آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
در اظهاراتی که میتواند نشاندهنده تحول احتمالی در روابط ایران و آمریکا باشد، دونالد ترامپ ادعا کرده است که ایران از ایالات متحده درخواست کرده تا امکان لغو تحریمها بررسی شود. این سخنان در دیدار ترامپ با رهبران کشورهای آسیای میانه مطرح شده است. رئیسجمهور آمریکا روز پنجشنبه در کاخ سفید و در حین ملاقات با روسای جمهور قزاقستان، ازبکستان، قرقیزستان، ترکمنستان و تاجیکستان گفت: «صادقانه بگویم، ایران درخواست کرده است که آیا ممکن است تحریمها برداشته شوند یا نه.»
ترامپ در ادامه با بیان اینکه آماده است به این موضوع گوش دهد، تأکید کرد: «بله، امکان رفع این تحریمها وجود دارد. خواهیم دید چه پیش میآید، اما در کل با این موضوع مخالفتی ندارم.» این اظهارات در حالی مطرح میشود که ترامپ در دوره نخست ریاستجمهوری خود با خروج از برجام، سیاست «فشار حداکثری» علیه ایران را در پیش گرفت و در دوره دوم نیز این سیاست را با تحریمهای گستردهتری ادامه داد. ایران تاکنون هیچ واکنش رسمی به این ادعای ترامپ نشان نداده و آن را نه تأیید و نه تکذیب کرده است. سکوت مقامات ایرانی در این زمینه موجب بروز واکنش های مختلفی شده است. دیدار ترامپ با رهبران آسیای میانه در شرایطی انجام شده که این کشورها به دنبال ایجاد توازن جدیدی در روابط خود با قدرتهای جهانی هستند. موقعیت ژئوپلیتیک این منطقه، آن را به عرصه رقابت بازیگران بینالمللی تبدیل کرده است. ترامپ در این دیدار به اهمیت تاریخی منطقه آسیای میانه اشاره کرد و گفت: «این کشورها زمانی میزبان جاده ابریشم باستانی بودند که شرق و غرب را به هم متصل میکردند.» این اظهارات در حالی مطرح میشود که تنشهای منطقهای در ماههای اخیر افزایش یافته و ایران با چالشهای اقتصادی فزایندهای روبرو بوده است.
بررسی اعتبار ادعای ترامپ و احتمالات مختلف
ادعای ترامپ درباره درخواست ایران برای لغو تحریمها نیاز به بررسی دقیق دارد. از یک سو، ممکن است این ادعا بخشی از تاکتیک انتخاباتی ترامپ باشد تا خود را رئیسجمهوری نشان دهد که میتواند با دشمنان مذاکره کند از سوی دیگر، ممکن است ایران واقعا از کانالهای غیرمستقیم چنین پیامی را منتقل کرده باشد. ایران در ماههای اخیر با مشکلات اقتصادی فزایندهای روبرو بوده و ممکن است به دنبال راهی برای کاهش فشار تحریمها باشد. سکوت مقامات ایرانی نیز میتواند نشانهای از حساسیت موضوع باشد. اگر ایران این ادعا را تکذیب کند، ممکن است فرصتهای احتمالی آینده را از دست بدهد و اگر تأیید کند، ممکن است در داخل با انتقادات شدیدی روبرو شود.
تأثیر بر روابط منطقهای و بینالمللی
این اظهارات میتواند بر موازنه قدرت در منطقه خاورمیانه تأثیر بگذارد. متحدان سنتی آمریکا در منطقه، به ویژه اسرائیل و عربستان، ممکن است از هرگونه کاهش تحریمها علیه ایران ابراز نگرانی کنند. در سطح بینالمللی، این ادعا ممکن است بر مذاکرات هستهای تأثیر بگذارد. قدرتهای اروپایی که خواهان بازگشت آمریکا به برجام هستند، ممکن است این اظهارات را نشانهای مثبت تفسیر کنند. روسیه و چین نیز به عنوان متحدان ایران، تحولات مربوط به تحریمها را با دقت رصد خواهند کرد.تغییری در تحریمها میتواند بر معادلات منطقهای تأثیر بگذارد.
چالشهای داخلی برای ایران
اگر ادعای ترامپ صحت داشته باشد، ایران با چالشهای داخلی متعددی روبرو خواهد بود. جریانهای تندرو در ایران ممکن است با هرگونه مذاکره با آمریکا مخالفت کنند. از سوی دیگر، فشارهای اقتصادی ممکن است برخی محافل را به سمت سازش سوق داده باشد. افزایش تورم و کاهش ارزش ریال، تابآوری اقتصاد ایران را کاهش داده است. این موضوع میتواند به شکاف بین جناحهای مختلف در ایران دامن بزند. برخی بر حفظ اصول انقلابی تأکید دارند و برخی دیگر اولویت را به حل مشکلات اقتصادی میدهند.
پیامدها برای سیاست خارجی ایالات متحده
اگر ترامپ صادق باشد، این میتواند نشاندهنده تغییر در استراتژی آمریکا نسبت به ایران باشد. با این حال، سابقه ترامپ در خروج یکجانبه از برجام، باعث شده در مورد تعهدات او تردید داشته باشند. این اظهارات ممکن است بخشی از استراتژی انتخاباتی ترامپ باشد. با نزدیک شدن به انتخابات، ترامپ ممکن است بخواهد خود را به عنوان رئیسجمهوری نشان دهد که میتواند با دشمنان مذاکره کند. واکنش کنگره آمریکا نیز حائز اهمیت است. بسیاری از قانونگذاران دموکرات و جمهوریخواه با کاهش تحریمها بدون امتیاز قابل توجه از سوی ایران مخالفند.
چشمانداز آینده
- احتمالا در هفتههای آینده شاهد واکنش رسمی ایران خواهیم بود. این واکنش میتواند جهت گیری آینده ایران در قبال آمریکا را مشخص کند.
- ممکن است مذاکرات پشت پرده از کانالهای غیرمستقیم ادامه یابد. هر دو طرف ممکن است ترجیح دهند این مذاکرات دور از دید عموم انجام شود.
- نتایج انتخابات آینده آمریکا نیز بر روند مذاکرات تأثیر خواهد گذاشت. اگر ترامپ انتخاب شود، ممکن است فضای متفاوتی برای مذاکرات ایجاد شود.