آسیانیوز ایران؛ سرویس اقتصادی:
کاظم عاشوری گیلده - نویسنده و محقق - در دل خاورمیانه، کشوری پهناور با تمدنی چند هزار ساله قرار دارد که نهتنها بر فراز تاریخ ایستاده، بلکه زیر پایش گنجینههایی است که اگر هر کدام از آنها در کشوری دیگر قرار داشت، میتوانست آن سرزمین را به نقطهای پیشرفته، مرفه و تاثیرگذار در جهان تبدیل کند. ایران، این سرزمین چهار فصل، تنها به نفت و گاز خلاصه نمیشود. هشت ظرفیت کلیدی در دل این کشور نهفته است که هرکدام بهتنهایی میتوانند موتور محرکهای برای توسعه پایدار باشند.
۱. ساحلی به بلندای فرصت
ایران با حدود ۶۰۰۰ کیلومتر مرز آبی در شمال و جنوب، یکی از معدود کشورهایی است که به دو پهنه آبی راهبردی دسترسی دارد؛ دریای خزر در شمال و خلیج فارس و دریای عمان در جنوب. این مزیت بزرگ، ظرفیت عظیمی در حوزه تجارت دریایی، ترانزیت کالا، شیلات، گردشگری ساحلی و توسعه بنادر فراهم کرده است. بندر چابهار، که تنها بندر اقیانوسی ایران است، میتواند به هاب ترانزیتی منطقه تبدیل شود، اما هنوز تا بهرهبرداری کامل از این ظرفیت فاصله داریم. سواحل مکران، کیش، قشم، انزلی و دیگر مناطق ساحلی ایران نیز در صورت برنامهریزی درست، میتوانند به قطبهای توسعه گردشگری، مسکن، انرژیهای نو و تجارت دریایی تبدیل شوند.
۲. ایران، گنجینهای زیر پای ما
کشور ما با دارا بودن رتبه پنجم جهانی در ذخایر معدنی، بر بستری از فلزات گرانبها، سنگهای تزئینی، مس، آهن، سرب، روی، بوکسیت، کرومیت و دهها ماده معدنی دیگر ایستاده است. معادن ایران نهتنها یکی از بزرگترین ظرفیتهای اقتصادی هستند، بلکه میتوانند زنجیرهای کامل از صنایع پاییندستی و اشتغالزایی پایدار ایجاد کنند. در شرایطی که دنیا به سمت تولید سبز میرود، مدیریت هوشمندانه منابع معدنی میتواند علاوه بر خلق ثروت، به رشد فناوریهای بومی و حضور در بازارهای بینالمللی نیز بینجامد.
۳. گنجینهای از زیباییها؛ جاذبههای گردشگری
ایران از نظر تنوع جغرافیایی، اقلیمی و تاریخی، یکی از ده کشور اول جهان در حوزه گردشگری است. کویر لوت، جنگلهای هیرکانی، سواحل جنوبی، کوههای البرز و زاگرس، آثار ثبت جهانی مانند تخت جمشید، نقش رستم، میدان نقش جهان، مسجد جامع اصفهان، باغ فین کاشان و دهها میراث فرهنگی دیگر، همه پتانسیلهایی هستند که گردشگری ایران را بیرقیب میکنند. با این وجود، زیرساختهای ناکافی، تبلیغات ضعیف و برخی موانع اداری باعث شدهاند که صنعت گردشگری نتواند آنطور که باید، سهم خود را در اقتصاد ملی ایفا کند. اگر فقط یک درصد از گردشگران جهانی مقصد خود را ایران انتخاب کنند، درآمد ارزی کشور دگرگون خواهد شد.
۴. طلای خاموش؛ انرژیهای تجدیدپذیر
ایران در منطقهای از جهان قرار گرفته که از بیشترین ساعات تابش خورشید بهرهمند است. پهنههای گسترده کویری، پتانسیل عظیمی برای احداث نیروگاههای خورشیدی دارد. همچنین، دشتهای بادخیز در استانهایی مثل سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و گیلان، زمینه مناسبی برای تولید انرژی بادی فراهم کردهاند. با توجه به بحرانهای زیستمحیطی و کاهش منابع فسیلی، سرمایهگذاری در انرژیهای پاک نهتنها یک ضرورت، بلکه یک فرصت تاریخی برای ایران است. وابستگی به انرژی تجدیدپذیر، میتواند امنیت انرژی کشور را افزایش داده و ایران را به صادرکننده فناوری سبز تبدیل کند.
۵. نیرویی پویا؛ جمعیت جوان و با استعداد
در کشوری که بخش زیادی از جمعیت را جوانان زیر ۳۵ سال تشکیل میدهند، نیروی انسانی بهعنوان یک سرمایه کلیدی مطرح است. جوانان ایران نهتنها تحصیلکرده و توانمند هستند، بلکه در حوزههایی مثل فناوری اطلاعات، هوش مصنوعی، مهندسی، پزشکی و هنر، حرفهای زیادی برای گفتن دارند. تجربه نشان داده است که بسیاری از این جوانان در مهاجرت به کشورهای دیگر، در کمترین زمان ممکن به جایگاههای بالای علمی و اقتصادی رسیدهاند. اگر این استعدادها در داخل کشور به درستی هدایت و حمایت شوند، میتوانند تحولآفرین باشند.
6. پل استراتژیک شرق و غرب
موقعیت جغرافیایی ایران، یک مزیت منحصر بهفرد است. ایران در چهارراه ارتباطی شرق و غرب، شمال و جنوب قرار دارد. این موقعیت باعث شده که مسیرهای تجاری جهانی، مثل کریدور شمال-جنوب و جاده ابریشم، از ایران عبور کنند. در عصر رقابت برای ترانزیت کالا، ایران میتواند نقش کلیدی در اتصال کشورهای آسیای مرکزی، قفقاز، روسیه، اروپا، هند و چین ایفا کند. توسعه خطوط ریلی، جادهای و هوایی، بهویژه با همکاریهای منطقهای، میتواند ایران را به یکی از قطبهای لجستیکی جهان تبدیل کند.
7. طلای سیاه؛ نفت
ایران یکی از بزرگترین تولیدکنندگان و دارندگان ذخایر نفت خام در جهان است. با وجود چالشهای تحریمی و فنی، نفت همچنان نقش اساسی در اقتصاد کشور دارد. اما مهمتر از خامفروشی، توسعه صنایع پتروشیمی، پالایشگاههای مدرن و صادرات فرآوردههای نفتی است که میتواند ارزش افزوده بسیار بالاتری برای کشور ایجاد کند. بسیاری از کشورهای پیشرفته نفتخیز، با مدیریت درست درآمدهای نفتی، زیرساختهای اساسی خود را توسعه دادهاند.
8. قدرت زیرزمینی؛ گاز طبیعی
ایران با داشتن دومین ذخیره گاز جهان، در موقعیتی کمنظیر از نظر انرژی قرار دارد. این منبع استراتژیک، هم برای تامین نیاز داخلی و هم برای صادرات به کشورهای همسایه و فراتر از آن، یک ابزار قدرتمند ژئوپلیتیکی محسوب میشود. توسعه صنایع وابسته به گاز مانند پتروشیمی، تولید برق، و حتی استفاده در خودروهای گازسوز، میتواند نقش مهمی در کاهش هزینههای اقتصادی کشور ایفا کند. در آیندهای که جهان بهدنبال سوختهای پاکتر است، گاز میتواند پلی باشد میان سوختهای فسیلی و انرژیهای تجدیدپذیر.
سخن پایانی: ایران، سرزمین فرصتها
هشت ظرفیت کلیدی ایران، تنها بخشی از توان بالقوه این کشور است. هرکدام از این منابع، اگر با مدیریت علمی، سیاستگذاری درست و دوری از فساد و ناکارآمدی همراه شوند، میتوانند ایران را به جایگاهی شایسته در اقتصاد جهانی برسانند. توسعه، فرایندی است که نیازمند اراده ملی، ثبات سیاسی و همگرایی میان مردم و مسئولان است. در دورانی که بسیاری از کشورها با کمترین منابع طبیعی به اقتصادهای پیشرو تبدیل شدهاند، ایران با این همه ثروت خدادادی، سزاوار جایگاهی بسیار بالاتر از وضعیت فعلی است.
وقت آن رسیده که باور کنیم؛ ایران سرزمین فرصتهاست، نه محدودیتها !