آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:
با سرد شدن هوا و آغاز فصل شیوع بیماریهای تنفسی، بار دیگر سیستم آموزشی کشور با چالشی جدی روبرو شده است. افزایش موارد ابتلا به آنفلوآنزا در نقاط مختلف، مسئولان را به اتخاذ تصمیماتی پیشگیرانه واداشته تا از تبدیل شدن مراکز آموزشی به کانونهای انتشار بیماری جلوگیری کنند. در تازهترین اقدام، استان چهارمحال و بختیاری گام بلندی در این جهت برداشته است. بر اساس اطلاعیه رسمی، کلیه فعالیتهای آموزشی مدارس و دانشگاههای این استان در روز شنبه پانزدهم آذرماه، به صورت غیرحذفی و از راه دور برگزار خواهد شد. این تصمیم جامع، تمامی مقاطع تحصیلی تحت پوشش آموزش و پرورش، از ابتدایی تا متوسطه، و نیز تمامی مراکز آموزش عالی و دانشگاههای استان را شامل میشود. هدف اصلی از این اقدام، «قطع زنجیره انتقال بیماری آنفلوآنزا» در محیطهای پُرتراکم آموزشی عنوان شده است.
مراکز آموزشی به دلیل تجمع روزانه تعداد زیادی از دانشآموزان و دانشجویان در فضاهای نسبتاً بسته، میتوانند به سرعت به کانونهای گسترش ویروس تبدیل شوند. تعطیلی موقت و تغییر شیوه آموزش به مجازی، راهکاری شناخته شده برای شکستن چرخه انتقال در چنین شرایطی است. تصمیمگیری برای تعطیلی گسترده مدارس و دانشگاهها، همواره با ملاحظات پیچیدهای همراه است. از یک سو، حفظ سلامت جسمی دانشآموزان و جلوگیری از فشار مضاعف بر سیستم درمانی اولویت دارد. از سوی دیگر، تداوم فرآیند یادگیری و جلوگیری از وقفه تحصیلی نیز امری ضروری است. به نظر میرسد مسئولان استان چهارمحال و بختیاری با اولویت قرار دادن سلامت عمومی، راهکار آموزش غیرحضوری را برای یک روز برگزیدهاند. این رویکرد، تعادل را بین این دو نیاز مهم برقرار میکند: کاهش تماسهای اجتماعی برای مهار ویروس و تداوم آموزش از طریق روشهای جایگزین. با این حال، اجرای موفق این تصمیم به زیرساختهای فنی و آمادگی معلمان، اساتید و دانشآموزان بستگی دارد. آیا تمامی مناطق استان به اینترنت با پهنای باند مناسب و ابزارهای لازم دسترسی دارند؟ آیا محتوای آموزشی مناسبی برای ارائه در این یک روز تدارک دیده شده است؟ پاسخ به این پرسشها، میزان اثربخشی این تصمیم را مشخص خواهد کرد. این اقدام اگرچه به صورت مقطعی و برای یک روز است، اما میتواند آزمونی برای سنجش آمادگی سیستم آموزشی استان برای مواجهه با بحرانهای مشابه در آینده باشد. همچنین، ممکن است الگویی برای سایر استانهایی باشد که با موج شیوع آنفلوآنزا دست و پنجه نرم میکنند.
اپیدمیولوژی آنفلوآنزا و ضرورت مداخلات غیردارویی
شیوع فصلی آنفلوآنزا، به ویژه در فصول سرد، پدیدهای شناخته شده است. ویروس آنفلوآنزا از طریق قطرات تنفسی و تماس با سطوح آلوده به سرعت منتشر میشود. محیطهای شلوغ مانند کلاسهای درس، سالنهای دانشگاه و سرویسهای حمل و نقل دانشآموزی، شرایط ایدهآلی برای انتقال ویروس فراهم میکنند. تعطیلی موقت این مراکز، یک «مداخله غیردارویی» مؤثر است که با کاهش چشمگیر تماسهای نزدیک و قطع زنجیره انتقال، میتواند منحنی شیوع را پهنتر کند. این کار به کاهش بار بیمارستانها و کلینیکها کمک کرده و فرصت بیشتری برای واکسیناسیون و مراقبت از گروههای پرخطر فراهم میسازد. تصمیم استان چهارمحال و بختیاری، منطبق با همین اصول بهداشت عمومی است.
مدیریت بحران در سطح استانی و اختیارات محلی
این تصمیم نشاندهنده اختیار و مسئولیتپذیری مدیران استانی در مواجهه با بحرانهای بهداشتی منطبق با شرایط بومی است. احتمالاً دادههای مراقبت از بیماری در این استان، حاکی از افزایش نگرانکننده موارد مثبت، غیبت دانشآموزان یا بستریها بوده است. این رویکرد «محوریت استان» در مدیریت سلامت، که در دوران همهگیری کووید-۱۹ نیز تجربه شد، انعطافپذیری و سرعت عمل بیشتری نسبت به دستورالعملهای کلی ملی دارد. استان میتواند بر اساس شواهد محلی و ظرفیتهای خود، سریعتر تصمیم بگیرد. این اقدام میتواند زمینهساز هماهنگیهای بینبخشی (آموزش و پرورش، علوم، دانشگاه علوم پزشکی و استانداری) در سطح استان نیز باشد.
چالشهای آموزش مجازی و عدالت دسترسی
اجرای موفق تصمیم آموزش غیرحضوری، منوط به وجود زیرساختهای دیجیتال قوی و دسترسی عادلانه است. چالش اصلی، اطمینان از دسترسی تمام دانشآموزان — به ویژه در مناطق روستایی، عشایری یا کمتربرخوردار — به ابزارهای لازم (موبایل، تبلت، لپتاپ) و اینترنت با کیفیت است. اگر این زیرساختها فراهم نباشد، تعطیلی میتواند به معنای تعلیق کامل آموزش برای بخشی از دانشآموزان باشد و شکاف آموزشی را عمیقتر کند. مسئولان استان باید برای این یک روز، از روشهای جایگزین مانند آموزش از طریق رسانههای محلی (رادیو، تلویزیون) یا توزیع بستههای آموزشی خودآموز نیز استفاده کنند. این چالش، لزوم سرمایهگذاری بلندمدت بر توسعه زیرساختهای آموزشی دیجیتال در سراسر کشور را پررنگتر میکند.
تأثیرات روانی-اجتماعی و اقتصادی بر خانوادهها
تعطیلی ناگهانی مدارس، فشار مضاعفی بر خانوادهها — به ویژه خانوادههای شاغل و مادران — وارد میکند. نیاز به مراقبت از کودکان در خانه، هماهنگی برای دسترسی به کلاسهای آنلاین و نگرانی از عقب افتادن تحصیلی، استرس قابل توجهی ایجاد میکند. از سوی دیگر، برخی خانوادهها ممکن است برای تأمین هزینههای اینترنت یا دستگاههای لازم با مشکل مواجه شوند. اطلاعرسانی شفاف و به موقع به خانوادهها درباره جزئیات آموزش مجازی و مدت زمان تعطیلی، میتواند از بار این فشارها بکاهد. هماهنگی با مراکز کاری برای امکان دورکاری والدین یا ایجاد تسهیلاتی در این زمینه نیز میتواند کمککننده باشد. این تصمیم همچنین بر معیشت کسانی که در اطراف مدارس کسب و کار دارند (مانند خردهفروشان، سرویسها) تأثیر منفی میگذارد.
ارزیابی برای تصمیمات آتی
تعطیلی یک روزه (در مرحله اول) احتمالاً به عنوان یک اقدام احتیاطی و برای ارزیابی تأثیرات آن در نظر گرفته شده است. مسئولان استانی باید با نظارت دقیق بر آمار مراجعه به مراکز درمانی، درصد غیبت در مدارس پس از بازگشایی و روند کلی بیماری، کارایی این تصمیم را بسنجند. این دادهها مبنای تصمیمگیری برای تمدید یا عدم تمدید تعطیلی، یا تعمیم آن به سایر نهادهای دولتی خواهد بود. شفافیت در انتشار این آمار و تحلیلها، اعتماد عمومی به تصمیمات مدیریت بحران را افزایش میدهد. در نهایت، این رویداد اهمیت سرمایهگذاری پایدار روی زیرساختهای بهداشتی (مانند واکسیناسیون گسترده)، آموزش مجازی و فرهنگسازی برای رعایت پروتکلهای بهداشتی در مدارس را پررنگ میکند.