آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
صحنه دیپلماسی بینالمللی یک بار دیگر شاهد تقابل لفظی مقامات ایرانی و غربی است. نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با اشاره به امکان فعالسازی مکانیسم ماشه توسط اروپا، هشدار داده است که ایران در پاسخ "فضای امن اقتصادی" را برای دیگران ناامن خواهد کرد. این اظهارات در حالی مطرح میشود که کارشناسان معتقدند ایران در عمل گزینههای محدودی برای مقابله به مثل در اختیار دارد. همانطور که مقام پارلمانی نیز به آن اشاره کرده، ایران عملاً از بسیاری از معادلات بازارهای جهانی کنار گذاشته شده است.
اهرمهای فشار ایران عمدتاً حول محور انرژی و امنیت منطقهای میچرخد: از بستن تنگه هرمز و ایجاد اختلال در مسیرهای انرژی گرفته تا عملیات سایبری و حمایت از گروههای نیابتی. اما هر یک از این گزینهها میتواند هزینههای سنگین داخلی و بینالمللی برای ایران به همراه داشته باشد. سؤال اینجاست: آیا ایران واقعاً میتواند چنین ریسکی را متحمل شود؟ و از سوی دیگر، آیا اروپا این تهدیدها را جدی می گیرد یا اینکه طرف ایرانی بلوف می زند؟
۱. تحلیل تهدید و واقعیت
-
ابعاد روانی تهدید
این اظهارات بیشتر یک "تهدید روانی" و تلاش برای ایجاد بازدارندگی است تا یک برنامه عملیاتی. هدف، افزایش هزینه برای اروپا در صورت فعالسازی مکانیسم ماشه است.
-
واکنش منطقی در مقابل غیرمنطقی
تهدید به ناامن کردن فضای اقتصادی، پاسخی غیرمتعارف به یک action قانونی (فعالسازی مکانیسم ماشه) است. این نشاندهنده محدود بودن گزینه های ایران در چارچوب قواعد بینالمللی است.
۲. تحلیل اهرمهای فشار ایران
-
تنگه هرمز
قدرتمندترین اهرم اما با بالاترین بها. بستن تنگه هرمز یک واکنش نظامی-اقتصادی است که میتواند به واکنش نظامی مستقیم آمریکا و ناتو منجر شود. این واکنش کل اقتصاد ایران را تحت تاثیر قرار میدهد.
-
عملیات سایبری
یک گزینه محتملتر. ایران توانایی حملات سایبری خود را نشان داده است. اما این اقدام نیز میتواند به تلافیجویی سایبری شدیدتر علیه زیرساختهای حیاتی ایران منجر شود.
-
گروههای نیابتی
استفاده از روه های نیابتی در عراق یا یمن برای هدف قرار دادن منافع غرب. این گزینه امکان انکار کردن درگیری مستقیم را برای ایران فراهم میکند اما زیسک تشدید درگیریهای منطقهای را دارد.
۳. تحلیل هزینه-فایده
مقام ایرانی به درستی به "هزینه سنگین داخلی" اشاره کرده است. هر یک از این اقدامات میتواند:
- تشدید تحریمها و انزوای بیشتر اقتصادی
- هدف قرار گرفتن زیرساختهای نفتی ایران توسط متحدان غربی
- کاهش درآمدهای ارزی و تشدید بحران اقتصادی داخلی
را در پی داشته باشد.
۴. تحلیل بازی برد-باخت
اروپا میداند که ایران تمایلی به تحمل این هزینهها ندارد. بنابراین، با این تهدید ممکن است اعتبار خود را از دست بدهد. این یک واکنش است که در آن ایران منابع کمتری دارد.
نتیجه تحلیل
این اظهارات بیشتر یک رتوریک تهاجمی برای مصرف داخلی و افزایش قدرت شانهزنی است تا یک خطمشی عملیاتی. احتمال خطر تهاجمی خارجی ایران کم است، اما محدود است (مانند برنامه سایبری محدود یا افزایش فعالیت های نیابتی)