آسیانیوز ایران؛ سرویس اقتصادی:
خبری که بسیاری از خانوادههای ایرانی منتظر آن بودند؛ یارانه نقدی مهرماه به حساب سرپرستان خانوارهای دهکهای چهارم تا نهم واریز شد. این مبلغ از امروز قابل برداشت است. این واریزی بخشی از برنامه روتین دولت برای حمایت از قدرت خرید خانوارها در شرایط اقتصادی کنونی محسوب میشود. اما مبلغ دقیق این کمک مالی چقدر است؟ بر خلاف دهکهای اول تا سوم که مبلغ بیشتری دریافت میکنند، ساکنان دهکهای چهارم تا نهم ماهانه مبلغ ثابتی را به عنوان یارانه نقدی دریافت میکنند. این مبلغ برای هر نفر ۳۰۰ هزار تومان تعیین شده است.
نکته مهم در واریز این ماه، کسر اقساط وامهای سرپرستان وامگیرنده از مبلغ یارانه است. بنابراین، مبلغ نهایی قابل برداشت برای این دسته از خانوارها ممکن است کمتر از مبلغ اسمی باشد. این فرآیند واریز توسط ۲۸ بانک عامل در سراسر کشور انجام شده است. این گستردگی شبکه بانکی، دسترسی مردم به منابع خود را در سراسر ایران تسهیل میکند. پیش از این و در تاریخ ۲۴ مهرماه، یارانه دهکهای اول تا سوم جامعه با مبلغ ۴۰۰ هزار تومان به ازای هر نفر به حساب آنان واریز شده بود. این دهکها شامل ۱۰ میلیون و ۵۸۴ هزار و ۳۵۲ نفر میشوند. تفاوت در مبلغ یارانه نشان از سیاست هدفمندی دارد که در آن دهکهای کمدرآمدتر، حمایت مالی بیشتری از دولت دریافت میکنند. این سیاست سعی در ایجاد تعادل و حمایت از اقشار آسیبپذیر دارد. اطلاع از جزئیات دقیق واریز یارانه به خانوارها کمک میکند تا برای مدیریت بودجه ماهانه خود برنامهریزی بهتری داشته باشند. این خبر برای میلیونها خانوار ایرانی از اهمیت بالایی برخوردار است.
سازوکار توزیع یارانه و نقش بانکهای عامل
سیستم توزیع یارانه نقدی در ایران بر پایه شبکه گسترده بانکی کشور استوار است. مشارکت ۲۸ بانک عامل در این فرآیند، نشاندهنده عزم جدی برای پوشش حداکثری جمعیت هدف در سراسر کشور است. این بانکها موظفند در تاریخهای مشخص شده، مبالغ را به حساب ذینفعان واریز کنند. دقت در اجرای این فرآیند برای جلوگیری از خطا و تأخیر از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین، این سیستم امکان ردیابی و شفافیت در پرداختها را برای نهادهای ناظر فراهم میکند.
تبعات اقتصادی کسر اقساط از یارانه
سیاست کسر اقساط وام از یارانه نقدی، دارای ابعاد اقتصادی مختلفی است. از یک سو، این اقدام به تضمین بازپرداخت وامهای بانکی کمک میکند و خطر نکول را کاهش میدهد. از سوی دیگر، این امر از مبلغ دریافتی نهایی خانوار میکاهد و بر قدرت خرید آنان تأثیر مستقیم میگذارد. برای خانوارهایی که تحت فشار مالی هستند، این کسر میتواند باعث کاهش بیشتر مصرف یا افزایش استقراز از منابع غیررسمی شود. ارزیابی دقیق تأثیر این سیاست بر رفاه خانوارها نیازمند مطالعه میدانی است.
تأثیر تفاوت مبلغ یارانه بر توزیع درآمد
تفاوت مبلغ یارانه دهکهای اول تا سوم (۴۰۰ هزار تومان) با دهکهای چهارم تا نهم (۳۰۰ هزار تومان) نشان از سیاست توزیع مجدد درآمد دارد. این نگاه تلاش میکند تا سهم بیشتری به قشر کمدرآمدتر جامعه تخصیص دهد. در تئوری، این کار باید تا حدی به کاهش شکاف درآمدی کمک کند. با این حال، اثربخشی واقعی این سیاست به عواملی مانند سطح تورم، سبد مصرفی خانوار و کارایی هدفمندی بستگی دارد. پایش مستمر نتایج این سیگذاری برای اصلاح آن ضروری است.
چالشهای هدفمندی یارانهها در عمل
اگرچه سیستم کنونی بر اساس دهکبندی درآمدی طراحی شده، اما چالشهای عملیاتی متعددی پیش رو دارد. دقت در شناسایی و بهروزرسانی دهکهای درآمدی یکی از این چالشهای بزرگ است. احتمال خطا در تشخیص یا تغییر وضعیت مالی خانوارها over time (با گذشت زمان) وجود دارد. همچنین، هزینههای اداری اجرای چنین سیستم گستردهای قابل توجه است. شفافیت در فرآیند دهکبندی و ایجاد مکانیزم تجدید نظر برای خانوارها میتواند به کاهش این چالشها کمک کند.
یارانه نقدی به عنوان یک ابزار سیاست اجتماعی
در کل، یارانه نقدی فراتر از یک کمک مالی ساده، یک ابزار قدرتمند سیاست اجتماعی است. این برنامه نقشی کلیدی در شبکه ایمنی اجتماعی و کاهش فقر ایفا میکند. ثبات در پرداختها به خانوارها کمک میکند تا تا حدی در برابر شوکهای اقتصادی مصون بمانند. با این حال، پایداری مالی این برنامه در بلندمدت و همچنین یافتن تعادل بین حمایت اجتماعی و انگیزه برای کار و تولید، از جمله مسائل مهمی است که سیاستگذاران باید به آن بپردازند.