آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:
کاظم عاشوری گیلده - محقق و نویسنده - بحران آب در ایران دیگر یک هشدار نیست، بلکه یک واقعیت تلخ است که زندگی میلیونها ایرانی را تحتتأثیر قرار داده. از کلانشهرها تا روستاهای دورافتاده، معضل کمآبی به دغدغهای روزمره تبدیل شده است. با این حال، نگاهی به عملکرد کشورهای خشکسالیزدهای همچون امارات نشان میدهد که راه برونرفت از بحران، نه در یافتن منابع جدید بلکه در «مدیریت علمی و اراده ملی» است.
مقایسه با تجربه امارات
در تاریخ ۹ مارس ۲۰۲۴، امارات متحده عربی بزرگترین واحد آبشیرینکن جهان را با ظرفیت روزانه ۱۵۰ میلیون گالن در امالقوین افتتاح کرد. این کشور با وجود اقلیم خشک، با اتکا به علم، سرمایهگذاری در فناوری، و عزم ملی، بحران آب را به فرصتی اقتصادی و زیرساختی تبدیل کرده است. در حالی که ایران با ۵۸۰۰ کیلومتر خط ساحلی، منابع متعدد آبی، و زیرساختهای فنی گسترده روبهرو است، چرا هنوز دچار بحران است؟ چرا مردم در شمالیترین تا جنوبیترین استانها با افت فشار و قطعی آب روبهرو هستند؟
ظرفیتهای بالفعل ایران
ایران کشوری با موقعیت ممتاز جغرافیایی است. برخی از ظرفیتهای مهم داخلی شامل موارد زیر است:
- دسترسی به آبهای آزاد در جنوب و شمال کشور
- وجود رودخانههای دائمی و فصلی
- سدهای گسترده با ظرفیت بالا
- زیرساختهای مهندسی آبرسانی
- تصفیهخانههای موجود در شمال کشور با ظرفیت توسعه بالا
- نیروی انسانی متخصص در حوزه مهندسی آب
اما سؤال اساسی اینجاست: چرا با وجود این ظرفیتها، بحران پابرجاست؟
ریشههای بحران
- سوءمدیریت منابع آبی: برداشت بیرویه از سفرههای زیرزمینی بدون جایگزینی مناسب
- فقدان اراده ملی: نبود عزم سیاسی برای اصلاح ساختار مصرف
- فرهنگ مصرف غلط: عدم آموزش و آگاهی عمومی در خصوص مصرف بهینه آب
- عدم بهرهگیری از فناوریهای نوین: مانند آبشیرینکنها، تصفیه فاضلاب و بازچرخانی آب
- تمرکز بیشازحد بر منابع داخلی و نادیده گرفتن ظرفیتهای ساحلی
راهکارهای اصولی و اجرایی
- توسعه آبشیرینکنها در سواحل جنوبی کشور با استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر
- سرمایهگذاری در بازسازی و توسعه تصفیهخانههای شمال کشور برای بازیافت و بازچرخانی آب
- ایجاد صندوق ملی بحران آب برای تأمین بودجه پروژههای پایدار
- اصلاح الگوی کشت و کشاورزی و ترویج محصولات کممصرف
- فرهنگسازی گسترده از طریق آموزش همگانی، رسانهها و نظام آموزشی
- استفاده از تجارب کشورهای موفق در مدیریت بحران آب مانند امارات، استرالیا و هلند از طریق همکاریهای علمی و فنی
نتیجهگیری
ایران کشوری ثروتمند از نظر منابع بالقوه آبی است، اما تا زمانی که ارادهای جدی برای اصلاحات ساختاری و سرمایهگذاری در آینده وجود نداشته باشد، بحران نهتنها حل نخواهد شد بلکه گسترش مییابد. اکنون وقت آن است که نگاه کوتاهمدت را کنار گذاشته و با تکیه بر علم، تخصص، تجربه و منابع بومی، برای همیشه با بحران آب خداحافظی کنیم.