آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:
تصمیم برای تعطیلی مدارس، به عنوان یک اقدام پیشگیرانه کلیدی در مدیریت بحرانهای طبیعی، در حال گسترش به استانهای بیشتر کشور است. در پی هشدارهای سازمان هواشناسی درباره ورود یک سامانه بارشی قدرتمند و همچنین تداوم شرایط جوی نامساعد در برخی مناطق، مسئولان استانی در حال اتخاذ تصمیمات مشابهی برای حفظ سلامت دانشآموزان هستند. بر این اساس، استان آذربایجان شرقی پیشگام این اقدام بود و با توجه به پیشبینی بارشهای شدید و احتمال آبگرفتگی، فعالیت تمامی مدارس در روزهای سهشنبه و چهارشنبه (۲۵ و ۲۶ آذر) را به صورت غیرحضوری اعلام کرد. آموزش در این دو روز از طریق بستر شبکه شاد پیگیری خواهد شد. پس از آن، استان هرمزگان با اعلام تعطیلی تمامی مدارس، مهدکودکها و مراکز پیشدبستانی تا پایان هفته، جدیترین و گستردهترین تصمیم را اتخاذ نمود. این تصمیم که بر اساس پیشبینی وقوع سیلاب و آبگرفتگی گرفته شده، نشان از نگرانی عمیق مسئولان از خطرات جوی در این استان جنوبی دارد. حالا نوبت به بخشی از استان بوشهر رسیده است. بر اساس اطلاعیههای رسمی، مدارس و دانشگاههای شهرستانهای دِیر، کنگان، جم و عسلویه در روز سهشنبه (۲۵ آذر) تعطیل خواهند بود. این شهرستانها عمدتاً در شرق و جنوب شرق استان بوشهر قرار دارند و احتمالاً در معرض تأثیرات سامانه بارشی ورودی هستند.
این تعطیلیهای زنجیرهای، دو محور اصلی را دنبال میکند: نخست، محور پیشگیری از مخاطرات جوی مانند سیلاب ناگهانی، آبگرفتگی معابر و کاهش دما که تردد دانشآموزان به ویژه در مناطق روستایی و حاشیهای را پرخطر میسازد. دوم، محور هماهنگی آموزشی برای اطمینان از تداوم فرآیند یادگیری از طریق روشهای جایگزین. نکته حائز اهمیت، تفاوت در مدت تعطیلی است که نشان از تفاوت در شدت پیشبینی خطر و همچنین تجربیات قبلی هر منطقه دارد. استان هرمزگان که به طور سنتی در معرض سیلابهای ناگهانی است، محافظهکارانهترین و طولانیترین تصمیم را گرفته است. این روند احتمالاً در ساعات و روزهای آینده، شامل استانهای دیگری نیز بشود. با توجه به پیشبینی بارش برف سنگین در استانهای مرکزی و شمال شرقی (مانند خراسان رضوی، اصفهان، یزد) و همچنین بارشهای شدید در مناطق غربی، انتظار میرود شاهد اعلام تعطیلی از سوی سایر ادارات کل آموزش و پرورش باشیم. خانوادهها و دانشآموزان در استانهای یادشده باید به اطلاعیههای رسمی آموزش و پرورش استان خود توجه کنند و از ترددهای غیرضروری در روزهای تعطیل خودداری نمایند. مدارس نیز موظف هستند برنامههای درسی و تمرینات مرتبط را از طریق کانالهای ارتباطی مشخص به دانشآموزان ابلاغ کنند.
تحلیل منطق پیشگیرانه و تفاوت در رویکرد استانها
اتخاذ تصمیم برای تعطیلی سراسری مدارس، همواره میان «ضرورت حفظ سلامت» و «لزوم تداوم آموزش» در تعادل است. در شرایط فعلی، به نظر میرسد اولویت قطعی با ایمنی جانی دانشآموزان است. دلیل این امر، ماهیت خطرات پیشبینی شده است: سیلاب و آبگرفتگی ناگهانی میتواند در عرض دقیقهها مسیرها را مسدود یا خطرناک کند و کاهش دما و بارش برف نیز تردد به ویژه در ساعات صبح را پرریسک میسازد. تفاوت در مدت تعطیلی بین استانها جالب توجه است. هرمزگان با تصمیم به تعطیلی تا پایان هفته، نشان میدهد که ارزیابی آن از تداوم و شدت خطر در روزهای آینده بسیار بالا است. آذربایجان شرقی نیز با دو روز تعطیلی، حاکی از پیشبینی یک موج چندروزه است. در مقابل، تعطیلی یکروزه در بخشی از بوشهر، ممکن است نشاندهنده ارزیابی محدودتر از دامنه زمانی تأثیر سامانه در آن منطقه خاص باشد. این تفاوتها، نشان از اختیار و مسئولیتپذیری استانی در مدیریت بحران بر اساس دادههای محلی دارد.
چالشهای آموزش مجازی و نقش شبکه شاد
تعطیلیهای ناگهانی، آزمونی دیگر برای پلتفرمهای آموزش مجازی، به ویژه شبکه شاد است. موفقیت این دورههای کوتاهمدت غیرحضوری به عوامل متعددی وابسته است: دسترسی عادلانه به اینترنت و ابزارهای دیجیتال (تبلت، موبایل، رایانه) در همه مناطق، مهارت معلمان در تولید و هدایت محتوای الکترونیک مؤثر، و توانایی دانشآموزان برای خودمراقبتی در فرآیند یادگیری. در این میان، ممکن است شکاف آموزشی بین دانشآموزان مناطق برخوردار و کمتربرخوردار به طور موقت تشدید شود. مدارس و معلمان باید با در نظر گرفتن این محدودیت، تکالیف و فعالیتهایی را طراحی کنند که بیش از حد به ابزارهای پیچیده وابسته نباشد. همچنین، استفاده از روشهای جایگزین مانند ارسال بستههای آموزشی از طریق پیامرسانهای داخلی میتواند مکمل شبکه شاد باشد.
تأثیر بر خانوادهها و اقتصاد خانوار به ویژه برای والدین شاغل
تعطیلی ناگهانی مدارس، به ویژه برای خانوادههای شاغل که هر دو والدین خارج از خانه کار میکنند، چالش بزرگی ایجاد میکند. این خانوادهها باید به سرعت برای مراقبت از کودکان برنامهریزی کنند که ممکن است شامل استفاده از مرخصی، کمک گرفتن از اقوام یا پرداخت هزینه برای مراقبتهای موقت باشد. این موضوع میتواند بر بهرهوری کاری و همچنین بودجه خانواده تأثیر بگذارد. از سوی دیگر، در خانوادههایی که والدین امکان دورکاری دارند یا مادر خانهدار است، این فشار کمتر احساس میشود. این نابرابری در تأثیرپذیری، لزوم توجه سیاستگذاران به حمایت از خانوادههای شاغل در زمان بحرانهای مشابه را پررنگ میکند. پیشنهاداتی مانند اجازه دورکاری موقت یا مرخصیهای اضطراری ویژه میتواند در کاهش این فشار مؤثر باشد.
لزوم هماهنگی بیندستگاهی و مدیریت یکپارچه بحران
تعطیلی مدارس تنها یک بخش از پازل مدیریت بحران جوی است. این تصمیم باید با اقدامات سایر دستگاهها هماهنگ باشد. سازمان هواشناسی باید پیشبینیهای دقیق و بهموقع ارائه دهد. شهرداریها و راهداری باید برای آبرویی و بازگشایی مسیرها آماده باشند. مرکز مدیریت بحران استانداریها نقش هماهنگکننده کلیدی را ایفا میکند. اطلاعرسانی شفاف و سریع به مردم نیز حیاتی است. خانوادهها باید از کانالهای رسمی (مانند پایگاههای اطلاعرسانی استانداری، آموزش و پرورش و رسانه ملی) مطلع شوند تا از شایعات و اطلاعات نادرست در امان بمانند. همچنین، اعلام تعطیلی باید به اندازهای زودهنگام باشد که خانوادهها فرصت برنامهریزی داشته باشند.
آیندهنگری و درسآموزی برای مدیریت بحرانهای مشابه
اتخاذ چنین تصمیماتی، تجربیاتی را برای سیستم مدیریت کشور به همراه دارد که باید ثبت و تحلیل شوند. پرسشهایی مانند «آیا زمانبندی تعطیلی بهینه بود؟»، «آموزش مجازی چقدر موفق عمل کرد؟» و «هماهنگی بین دستگاهها چگونه بود؟» باید پس از اتمام این دوره مورد بررسی قرار گیرد. این رویدادها اهمیت توسعه زیرساختهای آموزش ترکیبی (حضوری-مجازی) و افزایش تابآوری سیستم آموزشی در برابر اختلالات ناگهانی را نشان میدهد. همچنین، لزوم برنامهریزی شهری و روستایی برای مقابله با سیلاب (مانند لایروبی مسیلها و اصلاح سیستمهای زهکشی) را بار دیگر تأکید میکند. در نهایت، فرهنگسازی برای آمادگی خانوارها در برابر بحران (مانند داشتن برنامه اضطراری خانواده) میتواند از فشارهای ناشی از تصمیمات ناگهانی مانند تعطیلی بکاهد.