آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:
خوزستان بار دیگر در آغوش مه غلیظ و آلودگی هوا فرو رفته است. در شرایطی که آسمان استان به رنگ خاکستری درآمده و نفسها در سینه حبس شده، تصمیمی مهم برای حفظ سلامت عمومی گرفته شد. استانداردهای هوای پاک در روزهای اخیر در بسیاری از شهرهای خوزستان از جمله اهواز، آبادان، خرمشهر و ماهشهر به مرز خطرناک رسیده است. این وضعیت به حدی نگرانکننده بود که مقامات استانی را بر آن داشت تا گامی جدی بردارند. بر اساس اعلام رسمی استانداری خوزستان، تمامی مدارس و دانشگاههای این استان در روز شنبه به دلیل افزایش شاخص آلودگی هوا و گسترش مه غلیظ، به صورت غیرحضوری فعالیت خواهند کرد. این تصمیم، هزاران دانشآموز و دانشجو را تحت تأثیر قرار میدهد. آلودگی هوا در خوزستان تنها یک مشکل زیستمحیطی نیست، بلکه یک چالش جدی بهداشتی است. ذرات معلق، گازهای سمی و مه غلیظ میتواند به ویژه برای کودکان، سالمندان و افراد دارای بیماریهای تنفسی و قلبی خطرناک باشد.
تصمیم برای تعطیلی مراکز آموزشی در واقع یک اقدام پیشگیرانه است. با خارج نشدن دانشآموزان از خانهها، هم از قرار گرفتن آنان در معرض هوای آلوده جلوگیری میشود و هم از ترافیک صبحگاهی و افزایش بیشتر آلایندهها کاسته خواهد شد. این نخستین بار نیست که خوزستان با چنین تصمیمی مواجه میشود. اما تداوم و تشدید پدیدههای آلودگی هوا و مه غلیظ در این استان، لزوم اتخاذ راهکارهای بلندمدت و اساسی را بیش از پیش آشکار میسازد. در حالی که کلاسهای درس به فضای مجازی منتقل میشوند، پرسش اصلی این است که آیا این راهکار موقتی میتواند جایگزین برنامهریزی برای مقابله با ریشههای اصلی آلودگی در خوزستان باشد؟ بحران محیط زیست در این استان نیازمند عزمی ملی است. فردا، خیابانهای شهرهای خوزستان با فقدان حضور شاد دانشآموزان روبرو خواهند بود. این سکوت آموزشی، زنگ خطری است برای همه مسئولان تا بیش از این شاهد غرق شدن استان در دود و مه نباشیم.
بررسی علل آلودگی هوا و مه غلیظ در خوزستان
خوزستان به دلایل متعددی مستعد آلودگی هواست: وجود صنایع بزرگ نفت، گاز و پتروشیمی، فعالیت نیروگاههای حرارتی، گردوغبار ناشی از خشکی تالابها و رودخانهها، و پدیده وارونگی دما در فصول سرد. این عوامل در کنار هم هوای استان را به یکی از آلودهترینها در کشور تبدیل کردهاند. مه غلیظ که گاه با آلودگی ترکیب میشود، میتواند ناشی از رطوبت بالا، وارونگی دمایی و عدم جریان باد مناسب باشد. این مه نه تنها دید را کاهش میدهد، بلکه باعث حبس آلایندهها در لایههای پایینی اتمسفر و تشدید اثرات بهداشتی آنها میشود. تغییرات اقلیمی و خشکسالیهای مداوم نیز با خشک کردن پهنههای آبی و افزایش کانونهای گردوغبار، بر پیچیدگی این معضل افزودهاند. این موضوع نشان میدهد که بحران هوا در خوزستان تنها یک مسئله محلی نیست، بلکه با مسائل ملی و جهانی محیط زیست گره خورده است.
تأثیرات بهداشتی و پیامدهای تعطیلی مدارس
آلودگی هوا به ویژه برای کودکان خطرناک است، زیرا دستگاه تنفسی آنان هنوز در حال رشد است و میزان تنفس آنان به نسبت وزنشان بیشتر از بزرگسالان است. مواجهه با ذرات معلق میتواند باعث تشدید آسم، بروز عفونتهای تنفسی و حتی اختلال در رشد ریه شود. تصمیم تعطیلی، اگرچه ضروری است، اما پیامدهای آموزشی و روانی دارد. تعطیلیهای مکرر میتواند به افت تحصیلی، بینظمی در برنامه آموزشی و ایجاد استرس برای دانشآموزان و خانوادهها منجر شود. همچنین، عدم دسترسی یکسان به آموزش مجازی میتواند نابرابری آموزشی را تشدید کند. از طرف دیگر، این تعطیلی میتواند فرصتی برای آموزش درباره مسائل محیط زیست و سلامت باشد. مدارس میتوانند از این موقعیت برای آگاهسازی دانشآموزان درباره آلودگی هوا و راههای مقابله با آن استفاده کنند.
مدیریت بحران و نقش نهادهای مسئول
تصمیم استانداری برای تعطیلی سراسری، نشان از جدی بودن وضعیت دارد. اما این تصمیمات واکنشی باید با برنامههای کنشگرانه بلندمدت همراه شود. استانداری، شهرداریها، سازمان محیط زیست و صنایع باید برای کاهش منابع آلاینده همکاری کنند. ایجاد و تقویت سامانههای پایش کیفی هوای آنلاین و اطلاعرسانی به موقع به مردم، یکی از اقدامات ضروری است. شهروندان باید بتوانند به راحتی از شاخص کیفیت هوا و توصیههای بهداشتی مطلع شوند. همچنین، لازم است برنامههای مقابله با آلودگی هوا، مانند توسعه فضای سبز، بهبود حمل و نقل عمومی، و نظارت بر صنایع آلاینده با جدیت بیشتری پیگیری شود. تعطیلی مدارس تنها یک مسکن موقت است و نه درمان درد.
تجربه آموزش مجازی و چالشهای آن
پس از همهگیری کرونا، زیرساختهای آموزش مجازی در کشور بهبود یافته است، اما هنوز چالشهایی وجود دارد. دسترسی نابرابر به اینترنت پرسرعت و دستگاههای هوشمند در مناطق محروم و خانوادههای کمدرآمد، میتواند باعث محرومیت آموزشی شود. اثربخشی آموزش مجازی به عوامل متعددی مانند مهارت معلمان، تعامل دانشآموزان و پشتیبانی خانوادهها بستگی دارد. در شرایط اضطراری مانند آلودگی هوا، ممکن است فرصت کافی برای آمادگی کامل وجود نداشته باشد. با این حال، آموزش مجازی میتواند به عنوان یک راهکار مکمل و انعطافپذیر در سیستم آموزشی تثبیت شود تا در مواقع بحرانی، تداوم آموزش را تضمین کند. سرمایهگذاری در این بخش یک ضرورت است.
چشمانداز و راهکارهای بلندمدت
برای حل مشکل آلودگی هوا در خوزستان، نیاز به یک عزم ملی و برنامهای جامع است. این برنامه باید شامل کاهش وابستگی اقتصادی استان به صنایع آلاینده، توسعه انرژیهای پاک، و احیای اکوسیستمهای طبیعی باشد. حمایت از پژوهشهای علمی برای یافتن راهحلهای بومی مقابله با آلودگی هوا و گردوغبار نیز ضروری است. دانشگاههای خوزستان میتوانند در این زمینه پیشگام باشند. در نهایت، افزایش آگاهی عمومی و مشارکت شهروندان در حفظ محیط زیست میتواند فشار اجتماعی برای اجرای سیاستهای پاک ایجاد کند. بحران هوا در خوزستان تنها با همکاری دولت، صنعت و مردم قابل حل است.