آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
تنش میان ایران و اسرائیل بار دیگر بر سر موضوع حیاتی توان موشکی، ابعاد تازهای به خود گرفته است. در یک سوی این میدان، هشدارهای مقامات ارتش اسرائیل درباره احیای سریع برنامه موشکی ایران قرار دارد و در سوی دیگر، ادعاهای جدید سپاه پاسداران درباره نتایج جنگ ۱۲ روزه. به گزارش رسانه اسرائیلی «واینت»، یک مقام ارشد ارتش این رژیم در جلسه غیرعلنی کمیته امور خارجی و دفاعی کنست، به قانونگذاران هشدار داده که ایران تنها شش ماه پس از جنگ، تولید گسترده موشکهای بالستیک خود را از سر گرفته است. این مقام تأکید کرده که اقدامات ایران برای بازسازی توان موشکی با «سرعت بالا» در حال انجام است. این هشدارها در حالی مطرح میشود که ایران به تازگی رزمایش بزرگ دریایی سپاه پاسداران در خلیج فارس را به پایان برده است. رزمایشی که به گفته مقامات ایرانی، شامل شلیک موشکهای کروز و بالستیک با برد دو هزار کیلومتر و همچنین استفاده از پهپادهای انتحاری بوده است.
همزمان، علیمحمد نائینی، سخنگوی سپاه پاسداران، ادعاهای جدیدی را درباره جنگ ۱۲ روزه مطرح کرده است. او گفت که سپاه در پاسخ به حملات اسرائیل، علاوه بر هدف قرار دادن پالایشگاه حیفا، یک مقر موساد را نیز مورد اصابت قرار داده که این حمله منجر به کشته شدن ۳۶ مأمور این سازمان جاسوسی شده است. این ادعا در حالی است که اسرائیل شمار کشتهشدگان خود در تمامی حملات موشکی آن جنگ را ۲۸ نفر اعلام کرده بود. نائینی همچنین از دقت بالای موشکهای ایرانی سخن گفت و ادعا کرد که یک مرکز داده بورس در طبقه منفی یک ساختمان ۳۲ طبقه، دقیقاً هدف قرار گرفته است. افزایش رزمایشهای نظامی ایران و اعلام بازگشت به چرخه تولید موشکهای بالستیک، پرسشهایی جدی درباره اهداف راهبردی تهران و توازن قوا در منطقه ایجاد کرده است. دیپلماتهای غربی نیز در هفتههای اخیر نگرانی خود را از تسریع روند احیای توان موسکی ایران ابراز داشتهاند. در میان این تحولات، برخی تحلیلگران وضعیت کنونی را «به شدت ناپایدار» توصیف میکنند و از خطر «خطای محاسباتی» سخن میگویند. به نظر میرسد رقابت موشکی دو طرف، وارد فاز جدید و حساستری شده است. اکنون این سؤال مطرح است که آیا اسرائیل در برابر احیای برنامه موشکی ایران چه واکنشی نشان خواهد داد؟ و آیا اولویت کنونی ایران، واقعاً بازسازی زرادخانه موشکی خود است؟ تحلیلی که در ادامه میآید، کوشش میکند ابعاد مختلف این پرونده پیچیده را واکاوی کند.
تحلیل هشدار اسرائیل و واقعیت بازسازی توان موشکی ایران
هشدار مقام ارتش اسرائیل مبنی بر ازسرگیری تولید موشکهای بالستیک توسط ایران، پیش از هر چیز نشاندهنده حساسیت فوقالعاده تلآویو به این موضوع است. توان موشکی ایران به عنوان یک عامل بازدارنده کلیدی در برابر این رژیم عمل میکند و هر گونه تقویت آن، معادلات امنیتی را به هم میریزد. گزارشهای کارشناسان بینالمللی نیز حاکی از آن است که ایران پس از آسیبدیدگی برخی تأسیساتش در حملات گذشته، به روشهای جایگزین و قدیمیتر برای تولید سوخت جامد موشکها روی آورده است. این نشان میدهد که تهران مصمم است خلأهای ایجاد شده را به سرعت پر کند و حتی توان خود را ارتقا دهد. نکته کلیدی در سخنان مقام اسرائیلی، تأکید بر «سرعت بالا»ی بازسازی است. این امر میتواند حاکی از آن باشد که ایران زیرساختهای لازم برای احیای سریع برنامه موشکی را از پیش آماده کرده یا شبکهای از تأسیسات پراکنده و پنهان دارد که آسیبپذیری کمتری دارند. هدف ایران، طبق گفتههای برخی مقامات به رسانههای غربی، افزایش تعداد موشکهای قابل شلیک در یک درگیری احتمالی آینده از ۵۰۰ به ۲۰۰۰ فروند است تا بتواند سامانه پدافندی دشمن را overwhelmed کند.
بررسی ادعاهای جدید سپاه و جنگ روایت ها
ادعای سخنگوی سپاه درباره کشته شدن ۳۶ مأمور موساد در حمله به یک مقر این سازمان، در حالی مطرح شده که آمار رسمی اسرائیل از کل تلفات جنگ ۱۲ روزه، تنها ۲۸ نفر است. این اختلاف فاحش آماری، بیش از هر چیز بر جنگ روایت ها و روانی بین دو طرف دلالت دارد. هدف تهران از مطرح کردن چنین ادعایی احتمالاً چندگانه است:
- اول، تقویت روحیه داخلی و نمایش قدرت بازدارندگی سپاه.
- دوم، ایجاد رعب در مخاطب خارجی و القای توانایی هدفگیری دقیق مراکز حساس.
- سوم، پاسخ تبلیغاتی به هشدارهای اخیر اسرائیل و نشان دادن اینکه ایران نه تنها ضربهپذیر نیست، بلکه توان ضربه زدن به حساسترین نقاط دشمن را دارد.
ذکر جزئیات دقیق مانند «طبقه منفی یک ساختمان ۳۲ طبقه» نیز تلاشی برای باورپذیر کردن این روایت و نمایش پیشرفت فناوری هدفگیری موشکهای ایرانی است. با این حال، در نبود منابع مستقل تأییدکننده، راستیآزمایی این ادعاها دشوار خواهد بود و بخشی از میدان نبرد ادراکی و روانی محسوب میشود.
رزمایش اخیر خلیج فارس و پیامهای راهبردی ایران
رزمایش بزرگ دریایی سپاه با موشکهای بالستیک و کروز با برد ۲۰۰۰ کیلومتر، درست همزمان با هشدارهای اسرائیلی برگزار شد. این همزمانی تصادفی نیست و یک پیام راهبردی واضح دارد: ایران نه تنها در حال بازسازی است، بلکه آمادگی خود برای به کارگیری این توان را نیز به نمایش میگذارد. استفاده از سامانههای پدافندی مجهز به «هوش مصنوعی» و تمرین در شرایط «جنگ الکترونیک» که در گزارشها به آن اشاره شد، نشان از تلاش ایران برای مدرنیزه کردن جنگافزار خود و مقابله با تکنولوژی برتر دشمن دارد. هشدار دادن به کشتیهای آمریکایی حاضر در منطقه نیز تأکیدی بر این موضوع است که ایران خلیج فارس را حیاط خلوت خود میداند و حضور نیروهای خارجی را تحمل نمیکند. این رزمایش، در کنار مانور مشترک با اعضای سازمان همکاری شانگهای در آذربایجان شرقی، نشان میدهد که ایران سیاست امنیتی خود را بر دو پایه «تقویت توان بازدارندگی داخلی» و «تعمیق همکاریهای امنیتی با شرکای منطقهای و فرامنطقهای» بنا نهاده است.
سناریوهای محتمل و خط قرمزهای اسرائیل
تحلیلگران اسرائیلی مانند «راز زیمت» وضعیت فعلی را «به شدت ناپایدار» توصیف میکنند. به نظر میرسد اسرائیل در حال حاضر درباره چگونگی واکنش به احیای برنامه موشکی ایران مردد است. دلیل این تردید میتواند هزینه بالا و ریسک یک درگیری گستردهتر باشد. با این حال، خط قرمزهای اسرائیل مشخص به نظر میرسد: ازسرگیری غنیسازی اورانیوم با غنای بالا یا هر اقدامی برای بازیابی ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی که در تأسیسات آسیبدیده مدفون شده، به احتمال زیاد موجب واکنش نظامی مستقیم خواهد شد. در مقابل، بازسازی توان موشکی معمولی، اگرچه نگرانکننده است، اما ممکن است در کوتاهمدت موجب حمله پیشدستانه نشود. خطر اصلی در این فاز، «خطای محاسباتی» ذکر شده است. تنش بالا، ادعاهای جسورانه، و فعالیتهای نظامی نمایشی میتواند فضایی ایجاد کند که یک اشتباه کوچک یا یک سوءتفاهم، به درگیری بزرگی تبدیل شود. دیپلماتهای غربی نیز نگرانی خود را از همین وضعیت ابراز کرده و پیامهای آرامبخشی اسرائیل را بیاثر دانستهاند.
آینده تنش و تأثیر بر معادلات منطقه
در کوتاهمدت، به نظر میرسد رقابت در حوزه تبلیغات و جنگ روایتها با شدت ادامه خواهد یافت. ایران سعی میکند با ادعاهای جدید، اثر بازدارندگی خود را تقویت کند و اسرائیل نیز با افشاگری درباره برنامه موشکی ایران، تلاش خواهد کرد جامعه بینالمللی را برای اعمال فشار بیشتر بر تهران متقاعد کند. در میانمدت، اولویت ایران احتمالاً محافظت و پراکنده کردن تأسیسات حیاتی موشکی و هستهای خود خواهد بود تا در برابر حملات احتمالی آینده مقاومتر باشد. این ممکن است شامل ساخت تونلهای عمیقتر، استقرار سامانههای پدافندی پیشرفتهتر و استفاده از فناوریهای ضدشنود و جنگ الکترونیک باشد. سرنوشت نهایی این تنش تا حد زیادی به تحولات داخلی اسرائیل (و فشارهای افراطیون در کابینه) و همچنین نتیجه مذاکرات غیرمستقیم احتمالی میان واشنگتن و تهران بستگی دارد. اگر کانالهای دیپلماتیک به کلی مسدود بمانند و فضای بیاعتمادی حاکم شود، احتمال وقوع یک درگیری محدود دیگر، هرچند پرریسک، دور از ذهن نخواهد بود. در این میان، توان موشکی ایران همچنان به عنوان اصلیترین برگ برنده در محاسبات راهبردی تهران عمل خواهد کرد.