تقدیر استاندار از معلم تبریزی که جان دانش‌آموز را از خفگی نجات داد

آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:

ناصر غلامی هوجقان - خبرنگار «آسیانیوز ایران» - در میان روال عادی روزهای تحصیل در مدرسه، گاهی لحظاتی پیش می‌آید که سرنوشت یک نفر در گرو سرعت عمل و دانش فرد دیگری است. این داستان، روایت یکی از آن لحظات است؛ لحظاتی که یک معلم تبدیل به یک نجات‌بخش شد. در یکی از مدارس منطقه پنج تبریز، در مدرسه صادقیه، دانش‌آموزی سراسیمه و در حال خفگی به سوی معلمش دوید. هیچ‌کس دقیقاً نمی‌داند چه چیزی نفس او را بریده بود، اما واضح بود که خطر جدی و آنی او را تهدید می‌کرد. در چنین شرایطی، هر ثانیه طلایی است. تاخیر یا اقدام نادرست می‌توانست به فاجعه‌ای جبران‌ناپذیر منجر شود. اما آقای «بهنام شیرینی»، معلم حاضر در صحنه، خونسردی و تسلط خود را حفظ کرد. او با تکیه بر دانش و مهارتی که داشت، بدون معطلی و با آرامشی قابل تحسین، دست به کار شد. اقدامات او تصادفی یا از روی حدس نبود، بلکه حرکاتی حساب‌شده و حرفه‌ای بود که تنها از کسی برمی‌آید که آموزش دیده و آماده چنین موقعیت‌هایی است.

نتیجه این شد که جسم خارجی مسدودکننده راه تنفس دانش‌آموز، از گلویش خارج شد و نفس زندگی دوباره در سینه او جریان یافت. در آن لحظه، یک معلم، تنها با اقدام به موقع خود، یک فرزند را به خانواده‌اش و یک فرد را به جامعه بازگرداند. این اقدام شجاعانه و انسان دوستانه، بی‌سروصدا اما اثرگذار، از دید مسئولان دور نماند. استاندار آذربایجان شرقی، محمدصادق معتمدیان، شخصاً با این معلم فداکار تماس گرفت و از او تقدیر کرد. 

 در این تماس، استاندار با اشاره به آیه ۳۲ سوره مائده که می‌فرماید: «...مَنْ قَتَلَ نَفْسًا بِغَیْرِ نَفْسٍ ... فَکَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِیعًا وَمَنْ أَحْیَاهَا فَکَأَنَّمَا أَحْیَا النَّاسَ جَمِیعًا...»، بر عمق و معنای اقدام آقای شیرینی تأکید کرد. او گفت: «نجات یک نفر، نجات بشریت است. شما با نجات این دانش‌آموز در حقیقت یک جامعه را نجات دادید.» این واقعه، فراتر از یک خبر محلی، درسی بزرگ برای همگان است؛ درسی درباره ارزش جان انسان، اهمیت آموزش کمک‌های اولیه و نقش بی‌بدیل معلمان نه فقط در تعلیم، که در محافظت از دانش‌آموزان.

تحلیل اقدام فنی و پزشکی نجات‌بخش

اقدام آقای شیرینی اجرای مانور «هایملیخ» یا یک تکنیک مشابه برای رفع انسداد راه هوایی بوده است. این مانور که برای خفگی ناشی از جسم خارجی طراحی شده، با اعمال فشار ناگهانی به شکم و زیر دیافراگم، باعث ایجاد سرفه مصنوعی و بیرون راندن جسم می‌شود. اجرای صحیح آن نیازمند آموزش و حفظ خونسردی است. در چنین موقعیت‌هایی، تشخیص نوع انسداد (جزئی یا کامل) بسیار مهم است. در انسداد کامل که فرد نمی‌تواند سرفه کند، نفس بکشد یا حرف بزند (و اغلب با دستانش به گلو اشاره می‌کند)، باید بلافاصله مانور هایملیخ انجام شود. به نظر می‌رسد معلم با تشخیص درست، اقدام مناسب را انجام داده است. این اقدام جلوتر از اقدامات دیگری مانند کوبیدن به پشت قرار می‌گیرد، زیرا در برخی موارد ضربه به پشت می‌تواند جسم را بیشتر به داخل راه هوایی فرو ببرد. انتخاب تکنیک درست توسط معلم، نشان‌دهنده دانش او از پروتکل‌های نجات در خفگی است.

نقش و مسئولیت اجتماعی معلمان فراتر از تدریس

این واقعه به روشنی نشان می‌دهد که معلمان در محیط مدرسه، تنها آموزگار علم نیستند، بلکه در نقش والدین دوم، مراقبان و نخستین پاسخ‌دهندگان در مواقع بحرانی نیز ظاهر می‌شوند. این نقش چندبعدی، مسئولیت‌پذیری و آمادگی ویژه‌ای می‌طلبد. حضور معلمی مانند آقای شیرینی که مهارت کمک‌های اولیه را می‌داند، یک دارایی ارزشمند برای مدرسه و جامعه است. این موضوع، لزوم الزامی کردن دوره‌های منظم و تمدید شونده کمک‌های اولیه و احیای قلبی-ریوی (CPR) برای تمامی پرسنل آموزشی را پررنگ می‌کند. این اقدام، الگویی عملی از «تربیت» به معنای واقعی کلمه است. معلم نه تنها با کلام، که با عمل خود درس انسانیت، فداکاری و مسئولیت‌پذیری اجتماعی را به همه دانش‌آموزان آن مدرسه و جامعه آموزش داد.

تأثیر روانی واقعه بر دانش‌آموزان و جامعه مدرسه

برای دانش‌آموزی که نجات یافت، این واقعه یک تجربه نزدیک به مرگ و سپس یک نجات معجزه‌آسا است. حمایت روانی از این دانش‌آموز برای جلوگیری از ایجاد ترومای عاطفی و فوبیاهای بعدی ضروری است. برای دیگر دانش‌آموزان حاضر در صحنه، دیدن این اقدام قهرمانانه می‌تواند حس امنیت عمیقی ایجاد کند. آنها یاد می‌گیرند که در محیط مدرسه در امان هستند و در مواقع خطر، فردی مسئول و توانا از آنها محافظت می‌کند. این، اعتماد به نهاد مدرسه را تقویت می‌کند. برای همکاران و جامعه معلمان، این اقدام می‌تواند انگیزه‌بخش باشد و اهمیت کسب مهارت‌های فراتر از کتاب درسی را به آنها یادآوری کند. همچنین قدردانی رسمی استاندار، باعث احساس ارزشمندی بیشتر در این قشر زحمتکش می‌شود.

تحلیل پیام استاندار و بعد نمادین اقدام نجات

اشاره استاندار به آیه ۳۲ سوره مائده، عمق معنایی اقدام آقای شیرینی را در چهارچوبی دینی و فرهنگی قرار می‌دهد. این آیه که بر ارزش فوق‌العاده نجات یک جان انسان تأکید می‌کند، اقدام معلم را تا سطحی حماسی و جامعه‌ساز ارتقا می‌دهد. این تقدیر، یک «الگوسازی مثبت» است. با برجسته کردن چنین اقداماتی، سیستم مدیریتی، ارزش‌های مورد انتظار از شهروندان و به ویژه فرهنگیان را به جامعه نشان می‌دهد: مسئولیت‌پذیری، عملگرایی، دانش‌محوری و فداکاری. این تماس، شکلی از «مدیریت قدردانی» است که می‌تواند انگیزه سایر افراد برای یادگیری مهارت‌های نجات‌بخش و اقدام در موقعیت‌های مشابه را افزایش دهد. قدردانی رسمی از کارهای خوب، به اندازه توبیخ کارهای بد، در هدایت رفتار اجتماعی مؤثر است.

درس‌های ملی و پیشنهادهای سیاستی از این واقعه

1. درس اول

   ضرورت آموزش همگانی کمک‌های اولیه. این واقعه استدلال محکمی است برای گنجاندن واحد درسی «کمک‌های اولیه و سلامت اورژانسی» در دوره‌های تحصیلی و به ویژه برای دانشجو-معلمان در دانشگاه‌های فرهنگیان.

2. درس دوم

   تجهیز مدارس به امکانات اولیه پزشکی. هر مدرسه باید یک جعبه کمک‌های اولیه استاندارد و به روز داشته باشد و حداقل چند نفر از کارکنان آن در استفاده از این تجهیزات و اجرای مانورهای نجات آموزش دیده باشند.

3. درس سوم

   ایجاد شبکه‌ای از «اولین پاسخ‌دهندگان» در محلات. می‌توان با آموزش داوطلبان در هر محله (از جمله معلمان، مغازه‌داران، رانندگان و ...) شبکه‌ای ایجاد کرد که در دقیقه‌های طلایی پیش از رسیدن اورژانس، بتوانند اقدامات نجات‌بخش انجام دهند. اقدام آقای شیرینی نمونه اعلای چنین سیستمی در مقیاس کوچک است.