان در زمینه تدریس به دانشآموزان با تفاوتهای یادگیری، الزامی شود.
جمعبندی
اگر مدارس غیرانتفاعی بخواهند تنها به جذب دانشآموزان قوی بپردازند، نقش اجتماعی و اخلاقی خود را از دست خواهند داد. اما اگر «جرأت» پذیرش و پرورش دانشآموزان ضعیف را داشته باشند، میتوانند به معنای واقعی کلمه «آیندهساز» باشند — نه فقط برای دانشآموزان قوی، بلکه برای همه آنهایی که نیاز به دیده شدن و فرصت رشد دارند.
مدرسه خوب آن نیست که فقط «قویها» را قویتر کند، بلکه آن است که «ضعیفها» را نیز رشد دهد.
نمره پایین باید نقطه شروع تربیت باشد، نه پایان راه.
اگر مدارس غیرانتفاعی واقعاً به شعار «پرورش نسل آینده» ایمان دارند، باید جسارت پذیرش دانشآموز با معدل پایین را داشته باشند و با استفاده از روشهای علمی، او را به یک آیندهساز تبدیل کنند.