آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:
آزادراه تهران-شمال، یکی از حیاتیترین محورهای ارتباطی کشور، پس از دو سال و نیم عبور رایگان، میزبان افزایش چشمگیر عوارض شد. این تصمیم در شرایطی اجرایی شده که نگرانیها از افزایش هزینههای سفر برای خانوادهها را دوچندان کرده است. طبق اعلام مدیرعامل شرکت آزادراه تهران-شمال، عوارض خودروهای سواری در روزهای معمولی ۶۵ هزار تومان و در روزهای پیک به ۸۵ هزار تومان افزایش یافته است. این تغییر برای سایر خودروها نیز مصداق دارد. برای وانتها، رقم عوارض در تمام روزها ۸۵ هزار تومان تعیین شده است. مینیبوسها نیز باید ۸۸ هزار تومان و اتوبوسها ۹۹ هزار تومان بپردازند.
این آزادراه که در ۱۵ تیر ۱۴۰۲ افتتاح شد، تاکنون برای تردد خودروها هیچ عوارضی دریافت نکرده بود. اما حالا با اجرایی شدن تعرفههای جدید، بار مالی قابل توجهی بر دمسفران قرار گرفته است. افزایش ناگهانی عوارض میتواند باعث کاهش تردد در این محور شود. این موضوع به ویژه برای افرادی که به صورت روزانه از این مسیر استفاده میکنند، چالشبرانگیز خواهد بود. از سوی دیگر، این تصمیم ممکن است بر قیمت کالاها و خدمات نیز تأثیر بگذارد. افزایش هزینه حمل و نقل معمولاً به افزایش قیمت محصولات منجر میشود. با توجه به اهمیت این محور در اتصال پایتخت به استانهای شمالی، انتظار میرود واکنشهای گستردهای به این افزایش قیمت صورت گیرد. این تصمیم در حالی اجرایی شده که بسیاری از خانوادههای ایرانی برای سفرهای تفریحی و زیارتی به استانهای شمالی وابسته به این محور هستند.
تأثیر افزایش عوارض بر اقتصاد خانوار
این افزایش ناگهانی عوارض، هزینه سفرهای خانوادگی به استانهای شمالی را به طور قابل توجهی افزایش میدهد. برای خانوادههایی که به صورت مرتب از این مسیر استفاده میکنند، این افزایش میتواند به معنای کاهش تعداد سفرها یا تغییر در سبک زندگی باشد. از طرف دیگر، این افزایش هزینه بر تصمیمگیری مسافران برای انتخاب مقصد سفر تأثیر خواهد گذاشت. ممکن است بسیاری از مسافران، محورهای جایگزین را انتخاب کنند که البته زمان بیشتری میبرد. در بلندمدت، این سیاست میتواند بر صنعت گردشگری استانهای شمالی نیز تأثیر منفی بگذارد. کاهش مسافران به معنای کاهش درآمد صنایع وابسته به گردشگری در این مناطق است.
آثار اقتصادی بر بخش حمل و نقل و کالا
برای شرکتهای حمل و نقل، افزایش عوارض به معنای افزایش هزینههای عملیاتی است. این موضوع میتواند به افزایش قیمت کالاهای منتقل شده از این محور منجر شود. کالاهای اساسی و محصولات کشاورزی که از استانهای شمالی به پایتخت حمل میشوند، با افزایش قیمت مواجه خواهند شد. این افزایش در نهایت بر دوش مصرفکننده نهایی خواهد بود. این تصمیم همچنین میتواند بر تورم منطقهای تأثیر بگذارد. استانهای شمالی که وابستگی زیادی به ارتباط با پایتخت دارند، ممکن است شاهد افزایش قیمتهای بیشتری باشند.
آثار اجتماعی و فرهنگی
افزایش هزینه تردد میتواند بر روابط خانوادگی و اجتماعی افرادی که در دو سوی این محور زندگی میکنند، تأثیر بگذارد. دیدارهای خانوادگی ممکن است کاهش یابد. از دیدگاه فرهنگی، این محدودیت تردد میتواند بر تعاملات فرهنگی بین استانهای شمالی و مرکزی کشور تأثیر منفی بگذارد. تبادلات فرهنگی که از طریق سفرها صورت میگیرد، ممکن است کاهش یابد. برای جامعه محلی استانهای شمالی که اقتصادشان وابسته به مسافران است، این تصمیم میتواند چالشهای جدی ایجاد کند.
ملاحظات زیستمحیطی
از جنبه مثبت، افزایش عوارض ممکن است منجر به کاهش تردد و در نتیجه کاهش آلودگی هوا در این محور شود. این موضوع میتواند آثار مثبت زیستمحیطی به همراه داشته باشد. کاهش ترافیک نیز میتواند به کاهش تصادفات و افزایش ایمنی جادهای در این مسیر کمک کند. این موضوع به ویژه در محورهای کوهستانی بسیار حائز اهمیت است. با این حال، ممکن است مسافران به سمت استفاده از محورهای فرعی بروند که امکانات ایمنی کمتری دارند و این خود میتواند خطرات جدیدی ایجاد کند.
چشمانداز آینده و راهکارهای جایگزین
به نظر میرسد دولت باید راهکارهای جایگزین برای کاهش فشار بر مسافران در نظر بگیرد. ارائه تخفیفهای خاص برای ساکنان محلی یا مسافران دائمی میتواند راهگشا باشد. توسعه و بهبود محورهای جایگزین میتواند به کاهش بار ترافیکی این آزادراه کمک کند. این موضوع نیازمند سرمایهگذاری و برنامهریزی بلندمدت است. آموزش و فرهنگسازی برای استفاده بهینه از محورهای ارتباطی و تشویق به سفرهای گروهی نیز میتواند از آثار منفی این افزایش بکاهد.