رای چین و روسیه در قطعنامه های تحریمی هسته‌ای ایران در شورای امنیت

آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:

 در تاریخ پرچالش پرونده هسته‌ای ایران، نقش قدرت‌های بزرگ جهانی همواره مورد بحث بوده است. چین و روسیه به عنوان دو عضو دائم شورای امنیت با حق وتو، در سال‌های اوج تحریم‌ها علیه ایران، مواضعی اتخاذ کردند که برای بسیاری تحلیل‌برانگیز بود. ررسی سوابق رای‌گیری در شورای امنیت سازمان ملل نشان می‌دهد که مسکو و پکن در پنج قطعنامه مهم بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ که پایه‌های تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را تشکیل دادند، همواره با یکدیگر هماهنگ عمل کرده و به این قطعنامه‌ها رای مثبت داده‌اند. این همراهی در شرایطی صورت گرفت که این دو کشور همواره بر حق ایران برای دستیابی به فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای تاکید داشتند و روابط اقتصادی خوبی با تهران حفظ کرده بودند. این تناقظ ظاهری بین گفتار و عمل، همواره موضوع تحلیل‌های مختلف سیاسی بوده است.

 آرای چین و روسیه در قطعنامه‌های علیه برنامه هسته‌ای

• قطعنامه ۱۶۹۶ (۲۰۰۶): تصویب با ۱۴ موافق، ۱ مخالف (قطر). → روسیه: موافق، چین: موافق.
• قطعنامه ۱۷۳۷ (۲۰۰۶): تصویب متفق‌القول (۱۵–۰). → روسیه: موافق، چین: موافق.
• قطعنامه ۱۷۴۷ (۲۰۰۷): تصویب متفق‌القول (۱۵–۰). → روسیه: موافق، چین: موافق.
• قطعنامه ۱۸۰۳ (۲۰۰۸): تصویب با ۱۴ موافق، ۱ ممتنع (اندونزی). → روسیه: موافق، چین: موافق.
• قطعنامه ۱۹۲۹ (۲۰۱۰): تصویب با ۱۲ موافق، ۲ مخالف (ترکیه و برزیل)، ۱ ممتنع (لبنان). → روسیه: موافق، چین: موافق.

 اکنون و با توجه به تحولات اخیر در پرونده هسته‌ای ایران، بازخوانی این تاریخچه می‌تواند به درک بهتری از احتمالات آینده در مواضع چین و روسیه منجر شود. این موضوع را می‌توان از چند منظر مهم تحلیل کرد:

۱. تحلیل زمانی و سیر تحول مواضع

• دوره ۲۰۰۶-۲۰۰۸

  در چهار قطعنامه اول، چین و روسیه همراه کامل غرب بودند.

• قطعنامه ۱۹۲۹ (۲۰۱۰)

  اگرچه همچنان موافق بودند، اما ظهور مخالفان جدید (ترکیه و برزیل) نشان از تغییر فضای بین‌المللی داشت.

• پس از ۲۰۱۰

  این دوره پایان قطعنامه‌های مهم علیه ایران بود که نشان می‌دهد چین و روسیه تمایلی به ادامه این روند نداشتند.

۲. انگیزه‌های سیاسی و اقتصادی

• فشار بین‌المللی

  احتمالاً این دو کشور تحت فشارهای گسترده غرب مجبور به همراهی شده‌اند.

• محاسبات استراتژیک

  حفظ جایگاه خود در شورای امنیت و نظم بین‌المللی برای آنها اولویت داشته است.

• منافع اقتصادی

  با وجود رای مثبت، همکاری‌های اقتصادی خود با ایران را حفظ کردند.

۳. تأثیر بر روابط با ایران

• روابط دیپلماتیک

  این رای‌ها باعث تنش در روابط با ایران شد.

• اعتمادسازی

  تهران دریافت که نمی‌تواند کاملاً بر پکن و مسکو حساب کند.

• رقابت با غرب

  این همراهی نشان داد که منافع ملی آنها ایجاب می‌کند گاهی با غرب همراهی کنند.

۴. پیامدهای استراتژیک

• تضعیف جبهه مقاومت

  این آرای مثبت به غرب در پیشبرد تحریم‌ها کمک کرد.

• تعادل قوا

  نشان داد که حتی متحدان ایران نیز در مواردی تابع نظم بین‌المللی هستند.

• آینده‌نگری

  این تجربه تاریخی به ایران آموخت که باید در محاسبات خود تنوع ایجاد کند.

جمع‌بندی و چشم‌انداز

همراهی تاریخی چین و روسیه با قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ایران نشان می‌دهد که این کشورها در محاسبات خود، منافع ملی و جایگاه بین‌المللی خود را در اولویت قرار می‌دهند. این درس تاریخی برای دیپلماسی ایران حائز اهمیت است که در شرایط حساس، نمی‌توان کاملاً بر حمایت این کشورها حساب کرد. با این حال، تغییرات اخیر در نظام بین‌الملل و تشدید رقابت‌ها ممکن است محاسبات این کشورها را در آینده تغییر دهد.