آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
در دنیای پیچیده سیاست خاورمیانه، هر سخن میتواند آتشی به پا کند یا آتشی را خاموش نماید. این بار، سخنان یک رئیسجمهور بار دیگر مرزهای نقشآفرینی را مشخص کرد. رئیسجمهور لبنان در اظهاراتی صریح و قاطع، موضع خود را در قبال یک مقام ایرانی سابق آشکار ساخته است. این گفتوگو که در پشت درهای بسته انجام شده، اکنون به رسانهها راه یافته است. او با صراحت از گفتوگوی خود با علی لاریجانی، از چهرههای سرشناس سیاسی ایران سخن گفته است. محور این گفتوگو، بر سر مسئولیت و نمایندگی جامعه شیعه لبنان بوده است.
رئیسجمهور لبنان در این دیدار با قاطعیت اعلام کرده که مسئولیت پیگیری امور شیعیان لبنان بر عهده اوست، نه یک مقام ایرانی. این سخن، نشانی از تأکید بر حاکمیت ملی و استقلال تصمیمگیری دارد. این اظهارات، تنها به یک گفتوگوی دوسویه محدود نمانده است. او برای تأیید موضع خود، به سخنی تاریخی از یک رهبر معنوی و سیاسی بزرگ اشاره کرده است. امام موسی صدر، چهرهای که نامش با هویت بخشی به شیعیان لبنان گره خورده، بارها بر اصولی پایدار تأکید داشت. یکی از این اصول، مربوط به مسئله فلسطین و دفاع از آن بوده است.
رئیسجمهور لبنان با یادآوری این سخن تاریخی، نشان داد که خط مشی سیاسی او نیز بر پایه همان اصول استوار است. اصولی که مشارکت جمعی و نقش رهبری داخلی را در اولویت میگذارد. این رویداد، تصویری روشن از یک دیپلماسی فعال و مستقل را به نمایش میگذارد. تصویری که در ادامه به واکاوی ابعاد مختلف آن خواهیم پرداخت.
دیپلماسی قاطع؛ تأکید بر حاکمیت ملی
اظهارات رئیسجمهور لبنان نمونهای بارز از دیپلماسی قاطع و مبتنی بر منافع ملی است. در فضای سیاسی منطقه که بازیگران فراوانی حضور دارند، تعریف مرزهای نقشآفرینی از اهمیت بالایی برخوردار است. این سخنان به وضوح نشان میدهد که دولت لبنان، هرگونه نقش مستقیم یا نمایندگی از سوی نیروهای خارجی برای جامعه شیعیان این کشور را نمیپذیرد. این موضع، بر اصل حاکمیت ملی و عدم مداخله خارجی تأکید دارد. این رویکرد، تنها یک ادعا نیست، بلکه در عمل نیز با استناد به ریشههای تاریخی داخلی همراه شده است. این ترکیب، موضع او را از استحکام بیشتری برخوردار میسازد.
میراث امام موسی صدر؛ چراغ راه سیاست لبنان
استناد رئیسجمهور لبنان به سخن امام موسی صدر، یک حرکت هوشمندانه نمادین و سیاسی است. امام موسی صدر، نزد شیعیان لبنان از جایگاه رهبری و هویتسازی بیهمتایی برخوردار است. سخن مورد استناد، درباره دفاع از فلسطین تنها در صورت مشارکت همه است. این سخن، دو پیام اصلی دارد: اول، پایبندی لبنان به آرمان فلسطین، و دوم، ضرورت تقسیم عادلانه بار این مسئولیت میان همه گروهها و جناحها. با این کار، رئیسجمهور نه تنها موضع خود را در چارچوب گفتمان یک رهبر محبوب داخلی قرار میدهد، بلکه به دیگر گروههای لبنانی نیز یادآوری میکند که در قبال مسائل منطقهای مانند فلسطین، مسئولیتی مشترک دارند.
نقشآفرینی منطقهای؛ تعادل در روابط
این اظهارات در بستر روابط پیچیده لبنان با بازیگران منطقهای، به ویژه ایران، قابل تحلیل است. لبنان همواره سعی داشته در عین حفظ روابط مثبت با همسایگان، از استقلال عمل خود محافظت کند. سخن گفتن با چهرهای سرشناس از کشوری با نفوذ در امور لبنان، و اعلام صریح مواضع، نشان از اعتماد به نفس دیپلماتیک دولت این کشور دارد. این اقدام، تلاشی برای تعریف رابطهای مبتنی بر برابری و احترام متقابل است. این دیپلماسی فعال نشان میدهد که لبنان به دنبال آن است که خود را نه به عنوان بازیگری منفعل، که به عنوان طرفی با اراده و خط مشی مستقل در معادلات منطقه بشناساند.
دینامیک قدرت داخلی؛ نمایندگی شیعیان
موضوع "چه کسی سخنگوی شیعیان لبنان است؟" یک پرسش محوری در سیاست داخلی این کشور به شمار میرود. جامعه شیعه لبنان، بازیگر اصلی و تعیینکنندهای در سرنوشت سیاسی این کشور است. اظهارات رئیسجمهور لبنان، که خود نیز از همان جامعه است، تلاشی برای تثبیت نقش نهادهای رسمی دولتی در نمایندگی از این جامعه در مقابل نهادها یا افراد غیررسمی است. این موضعگیری میتواند بر رقابتهای سیاسی داخلی و رابطه بین نهاد ریاست جمهوری و دیگر جناحهای قدرتمند شیعه در لبنان نیز تأثیر بگذارد و معادلات درونساختار قدرت را دگرگون سازد.
پیام به افکار عمومی؛ وحدت در عین استقلال
این سخنان، پیامی روشن برای مخاطبان داخلی و بینالمللی دارد. برای مردم لبنان، این پیام تایید مجدد این اصل است که سرنوشت آنان باید به دست خودشان و توسط نهادهای قانونی خودشان تعیین شود. برای جامعه بینالملل، این اظهارات نشان میدهد که لبنان، با وجود تمام چالشهای داخلی و فشارهای خارجی، بر حفظ اراده مستقل خود پایبند است. این تصویر، برای جلب احترام و حمایت بینالمللی حائز اهمیت است. در نهایت، این رویداد بر این مفهوم کلیدی تأکید میگذارد که یک کشور میتواند در عین همسویی با متحدان خود بر سر اصول کلیدی، استقلال رای و عمل خود را نیز حفظ نماید. این همان هنر دیپلماسی در جهان پرچالش امروز است.