آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:
استان لرستان این روزها میزبان تصمیمی مهم است که زندگی آموزشی هزاران دانشآموز و دانشجو را تحت تأثیر قرار داده است. بر اساس اعلام مقامات استانی، کلیه فعالیتهای حضوری آموزشی در این استان به مدت سه روز متوقف خواهد شد. این تصمیم که از سوی بالاترین مرجع مدیریت بحران استان گرفته شده، نشان از حساسیت شرایط موجود دارد. والدین، معلمان و اساتید دانشگاه از صبح امروز در انتظار شنیدن جزییات بیشتر این تعطیلی ناگهانی هستند. بسیاری از خانوادهها که برنامههای خود را بر اساس ساعت مدارس و دانشگاهها تنظیم کردهاند، حالا با موقعیتی غیرمنتظره روبرو شدهاند. این تعطیلی نه تنها برنامههای آموزشی، که زندگی روزمره بسیاری از خانوارها را نیز دستخوش تغییر کرده است. بر اساس اطلاعیه رسمی، تمامی مقاطع آموزشی از ابتدایی تا دانشگاهها مشمول این تعطیلی شدهاند. این یعنی دانشآموزان دوره اول ابتدایی که تازه با فضای مدرسه آشنا شدهاند تا دانشجویان تحصیلات تکمیلی که بر روی پایاننامه خود کار میکنند، همگی باید سه روز در خانه بمانند. این گستردگی، نشان میدهد که تصمیمگیران، موضوع را بسیار جدی گرفتهاند.
اما تعطیلی به معنای توقف آموزش نیست. مسئولان آموزشی استان تأکید کردهاند که در این سه روز، فرآیند آموزش به صورت کامل و با کیفیت از طریق بسترهای مجازی ادامه خواهد یافت. این یعنی معلمان و اساتید موظف هستند با استفاده از سامانههای آموزشی، محتوای درسی را به دانشآموزان و دانشجویان منتقل کنند. این تصمیم در حالی گرفته میشود که سیستم آموزشی کشور پس از تجربه همهگیری بیماری کرونا، به زیرساختهای آموزش مجازی مجهزتر شده است. بسیاری از مدارس و دانشگاههای لرستان در دو سال گذشته، دورههای متعددی را برای توانمندسازی معلمان و اساتید در استفاده از پلتفرمهای آموزشی برگزار کردهاند. حالا به نظر میرسد زمان آزمون این آمادگیها فرا رسیده است. سؤال اصلی بسیاری از مردم این است: دلیل این تعطیلی سهروزه چیست؟ آیا با موضوع سلامت عمومی مرتبط است یا دلایل دیگری دارد؟ مقامات استانی هنوز به صورت رسمی دلیل دقیق این تصمیم را اعلام نکردهاند، اما شواهد نشان میدهد که احتمالاً این اقدام، یک تصمیم پیشگیرانه در برابر یک خطر احتمالی است. در روزهای اخیر، استان لرستان شاهد تغییرات آبوهوایی قابل توجهی بوده است. برخی کارشناسان احتمال میدهند که این تعطیلی ممکن است با هشدارهای هواشناسی درباره شرایط جوی خاص مرتبط باشد. در گذشته نیز موارد مشابهی در استانهای مختلف کشور رخ داده که به دلیل جلوگیری از خطرات ناشی از بارشهای شدید یا برفهای سنگین، مدارس به صورت موقت تعطیل شدهاند. این تعطیلی سهروزه فرصتی است تا سیستم آموزشی استان لرستان، توانایی خود در مدیریت بحران و تداوم آموزش را به نمایش بگذارد. همچنین آزمونی است برای سنجش میزان آمادگی خانوادهها، دانشآموزان و نظام آموزشی برای تطبیق با شرایط غیرمنتظره. نتایج این آزمون میتواند درسهای ارزشمندی برای آینده آموزش در کشور داشته باشد.
تحلیل دلایل احتمالی تعطیلی؛ فراتر از یک تصمیم ساده اداری
تعطیلی ناگهانی تمام مراکز آموزشی یک استان به مدت سه روز، اتفاقی معمول در سیستم آموزشی کشور نیست. این تصمیم نشان میدهد که ستاد مدیریت بحران استان لرستان، خطری بالقوه یا واقعی را شناسایی کرده که سلامت دانشآموزان و دانشجویان را تهدید میکند. در چنین شرایطی، اولین و مهمترین اقدام پیشگیرانه، دور نگه داشتن جمعیت حساس دانشآموزی از محل خطر است. بررسی الگوهای مشابه در سالهای گذشته نشان میدهد که چنین تعطیلیهایی معمولاً با یکی از سه دلیل اصلی همراه است: شرایط جوی خطرناک (مانند بارشهای شدید، سیل، برفهای سنگین)، آلودگی هوای شدید و غیرمجاز، یا شیوع بیماریهای مسری. با توجه به فصل سال و موقعیت جغرافیایی استان لرستان، احتمال مرتبط بودن این تعطیلی با هشدارهای هواشناسی درباره بارشهای شدید یا جاری شدن سیلاب بیشتر به نظر میرسد. نکته قابل تأمل، عدم اعلام دلیل دقیق توسط مقامات رسمی در ساعات اولیه است. این سکوت ممکن است به دلیل در دست بررسی بودن آخرین اطلاعات، یا تمایل به جلوگیری از ایجاد اضطراب بیمورد در جامعه باشد. با این حال، شفافسازی به موقع میتواند به خانوادهها در برنامهریزی بهتر و رعایت نکات ایمنی کمک کند.
پیامدهای اجرایی و آموزشی این تصمیم
تعطیلی سهروزه مدارس و دانشگاهها، چالشهای اجرایی متعددی را به دنبال دارد.
- اولین چالش، اطمینان از دسترسی همه دانشآموزان به ابزارهای آموزش مجازی است. با وجود پیشرفتهای صورت گرفته، هنوز در برخی مناطق محروم استان، دسترسی به اینترنت با کیفیت یا دستگاههای هوشمند ممکن است محدود باشد. این نابرابری دیجیتالی میتواند باعث عقبماندگی آموزشی دانشآموزان مناطق محروم شود.
- چالش دوم، آمادگی معلمان و اساتید برای ارائه آموزش با کیفیت در بستر مجازی است. اگرچه پس از همهگیری کرونا، توانایی اکثر مربیان در این زمینه افزایش یافته، اما هنوز تفاوتهای قابل توجهی بین سطح مهارتهای دیجیتالی آموزشدهندگان وجود دارد. این تعطیلی ناگهانی، زمان کمی برای آمادهسازی محتوای مناسب باقی گذاشته است.
- چالش سوم، نظارت بر کیفیت آموزش و ارزشیابی دانشآموزان در این سه روز است. چگونه میتوان مطمئن شد که محتوای آموزشی به خوبی منتقل شده و دانشآموزان مشارکت فعال داشتهاند؟ طراحی روشهای خلاقانه برای ارزشیابی مستمر در دوره کوتاه سه روزه، نیازمند برنامهریزی دقیق و همکاری همه اعضای سیستم آموزشی است.
تأثیر بر خانوادهها و اقتصاد خانوار
تعطیلی ناگهانی مدارس، فشار مضاعفی بر خانوادهها وارد میکند. والدین شاغل، به ویژه مادران، با چالش مراقبت از کودکان در ساعت کاری مواجه میشوند. این مسئله میتواند به غیبت از کار، کاهش بهرهوری، یا تحمیل هزینههای مراقبتی اضافه بر خانوادهها منجر شود. در خانوادههای کمدرآمد که امکان استفاده از خدمات مراقبتی را ندارند، این فشار بیشتر هم خواهد بود. از سوی دیگر، تعطیلی مدارس به معنای افزایش هزینههای خانوار برای تأمین اینترنت و برق است. در شرایط اقتصادی کنونی، این افزایش هزینه میتواند برای برخی خانوادهها مشکلساز باشد. همچنین، در خانوادههایی که چند دانشآموز دارند، ممکن است نیاز به تهیه چند دستگاه هوشمند به صورت همزمان باشد که از عهده همه برنمیآید. تعطیلی دانشگاهها نیز مشکلات خاص خود را دارد. بسیاری از دانشجویان در شهرهای دیگر تحصیل میکنند و تعطیلی خوابگاهها و سلفها میتواند برای آنها چالش برانگیز باشد. همچنین، دانشجویانی که به امکانات دانشگاهی مانند آزمایشگاهها یا کتابخانهها وابسته هستند، در تکمیل پروژههای خود با مشکل مواجه خواهند شد.
آزمایشی برای سنجش تابآوری سیستم آموزشی
این تعطیلی سهروزه، در واقع آزمونی بزرگ برای سنجش تابآوری سیستم آموزشی استان لرستان است. تابآوری آموزشی به معنای توانایی سیستم برای حفظ تداوم و کیفیت آموزش در شرایط بحرانی است. موفقیت در این آزمون میتواند الگویی برای سایر استانها در مواجهه با شرایط مشابه باشد.
- اولین شاخص تابآوری، سرعت واکنش و تصمیمگیری سیستم است. به نظر میرسد ستاد مدیریت بحران استان به موقع و قاطعانه تصمیم گرفته است.
- شاخص دوم، وجود زیرساختهای فنی و محتوایی جایگزین است. سیستم آموزشی لرستان باید نشان دهد که پس از تجربه کرونا، زیرساختهای مناسبی برای آموزش مجازی ایجاد کرده است.
- شاخص سوم، توانایی برقراری ارتباط مؤثر با همه ذینفعان است. سیستم آموزشی باید بتواند به سرعت با والدین، دانشآموزان، معلمان و اساتید ارتباط برقرار کرده و دستورالعملهای واضحی ارائه دهد. شاخص چهارم، انعطافپذیری در روشهای آموزشی و ارزشیابی است. معلمان باید بتوانند در این مدت کوتاه، روشهای خلاقانهای برای آموزش و سنجش یادگیری دانشآموزان طراحی کنند.
درسهایی برای آینده نظام آموزشی کشور
این اتفاق، صرف نظر از دلیل اصلی آن، درسهای ارزشمندی برای آینده نظام آموزشی کشور دارد. اولین درس، ضرورت توسعه زیرساختهای آموزش مجازی با کیفیت و در دسترس برای همه است. سرمایهگذاری در این حوزه نه یک انتخاب، که یک ضرورت استراتژیک برای کشوری با تنوع جغرافیایی و اقلیمی مانند ایران است. دومین درس، اهمیت داشتن برنامههای آمادگی و واکنش در شرایط اضطراری برای تمام مدارس و دانشگاههاست. هر مرکز آموزشی باید برنامه مشخصی برای تعطیلیهای ناگهانی داشته باشد که شامل روشهای جایگزین آموزش، شیوههای ارتباط با خانوادهها و راههای پشتیبانی از دانشآموزان محروم باشد. سومین درس، لزوم توجه به تابآوری اجتماعی در کنار تابآوری آموزشی است. سیستم آموزشی نمیتواند به تنهایی در شرایط بحرانی موفق عمل کند. همکاری بینبخشی با نهادهایی مانند وزارت ارتباطات برای بهبود دسترسی به اینترنت، وزارت رفاه برای حمایت از خانوادههای نیازمند و سازمان مدیریت بحران برای ارزیابی خطرات، ضروری است. چهارمین درس، اهمیت شفافیت و ارتباط مؤثر در شرایط بحرانی است. اطلاعرسانی به موقع، شفاف و دقیق میتواند اضطراب جامعه را کاهش داده و مشارکت مردم در اجرای تصمیمات را افزایش دهد. در عصر شبکههای اجتماعی، سکوت یا اطلاعرسانی نادرست میتواند به شایعات دامن زده و مدیریت بحران را پیچیدهتر کند.