آسیانیوز ایران؛ سرویس افغانستان:
اخیرا روزنامه جمهوری اسلامی در سرمقالهای ادعا کرده است که جمعیت اتباع افغانستانی در ایران به ۱۲ درصد کل جمعیت کشور رسیده است. این در حالی است که این روزنامه مدعی شده عرف بینالمللی تنها تا ۳ درصد را برای جمعیت مهاجران مجاز میداند. اما بررسی دقیق آمارهای رسمی نشان میدهد این ادعا از پایه نادرست است. نه تنها جمعیت افغانستانیها در ایران ۱۲ درصد نیست، بلکه چیزی به نام «عرف بینالمللی ۳ درصدی» برای مهاجران خارجی وجود خارجی ندارد.
بر اساس آخرین آمارهای رسمی، جمعیت مهاجران افغانستانی در ایران تا سال ۱۴۰۳ حدود ۶.۳ میلیون نفر برآورد شده است. این عدد معادل تقریبی ۷ درصد از کل جمعیت ایران است. در یک سال اخیر، روند اخراج اتباع افغانستانی غیرقانونی از ایران شتاب گرفته است. گزارشهای رسمی از خروج بیش از ۱.۵ میلیون نفر از این اتباع از کشور حکایت دارند. با در نظر گرفتن این آمار، جمعیت کنونی اتباع افغانستانی در ایران باید به کمتر از ۵ میلیون نفر کاهش یافته باشد. این عدد نهایتاً حدود ۵.۵ درصد از کل جمعیت کشور را تشکیل میدهد.
در سطح جهانی، آمارهای سازمان ملل متحد در سال ۲۰۲۴ نشان میدهد که میانگین جمعیت مهاجران در جهان حدود ۳.۷ درصد است. این عدد در مناطق مختلف جهان تفاوتهای چشمگیری دارد. برای نمونه، در اقیانوسیه ۲۲ درصد، در آمریکای شمالی ۱۶ درصد و در اروپا ۱۳ درصد از جمعیت را مهاجران تشکیل میدهند. حتی در خاورمیانه این عدد به ۹ درصد میرسد. جالب اینجاست که در میان همسایگان ایران، دستکم ۱۰ کشور نسبت بالاتری از جمعیت مهاجر را در مقایسه با ایران دارند. این موضوع ادعای مطرح شده را به چالش میکشد.
بررسی آمارهای رسمی و واقعی جمعیت مهاجران
آمارهای رسمی نشان میدهد جمعیت مهاجران افغانستانی در ایران تا سال ۱۴۰۳ حدود ۶.۳ میلیون نفر بوده است. این آمار شامل مهاجران قانونی و غیرقانونی میشود. با توجه به سیاستهای اخیر دولت در بازگرداندن مهاجران غیرقانونی، برآورد میشود جمعیت کنونی به کمتر از ۵ میلیون نفر کاهش یافته باشد. این عدد با ادعای ۱۲ درصدی فاصله زیادی دارد. منابع مختلف آمارهای متفاوتی ارائه میدهند، اما آمارهای رسمی دولت ایران که به سازمانهای بینالمللی ارائه شده، قابل استنادترین منبع محسوب میشود.
تحلیل ادعای «عرف بینالمللی ۳ درصدی»
بررسی آمارهای سازمان ملل متحد نشان میدهد میانگین جهانی جمعیت مهاجران ۳.۷ درصد است. این عدد خود از ۳ درصد بیشتر است. در بسیاری از کشورهای توسعهیافته، این نسبت بسیار بالاتر است. برای نمونه در استرالیا و کانادا این عدد به ترتیب ۳۰ و ۲۱ درصد است. هیچ سند یا قطعنامه بینالمللی وجود ندارد که عدد ۳ درصد را به عنوان سقف مجاز برای جمعیت مهاجران تعیین کرده باشد. این ادعا کاملاً بیاساس است.
مقایسه ایران با کشورهای منطقه
در میان کشورهای همسایه و منطقه، ایران از نظر نسبت جمعیت مهاجر در جایگاه متوسطی قرار دارد. کشورهای حاشیه خلیج فارس نسبتهای بسیار بالاتری دارند. امارات متحده عربی با ۶۷ درصد، قطر با ۶۱ درصد و کویت با ۵۹ درصد، بالاترین نسبتهای جمعیت مهاجر را در جهان دارند. حتی ترکیه با ۸ درصد و ارمنستان با ۱۰ درصد، نسبت بالاتری از ایران در زمینه جمعیت مهاجر دارند. این مقایسهها ادعای مطرح شده را رد میکند.
ریشهیابی ادعاهای نادرست
ادعاهای اغراقآمیز درباره جمعیت مهاجران معمولاً با اهداف سیاسی خاصی مطرح میشوند. این ادعاها اغلب بر اساس محاسبات غیرعلمی و پیشفرضهای نادرست هستند. عدم دسترسی به آمارهای دقیق و بهروز، زمینه را برای مطرح کردن چنین ادعاهایی فراهم میکند. برخی رسانهها بدون بررسی منابع معتبر، این اعداد نادرست را منتشر میکنند. این گونه ادعاها میتواند به ایجاد تنشهای اجتماعی و قومی بینجامد. بنابراین، بررسی دقیق و انتشار آمارهای واقعی اهمیت زیادی دارد.
پیامدهای انتشار آمار نادرست
انتشار آمارهای نادرست میتواند به ایجاد ذهنیت منفی در جامعه نسبت به مهاجران بینجامد. این موضوع میتواند روابط اجتماعی را تحت تأثیر قرار دهد. تصمیمگیریهای سیاستی بر اساس آمارهای نادرست میتواند پیامدهای منفی داشته باشد. برنامهریزی برای مدیریت مهاجرت نیاز به آمارهای دقیق و واقعی دارد. شفافیت در انتشار آمار و ارقام میتواند به تصمیمگیریهای بهتر و برنامهریزی دقیقتر بینجامد. این موضوع به نفع همه ذینفعان است.