آسیانیوز ایران؛ سرویس فرهنگی هنری:
تئاتر ایران امروز یکی از ستونهای استوار خود را از دست داد. هادی مرزبان، کارگردان پیشکسوت و هنرمند چندوجهی، پس از یک دوره بیماری در سن ۸۱ سالگی دار فانی را وداع گفت. این خبر غمانگیز را فرزانه کابلی، همسر و همراز سالیان او، در گفتوگو با رسانهها تأیید کرد. مرزبان که در چند هفته گذشته به دلیل ناراحتی لوزالمعده در بخش مراقبتهای ویژه بستری بود، نبرد نابرابر با بیماری را باخت. مرزبان در اوج آمادهسازی برای اجرای نمایش جدیدش با عنوان "پریزاد" بود که بیماری مجال به پایان رساندن این اثر را از او گرفت. نمایشی که اکنون به نمادی از عشق بیپایان او به هنر تئاتر تبدیل شده است.
این هنرمند پرکار که متولد فروردین ۱۳۲۳ در سبزوار بود، فعالیت هنری خود را از سال ۱۳۴۵ آغاز کرد و برای نزدیک به شش دهه، عاشقانه و بیوقفه در عرصه تئاتر، سینما و تلویزیون خدمت کرد. مرزبان دانشآموخته رشته بازیگری و کارگردانی از پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران بود و برای تکمیل دانش خود مدرک کارشناسی ارشد طراحی و کارگردانی تئاتر را از دانشگاه برونل لندن دریافت کرد. از او به عنوان یکی از وفادارترین مفسران آثار اکبر رادی یاد میشود که نمایشنامههای بسیاری از این نویسنده بزرگ را با ظرافت و درک عمیق به صحنه برد. آثار ماندگاری چون "لبخند باشکوه آقای گیل"، "پلکان"، "خاطرات هنرپیشه نقش دوم" و "باغ شبنمای ما" در کارنامه پرافتخار او تنها بخشی از میراث غنیای است که برای تئاتر ایران به جای گذاشته است. جامعه هنری ایران امروز در سوگ هنرمندی نشسته که نه تنها کارگردان و بازیگر که معلمی دلسوز و الگویی برای نسلهای جوان بود.
جایگاه مرزبان در تئاتر ایران
هادی مرزبان از معدود هنرمندان نسل طلایی تئاتر ایران بود که پیونددهنده سنتهای کهن نمایش ایرانی با تئاتر مدرن به شمار میرفت. حضورش در عرصه تئاتر برای بیش از پنج دهه، او را به نمادی از پایداری و تعهد هنری تبدیل کرده بود. ویژگی بارز مرزبان، وفاداری او به متن و احترام عمیق به نویسندگان بود. این مسئله به ویژه در همکاریهای متمادی او با اکبر رادی نمود داشت که حاصل آن خلق آثاری ماندگار در تاریخ تئاتر ایران بود. مرزبان نه تنها کارگردانی خلاق که معلمی توانا بود. بسیاری از هنرمندان امروز تئاتر ایران از شاگردان و همراهان او محسوب میشوند که آموزههایش را در عرصه عمل به کار بستهاند.
ویژگیهای سبک کارگردانی
سبک کارگردانی مرزبان ترکیبی از تئاتر روانشناختی و ناتورالیسم اجتماعی بود. او به دقت در جزئیات شخصیتپردازی و فضاسازی توجه داشت و هر اثر را با وسواسی تحسینبرانگیز آماده اجرا میکرد. در کارهای مرزبان، دیالوگها هوشمندانه و کارگردانی بر اساس متن بود. او به جای تکیه بر ترفندهای بصری، بر قدرت کلام و بازی بازیگران تکیه میکرد و همین امر آثارش را ماندگار میساخت. نگاه انسانی و اجتماعی مرزبان به مضامین، باعث میشد آثارش علاوه بر ارزش هنری، دارای عمق فلسفی و اجتماعی نیز باشند. این ویژگی، تماشاگر را نه تنها سرگرم که به تفکر وامیداشت.
نقش مرزبان در توسعه تئاتر دانشگاهی
مرزبان از نخستین هنرمندانی بود که با تحصیل در دانشگاههای معتبر داخلی و خارجی، پیوندی استوار بین تئاتر آکادمیک و عرصه حرفهای ایجاد کرد. او دانش نظری را با تجربه عملی درآمیخت. فعالیتهای آموزشی مرزبان در دانشگاهها و کارگاههای مختلف، نسلی از هنرمندان متعهد و تحصیلکرده را پرورش داد. شاگردان او امروز از چهرههای شاخص تئاتر ایران محسوب میشوند. تأکید او بر مطالعه و پژوهش در کنار کار عملی، الگویی برای هنرمندان جوان ایجاد کرد. مرزبان همواره بر اهمیت دانش تئوریک در کنار مهارتهای عملی تأکید داشت.
همکاری با چهرههای مطرح تئاتر
همکاری طولانی مدت مرزبان با اکبر رادی، از درخشانترین فصلهای کارنامه هنری اوست. این همکاری مبتنی بر درک متقابل و احترام عمیق هنری بود که آثار ارزشمندی را خلق کرد. مرزبان با بسیاری از بازیگران مطرح تئاتر و سینمای ایران همکاری داشت. او استعداد یابی و پرورش بازیگران جوان را از وظایف خود میدانست و بسیاری از چهرههای امروز تئاتر اولین تجربههای حرفهای خود را با او کسب کردند. در حوزه بینالملل نیز مرزبان با هنرمندان و گروههای مختلف همکاری داشت. تحصیل در انگلستان و آشنایی با تئاتر جهانی، نگاه او را گسترده و بینالمللی کرده بود.
میراث هنری و تأثیر بر نسلهای بعد
آثار مرزبان به عنوان بخشی از گنجینه تئاتر ایران باقی خواهد ماند. نمایشهایی مانند "لبخند باشکوه آقای گیل" و "پلکان" در حافظه جمعی جامعه تئاتری ایران ماندگار شدهاند. روش کار و اخلاق حرفهای مرزبان، الگویی برای هنرمندان جوان است. تعهد او به هنر، پشتکار در کار و فروتنی در رفتار، ویژگیهایی بودند که او را به چهرهای محبوب و محترم تبدیل کرده بود. حضور مستمر مرزبان در عرصه هنر تا واپسین روزهای زندگی، نشان از عشق بیقید و شرط او به تئاتر داشت. حتی در آستانه هشتمین دهه زندگی، همچنان پرانرژی و مشتاق به خلق اثر جدید بود.