آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
هشدارهایی که گاه از زبان کارشناسان شنیده میشود، میتواند تصویر واقعیتری از روابط بینالملل ارائه دهد. آنچه در ظاهر میبینیم، همیشه با باطن قضایا یکسان نیست. سعید شریعتی، در سخنانی تکاندهنده به روابط ایران با شرق پرداخته است. او معتقد است کشورهای شرقی مانند چین و روسیه، ایران را به بهایی ناچیز میفروشند. این کارشناس با ارائه آمار و ارقام دقیق، شکاف بین شعارها و واقعیتها را نشان میدهد. مقایسه سرمایهگذاری چین در ایران و اسرائیل، گویای حقایق پنهانی است.
شریعتی اشاره میکند که چین بزرگترین سرمایهگذار در بندر حیفا و بندر تلآویو است. این در حالی است که ایران سالهاست به سیاست نگاه به شرق متکی بوده است. آمارها نشان میدهد کل سرمایهگذاری چین در ایران در همه سالهای اخیر به زور به ۳ میلیارد دلار میرسد. این رقم در برابر سرمایهگذاری ۲۰ میلیارد دلاری چین در اسرائیل، ناچیز است. این مقایسه نشان میدهد که منافع ملی کشورهای شرقی، اولویت اصلی آنان در روابط خارجی است. آنان بر اساس محاسبات سود و زیان خود عمل میکنند. شریعتی با صراحت میگوید: "همین چینی که به آن تکیه کردهاید" در حال سرمایهگذاری کلان در اسرائیل است. این واقعیت باید مورد توجه سیاستگذاران ایرانی قرار گیرد. این هشدارها میتواند زمینهساز بازنگری در روابط خارجی ایران باشد. آیا زمان آن نرسیده که با نگاهی واقعبینانهتر به روابط بینالملل بنگریم؟
تحلیل آمار سرمایهگذاری چین در ایران و اسرائیل
مقایسه ۳ میلیارد دلار سرمایهگذاری چین در ایران با ۲۰ میلیارد دلار در اسرائیل، نشان از اولویتبندی روشن پکن دارد. این اختلاف فاحش، گویای واقعیتهای روابط اقتصادی است. سرمایهگذاری چین در بندر حیفا و تلآویو، استراتژیک و بلندمدت است. این در حالی است که سرمایهگذاری در ایران عمدتاً مقطعی و با احتیاط انجام شده است. این آمار نشان میدهد چین بر اساس منافع ملی خود عمل میکند و شعارهای سیاسی تأثیری بر تصمیمگیریهای اقتصادی آن ندارد.
بررسی سیاست نگاه به شرق ایران
سیاست نگاه به شرق از سالها پیش در دستور کار ایران قرار گرفته است. اما نتایج این سیاست با اهداف اولیه آن فاصله زیادی دارد. وابستگی به شرق نه تنها مشکلات اقتصادی ایران را حل نکرده، بلکه باعث ایجاد وابستگیهای جدید شده است. این در حالی است که شرق نیز متعهد به حمایت همهجانبه از ایران نیست. ضرورت بازنگری در این سیاست و ایجاد توازن در روابط خارجی کاملاً احساس میشود.
تحلیل رفتار روسیه در قبال ایران
روسیه نیز همچون چین، بر اساس منافع ملی خود عمل میکند. همکاریهای هستهای و نظامی روسیه با ایران، بیشتر در چارچوب رقابت با غرب تعریف میشود. در زمینه اقتصادی، روسیه نیز سرمایهگذاری چندانی در ایران انجام نداده است. این کشور بیشتر به دنبال بازارهای ایران برای فروش محصولات خود است. روسیه در مواقع حساس، منافع خود را بر تعهدات نسبت به ایران ترجیح داده است.
تأثیر این روابط بر اقتصاد ایران
وابستگی به شرق، اقتصاد ایران را در معرض نوسانات سیاسی قرار داده است. هرگونه تغییر در روابط قدرتهای شرقی میتواند بر اقتصاد ایران تأثیر بگذارد. فرصتسوزی در زمینه توسعه روابط با دیگر کشورها از دیگر پیامدهای این سیاست است. تمرکز بر شرق، باعث غفلت از فرصتهای همکاری با دیگر مناطق جهان شده است. کمبود سرمایهگذاری خارجی در بخشهای مولد اقتصاد ایران، به ادامه رکود اقتصادی دامن زده است.
راهکارهای پیشنهادی برای خروج از این وضعیت
تنوعبخشی به روابط خارجی ضرورتی انکارناپذیر است. ایران باید با همه کشورها بر اساس منافع ملی خود رابطه برقرار کند. شفافسازی در مورد قراردادها و توافقهای با کشورهای خارجی باید در دستور کار قرار گیرد. مردم حق دارند از جزئیات همکاریهای بینالمللی مطلع باشند. تقویت اقتصاد داخلی و کاهش وابستگی به خارج، کلید خروج از این وضعیت است. اقتصاد قوی میتواند زمینهساز روابط متوازن با جهان باشد.