آسیانیوز ایران؛ سرویس اقتصادی:
ثبات و حتی کاهش قیمت در بازار برخی کالاهای اساسی، نویدی است برای جیب مصرفکنندگان ایرانی. پس از ماهها نوسان و افزایش قیمتها، به نظر میرسد فصل برداشت محصولات جدید، تحرک مثبتی را به بازار آورده است. گزارشهای میدانی از سطح فروشگاهها و اعلام مسئولان نشان میدهد که بازار اقلامی مانند برنج، حبوبات و روغن در آستانه تغییر قابل توجهی قرار دارد. این تغییر ناشی از افزایش عرضه ناشی از برداشت محصولات جدید است. وزیر جهاد کشاورزی به صراحت از کاهش چشمگیر قیمت برنج خبر داده و فعالان بازار نیز بر تداوم این روند نزولی در روزهای آینده تأکید میکنند. اما آیا این کاهشها به معنای بازگشت قیمتها به سطوح قبلی است؟ در این گزارش، با واکاوی اظهارات مسئولان و تحلیل شرایط بازار، به این سؤال کلیدی پاسخ میدهیم و چشمانداز قیمتها در هفتههای پیش رو را بررسی میکنیم. آنچه در حال حاضر در بازار محصولات اساسی در جریان است، نتیجه ترکیبی از عوامل فصلی، سیاستهای تنظیم بازار و واقعیتهای اقتصادی است. تحلیل این شرایط نیازمند نگاهی چندبعدی است:
عامل فصلی و افزایش عرضه
قویترین محرک فعلی برای کاهش قیمت، عامل فصلی است. همزمانی برداشت برنج ایرانی و حبوبات داخل، عرضه این محصولات را به طور طبیعی افزایش داده است. بر اساس قانون ابتدایی اقتصاد، افزایش عرضه با ثابت ماندن تقاضا، منجر به کاهش قیمت میشود. پیشبینیها حاکی از آن است که با ورود محصول جدید به بازار در دو هفته آینده، این روند کاهشی شدت خواهد گرفت. این یک اصل غیرقابل انکار در بازار محصولات کشاورزی است.
چالش شکاف بین قیمت تولیدکننده و مصرفکننده
یک نکته حیاتی که در گزارش به آن اشاره شده، وجود شکاف بین کاهش قیمت در سطح تولید (مانند دام و مرغ زنده) و ثبات قیمت در سطح خردهفروشی است. این پدیده نشاندهنده نقش مؤثر «دلالان و بازارگردانان» در زنجیره تأمین است. آنها با احتکار مجازی یا واقعی و کنترل جریان کالا به بازار، از کاهش قیمت در سطح مصرفکننده جلوگیری میکنند تا حاشیه سود خود را حفظ کنند. این موضوع لزوم «تشدید نظارتهای میدانی» توسط دستگاههای ناظر را بیش از پیش آشکار میسازد. کاهش قیمت در مبدأ تنها زمانی به مصرفکننده میرسد که زنجیره توزیع شفاف و تحت کنترل باشد.
مسئله برنج: واقعیت تولید و واردات
اظهارات رئیس انجمن تولیدکنندگان برنج، پرده از یک مسئله مهم برداشت؛ «نادرست بودن آمار تولید». اگر آمار تولید سال گذشته ۲.۷ میلیون تن اعلام شده ولی واقعیت حوالی 1.8-1.6 میلیون تن بوده، این به معنای برنامهریزی اشتباه برای واردات و در نتیجه کمبود عرضه و افزایش قیمت است. اعلام رقم واقعیتر ۱.۶ تا ۱.۸ میلیون تن برای امسال، میتواند به برنامهریزی دقیقتر برای واردات و در نتیجه ثبات پایدارتر بازار بینجامد. همچنین، بحث واردات برنج سفید پاکستانی به عنوان یک عامل تنظیمکننده قیمت مطرح است که نشان میدهد سیاستهای تجاری، تاثیر مستقیمی بر قیمت داخلی دارد.
چشم انداز و نتیجهگیری
به طور قطع، در کوتاهمدت (۲ تا ۴ هفته آینده) شاهد کاهش قیمت در محصولات در حال برداشت (برنج و حبوبات) خواهیم بود. اما بازگشت قیمتها به سطوح "قبل" بسیار بعید است. کاهش قیمت از سقفهای بسیار بالا به سطوحی متعادلتر است، نه بازگشت به گذشته. عوامل ساختاری مانند تورم عمومی، هزینههای تولید (نهادهها، دستمزد، حملونقل) و نرخ ارز، کف قیمتی جدید و بالاتری را برای کالاها تعریف کردهاند. ثبات پایدار در گروی مدیریت صحیح زنجیره تأمین، نظارت مؤثر بر توزیع و شفافیت در آمار و تصمیمگیری است.