آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:
ناصر غلامی هوجقانی، خبرنگارِ میدانیِ «آسیانیوز ایران» - آزادراه پیامبر اعظم، این شاهرگ ارتباطی حیاتی، صبح امروز شاهد صحنهای غمانگیز بود. آرامش یک صبح پاییزی در تاریخ یکم آذر ۱۴۰۴، در یک آن به هم ریخت. صدای مهیب برخورد فلزات، مانند فریادی در دل کوههای اطراف تونل شیبلی پیچید. این صدا، آغازگر فاجعهای بود که در این حادثه دلخراش، یک تریلی و یک اتوبوس مسافربری درگیر شدند. شدت برخورد به حدی بود که جان یک هموطن را در دم گرفت. این فرد متأسفانه حتی هویتی برای اطلاع به خانوادهاش بر جای نگذاشت؛ یک "مجهولالهویه" که دیروز سفرش در این آزادراه به پایان رسید.
اما پایان ماجرا تنها برای او بود. برای ۱۶ مسافر دیگر، این آغاز کابوسی از درد و مصدومیت بود. زن و مرد نمیشناخت، این حادثه برای همه یکسان بود. فریاد کمکخواهی مصدومان بلند شد و نیروهای امدادی اورژانس آذربایجان شرقی به سرعت خود را به محل رساندند. صحنه، نیازمند یک عملیات گسترده بود. پنج آمبولانس سبک و یک اتوبوس آمبولانس بزرگ، برای انتقال مجروحان به کار گرفته شدند. اکنون سؤال بزرگی پیش روی مسئولان و رانندگان است: چگونه میتوان از تکرار چنین فجایعی در این محور حساس جلوگیری کرد؟
تحلیل جغرافیایی و اقلیمی محل حادثه
محل وقوع این سانحه، یعنی محدوده بین "تونل شیبلی" و "عوارضی"، از نقاط حساس این آزادراه محسوب میشود. خروج از فضای کنترلشده تونل و نزدیکی به ایستگاه عوارضی میتواند باعث تغییر ناگهانی سرعت و توجه رانندگان شود. وجود پیچها و احتمالاً تغییر شیب در این منطقه، نیاز به هوشیاری بالای راننده دارد. رانندگان وسایل نقلیه سنگین مانند تریلیها باید در این مقاطع با احتیاط کامل و سرعت مطمئنه حرکت کنند. شرایط جوی پاییز نیز میتواند عاملی تأثیرگذار باشد. کاهش دید در ساعات اولیه صبح و یا احتمال وجود مه و یا رطوبت روی آسفالت، از عواملی است که در تحلیل دقیق این حادثه باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد.
تحلیل عوامل انسانی و روانشناسی
رانندگی در مسیرهای طولانی و بزرگراهها، به دلیل یکنواختی، میتواند منجر به کاهش توجه و "خلبانی خودکار" در راننده شود. این کاهش هوشیاری در لحظات حساس، فاجعهآفرین است. خستگی ناشی از رانندگی شبانه یا عدم استراحت کافی، یکی از اصلیترین عوامل بروز حوادث برای رانندگان وسایل نقلیه سنگین است. آیا راننده تریلی در زمان مناسب استراحت کرده بود؟ عجله برای رسیدن به مقصد و یا تاخیر ناشی از ترافیک، میتواند راننده را به افزایش سرعت و انجام حرکات خطرناک ترغیب کند. فشارهای اقتصادی و زمانی بر دوش رانندگان حرفهای، گاهی آنان را وادار به تصمیم های غلط میکند.
تحلیل فنی و ایمنی خودروها
سلامت فنی تریلی و اتوبوس درگیر در این حادثه، اولین سؤال فنی است. آیا ترمزها، سیستمهای فرمان و لاستیکهای این وسایل نقلیه سنگین، پیش از سفر به طور کامل بازرسی شده بودند؟ تجهیزات ایمنی خودروها مانند کمربند ایمنی در اتوبوس مسافربری، چه نقشی در کاهش یا افزایش تلفات این حادثه داشته است؟ متأسفانه در بسیاری از اتوبوسهای بینشهری، استفاده از کمربند ایمنی توسط مسافران نهادینه نشده است. ساختار بدنه و "کمپرسی" خودروهای سنگین در صورت برخورد با خودروهای سبکتر مانند اتوبوس، میتواند آسیبهای جبرانناپذیری وارد کند. استانداردهای ایمنی در ساخت یا واردات این خودروها باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.
تحلیل مدیریت امداد و نجات
سرعت عمل و حضور به موقع اورژانس استان آذربایجان شرقی در این حادثه قابل تقدیر است. این واکنش سریع بدون شک در نجات جان مصدومان بسیار مؤثر بوده است. استفاده از "اتوبوس آمبولانس" نشاندهنده درک صحیح امدادگران از ابعاد حادثه و تعداد مصدومان است. این نوع آمبولانسها برای انتقال همزمان چندین مصدوم با شرایط بحرانی کمتر، بسیار حیاتی هستند. تقسیمبندی مصدومان و انتقال آنان به چندین بیمارستان مختلف، یک تصمیم مدیریتی هوشمندانه بود. این کار باعث جلوگیری از انفجار جمعیت در یک بیمارستان و ایجاد اختلال در خدماترسانی به سایر مصدومان شد.
تحلیل راهبردی و پیشگیرانه
این حادثه زنگ خطری جدی برای مسئولان راهداری و پلیس راهور است. آیا نظارت بر سرعت و سبقتهای غیرمجاز در این محور خاص به اندازه کافی وجود دارد؟ نصب تابلوهای هشداردهنده بیشتر، استفاده از سیستمهای کنترل سرعت هوشمند و حتی روشنایی بهتر محور در شب، میتواند از بروز چنین حوادثی جلوگیری کند. آموزش مستمر رانندگان حرفهای و تاکید بر خطرات رانندگی در مناطق خاصی مانند خروجی تونلها و نزدیکی عوارضیها، باید در دستور کار شرکتهای حمل و نقل قرار گیرد. پیشگیری همیشه کمهزینهتر از درمان و جبران خسارات جانی است.